اخراج مردم از «اینستاگرام» با «فیلترینگ»، دریافت «تیک آبی» برای رئیسی / «کوچ معکوس» رئیس‌جمهور از شبکه‌های اجتماعی داخلی به خارجی

خبر آنلاین

خبر آنلاین - ۱۳ دی ۱۴۰۱

پایگاه اطلاع‌رسانی دولت در مورد تیک آبی اینستاگرام سیدابراهیم رئیسی نوشته است: «اثبات اصالت حساب کاربری رئیس‌جمهور، از ماه‌ها قبل انجام شد و یکی از شبکه‌ها اخیرا به آن ترتیب اثر داده است.» این پایگاه با انتشار تصویری از روند دریافت تیک آبی پیج رئیسی در اینستاگرام افزوده است: «این اقدام با توجه به صفحات متعدد منسوب به رئیس‌جمهور در شبکه‌های اجتماعی خارجی و انتساب مطالب مخدوش به ایشان، انجام شده و چنان‌که در تصویر مشخص است آخرین مکاتبه و پاسخ آن شبکه، مربوط به تیرماه است.»

تیرماه، یک ماه پیش از آغاز اتفاقات اخیر در ایران بود؛ اتفاقاتی که بخشی از آن شامل فیلترینگ گسترده پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی خارجی از جمله واتس‌اپ و اینستاگرام بود. این فیلترینگ توسط وزارت ارتباطات‌وفناوری اطلاعات دولت انجام شده است. دولتی که از سویی، بنا به دلایل متعدد و قابل‌پذیرش به زعم خود، اقدام به فیلترینگ می‌کند و از سوی دیگر، اصالت حساب کاربری‌اش در شبکه اجتماعی فیلترشده برای عموم مردم با تیک آبی رسمیت پیدا می‌کند، این پرسش را برای عموم مطرح می‌کند که چرا مردم به ترک این شبکه اجتماعی تشویق می‌شوند. در حالی‌که خود رئیس‌جمهور این شبکه را ترک نمی‌کند.

هرچند آخرین پست اینستاگرام سیدابراهیم رئیسی مربوط به ۸ اکتبر ۲۰۲۲ (۱۷ مهر ۱۴۰۱) بوده است و در طول ماه‌های آبان، آذر و دی فعالیتی نداشته اما سوالی که مطرح می‌شود این است که بهتر نبود به جای تلاش برای اثبات اصالت حساب کاربری‌اش، اساسا از این پلتفرم خارج می‌شد و با دریغ کردن دو میلیون و هشتصد هزار کاربری که دنبالش می‌کنند از فضای اینستاگرام این پیام را به متا می‌رساند که به قول اعضای هیات دولت، تا وقتی به قوانین ایران تن ندهند نمی‌توانند در کشورمان فعالیت داشته باشند؟

رئیسی پیش از ریاست‌جمهوری

آنها که می‌خواهند به سبک خودِ ابراهیم رئیسی برای توصیف وضعیت موجود از ضرب‌المثلی بهره بجویند، به ضرب‌المثل «رطب خورده کی منع رطب کند» استناد می‌کنند و آن را مصداق عملکرد دوگانه هشتمین رئیس‌جهمور ایران در قبال پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی خارجی می‌دانند. به‌خاطر داریم در خرداد ۱۴۰۰ و در مناظرات انتخاباتی که ابراهیم رئیسی، اعلام کرد «اینترنت محل کسب‌وکار مردم است و بنده خود در اینستاگرام صفحه دارم و کامنت‌ها را می‌خوانم».

"به‌خاطر داریم در خرداد ۱۴۰۰ و در مناظرات انتخاباتی که ابراهیم رئیسی، اعلام کرد «اینترنت محل کسب‌وکار مردم است و بنده خود در اینستاگرام صفحه دارم و کامنت‌ها را می‌خوانم»"هرچند فقط به یک‌سال و شش‌ماه زمان نیاز بود تا او در چرخشی ۱۸۰ درجه‌ای اذعان کند: «من پیش از انتخابات، درباره اینترنت حرف‌هایی زدم که عده‌ای می‌خواهند برایم یادآوری‌اش کنند. من هر آنچه را گفتیم به‌خاطر دارم و محدودیت به‌دلیل شرایط ناامنی است که دشمن ایجاد کرده است.» رئیسی مسیر «اینستاگرام، محل کسب‌وکار مردم است» تا «فیلترینگ، به‌دلیل شرایط ناامن ایجادشده از سوی دشمن رخ داده است» را به‌همین سادگی طی کرد بی‌آنکه اشاره‌ای به این نکته کند که طبق آخرین آمار موجود، استتوس ۲۱۰ هزار کاربر ایرانی لینکدین به Open to Work (آماده‌به‌کار) تغییر وضعیت داده است. ۲۱۰ هزار ایرانی توانمند که در پی اختلالات ایجادشده در اینترنت و فیلترینگ گسترده آن، با ناتوانی کارفرمایانشان در پرداخت حقوق مواجه و به‌ناچار تعدیل شده‌اند.

رابطه رئیسی با طرح صیانت

تقریبا از دو سال پیش بود که زمزمه‌هایی برای کنترل بیشتر فضای مجازی در قالب طرح صیانت شنیده ‌شد. هرچند در آن زمان به‌نظر نمی‌رسید این طرح جدی باشد اما از تابستان ۱۴۰۱ و با انتشار پیش‌نویس جزئیاتش، آرام‌آرام مشخص شد که ظاهرا مجلس این‌بار اراده‌ای جدی دارد. براساس پیش‌نویس این طرح، قرار شد کارگروهی به نام کارگروه مدیریت گذرگاه مرزی متشکل از رئیس مرکز ملی فضای مجازی، نمایندگان وزارت ارتباطات، سازمان پدافند غیرعامل، وزارت اطلاعات، نیروی انتظامی، قوه قضاییه، ستادکل نیروهای مسلح، سازمان اطلاعات سپاه و کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه ایجاد شود.

کارگروهی که وظیفه آن، مدیریت ترافیک ورودی و خروجی کشور در جایی‌ست که اعضایش آن را گذرگاه‌ مرزی می‌نامند. گذرگاهی که یکی از دروازه‌هایش اینستاگرام است. طرح صیانت هنوز به‌طور کامل تصویب نشده است اما محدودیت‌هایی که در ۱۰۰ روز گذشته و با دستور موقت نهادهای امنیتی اعمال شده و توسط وزارت ارتباطات‌وفناوری اطلاعات گسترش یافته بسیاری را به این عقیده رسانده که این همان طرح صیانت است که بدون تصویب مجلس به اجرا درآمده است. هرچند رئیسی در دی‌ماه ۱۴۰۰ و در اولین واکنش به طرح صیانت وعده داد که «مردم نگران نباشند و مشکلات اینترنت حل می‌شود.» اما با تصویب بخش‌هایی از این طرح جنجالی در مجلس، به نظر می‌رسد، او توجهی به مخالفت مردم و کارشناسان با تصویب این طرح نداشته و در این راه مغلوب حامیان تندروی خود شده است تا شاهد بلای نازل‌شده بر سر کسب‌وکارهای اینترنتی کاربران ایرانی فعال در اینستاگرام باشیم.

دولتی‌ها در مورد فیلترینگ چه می‌گویند؟

چهارم آبان ۱۴۰۱ بود که ویدئویی از عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات‌وفناوری اطلاعات در حال خوردن صبحانه در کوه منتشر شد. ویدئویی که وزیر ارتباطات در آن، توضیحاتی درباره اینستاگرام، فیلترشدن آن و نقش خود در کمیته فیلترینگ داد.

"هرچند فقط به یک‌سال و شش‌ماه زمان نیاز بود تا او در چرخشی ۱۸۰ درجه‌ای اذعان کند: «من پیش از انتخابات، درباره اینترنت حرف‌هایی زدم که عده‌ای می‌خواهند برایم یادآوری‌اش کنند"او در این ویدئو با تاکید بر اینکه فیلترینگ در حیطه مسئولیتش نیست، افزود فقط یکی از ۱۳ عضو کمیته فیلترینگ است و در این کمیته نظرات کارشناسی می‌دهد و مواضعش را می‌گوید. گفته‌های زارع‌پور این شائبه را ایجاد کرد که مصوبه فیلترینگ اینستاگرام و واتس‌اپ در کمیته فیلترینگ تصویب شده است. هرچند براساس آخرین اظهارنظر مهدی باقری، عضو ناظر مجلس شورای اسلامی در کمیته فیلترینگ، جلسه‌ای که منجر به چنین خروجی مشخصی شود برگزار نشده و خبری هم در این‌باره اعلام نشده است. آنچه علی بهادری جهرمی در تاریخ ۲۱ آبان در مورد فیلترینگ گفت اما با تیتر «خبر بد و شوکه‌کننده سخنگوی دولت» در رسانه‌های داخلی منتشر شد. او درباره آخرین وضعیت فیلترینگ گفت این اتفاق به‌گونه‌ای تدبیر شده است که مردم از پیام‌رسان خارجی به پیام‌رسان داخلی کوچ کنند.

جهرمی افزود، «البته این فیلتر مُسَکّن مقطعی است و سیاست دولت در حوزه فضای مجازی، شبکه ملی اطلاعات است».

او البته به این سوالات پاسخ نداد که چرا مردم باید وادار به کوچ اجباری شوند و اگر اساسا مایل به کوچ نباشند چه باید کنند؟ او همچنین نگفت چرا رئیس دولت که بیش از دو میلیون و هشتصد هزار نفر فالوور در اینستاگرام دارد و از سویی دیگر با سازوکار این شبکه اجتماعی و ساختار قانونی آن مخالف است، خود در اقدامی نمادین این شبکه را ترک نمی‌کند تا اینستاگرام را از این حجم فالوورمحروم کند. مجموعه دولت به این نکته توجه ندارند هرچند درخواست تیک آبی از قبل از فیلترینگ انجام شده باشد اما این تیک آبی برای رئیس‌جمهور نشان‌دهنده ظرفیتی است که همه مردم نیز می‌توانند از این پلتفرم استفاده کنند.

بیشتر بخوانید: