رواج آزمایش 'جعلی' کرونا برای سفر

رواج آزمایش 'جعلی' کرونا برای سفر

• کاوون خموش
• بی‌بی‌سی

۵ ساعت پیش

منبع تصویر،

Getty Images

توضیح تصویر،

بعضی مسافران برای این که بتوانند سفر کنند، از برگه های جعلی آزمایش کرونا استفاده کرده‌اند که نشان می هد کرونا ندارند

با شیوع نوع جدید ویروس کرونا، چالش جدی دیگری در جهان در حال گسترش است که می‌تواند تلاش برای مهار همه‌گیری را متاثر کند. این چالش آزمایش‌های جعلی کرونا است برای سفر به گوشه و کنار جهان که در هفته‌های گذشته رو به افزایش بوده است.

بررسی بی‌بی‌سی نشان می‌دهد مسافران برای اینکه بتوانند در زمان همه‌گیری سفر کنند، از آزمایش‌های جعلی کرونا استفاده کرده‌اند تا مقررات سفر در زمان کرونا را دور بزنند.

البته این چالش مختص به افغانستان نیست اما در افغانستان جعل مدرک آزمایش کرونا شایع بوده و مقام‌های دولتی و ثروتمندان به استفاده از مدرک جعلی آزمایش کرونا برای سفر خارجی متهم شده‌اند.

محمد قاسم وفایی‌زاده رئیس اداره هوانوردی ملکی افغانستان به بی‌بی‌سی گفت ابتدا تعداد آزمایش‌های جعلی در پروازهای خارجی افغانستان "بیش از حد" بود: "در آغاز مشکل جدی بود،‌ مثلا در هر پرواز تست دوم ده تا بیست نفر مثبت می‌شد... بعد تعداد اسناد جعلی بیش از حد شد و به چهل تا پنجاه نفر می‌رسید و غیرقابل‌تحمل شده بود."

وضعیتی که آقای وفایی‌زاده به آن اشاره می‌کند در اواخر نوامبر سال ۲۰۲۰، زنگ خطر جعل گسترده را به صدا در آورد چون بسیاری از مسافرانی که در کابل آزمایش منفی کرونا را نشان داده بودند، وقتی به مقصد می‌رسیدند آزمایش دومشان مثبت می‌شد.

منبع تصویر،

AFP via Getty Images

توضیح تصویر،

تا ۱۲ پرواز بین المللی در روز از فرودگاه بین المللی کابل انجام می شود

مسئولان و ثروتمندان

امارات متحده عربی از اولین کشورهایی بود که متوجه شد برخی از مسافران از جمله آن‌هایی که از کابل به دوبی می‌رفتند، مدرک جعلی آزمایش کرونا دارند.

پروازها به دوبی که یکی از پررفت‌وآمدترین فرودگاه‌های جهان است بعد از ماه ژوئیه از سر گرفته شدند و مسافران باید برای سفر مدرک آزمایش منفی پی‌سی‌آر (واکنش زنجیره‌ای پلیمراز‌‌‌) نشان می‌دادند.

دوبی به همین علت نام ۵۳ کشور را وارد فهرستی کرد که مسافرانش باید از آزمایش دو مرحله‌ای کرونا عبور کنند.

نام افغانستان هم در این فهرست است.

"این چالش آزمایش‌های جعلی کرونا است برای سفر به گوشه و کنار جهان که در هفته‌های گذشته رو به افزایش بوده است"در افغانستان برخی مسافران برای دور زدن مقررات بهداشتی، عمدا تصدیق جعلی آزمایش کرونا ارائه می‌کنند اما بعضی‌ها هم می‌گویند نمی‌دانستند نتیجه آزمایش‌شان جعلی بوده است.

یاسین، بازرگان ساکن کابل، دو ماه و نیم پیش، قبل از سفر تجاری‌ به دوبی به یکی از مراکزی که فکر می‌کرد اعتبار زیادی دارد مراجعه کرد و با پرداخت هزینه‌ زیاد آزمایش کرونا داد:

"بسیار خوش بودم که تست کرونا منفی آمد... با اعتماد به نفس فرودگاه رفتم و نتیجه را در آنجا قبول کردند و سوار هواپیما شدیم. وقتی دوبی رسیدم یک تست دیگر گرفتند که مثبت شد. "

یاسین (این نام اصلی‌ او نیست) به بی‌بی‌سی گفت مجبور شد خود را در دوبی قرنطینه کند و سفر تجاری‌اش به هم خورد. او ادعا می‌کند که نمی‌دانست لابراتوار به او نتیجه جعلی داده است.

افزایش تصدیق‌های جعلی آزمایش کرونا در ماه نوامبر در کابل به حدی جدی شد که شماری‌ از پروازها لغو شدند.

دکتر قاسم وفایی‌زاده در آن زمان در نامه‌ای که به رسانه‌ها هم درز کرد از پنج کلینیک و شفاخانه خصوصی نام برد و آن‌ها را متهم به صدور مدارک جعلی کرد. آن‌ها بلافاصله اتهام‌ها را رد کردند.

با این حال دولت افغانستان می‌گوید برخی مسافران و کلینیک‌ها عمدا آزمایش‌های جعلی کرونا انجام داده‌اند و به صف‌های طولانی آزمایش با وجود هزینه آن و همچنین پرداخت رشوه اشاره می‌کند.

منبع تصویر،

Getty Images

توضیح تصویر،

طبق گزارش های رسمی بعد از برداشته شدن محدودیت های مربوط به کرونا در ماه ژوئیه سال ۲۰۲۰ به طور میانگین هر ماه هشت هزار مسافر از افغانستان به خارج از کشور سفر کردند

امرالله صالح معاون اول ریاست جمهوری افغانستاند هفتم دسامبر ۲۰۲۰ در فیسوک خود تایید کرد که شماری از لابراتوارهای خصوصی در کابل به مسافران پروازهای خارجی نتایج جعلی کرونا ارائه کرده‌اند.

او گفت این 'جعل‌کاری' سبب شد لابراتوارهای افغانستان اعتبار خود را از دست بدهند و هشدار داد که 'افراد امنیتی' دست به کار خواهند شد:

"متاسفانه دو نفر از کسانی‌ که تصدیق جعلی از لابراتوار را خریداری کرده بودند آدم‌های مشهور و میلیونر این خاک هستند. این جعل‌کاری ضربه بزرگی بر اقتصاد لرزان افغانستان وارد کرده است... از امروز ده‌ها رضاکار میثاق امنیتی، خودشان را (برای کرونا آزمایش) خواهند کرد و با ارائه رشوه مدیریت شده پیدا خواهند کرد که کدام لابراتوار فاسد است."

منبع تصویر،

Handout

توضیح تصویر،

در جلال آباد یک شهروند به بی بی سی گفت که نتیجه آزمایش کرونا را به قیمت ۲۰۰ افغانی از این داروخانه تهیه کرده است

خریدوفروش آزمایش‌های جعلی

به دلایلی از جمله این که آزمایش کرونا زمان‌بر، پیچیده و پرهزینه است شرایط برای مدرک جعلی آزمایش‌ فراهم شده است.

دولت مجوز برخی درمانگاه‌ها برای آزمایش کرونا را هم لغو کرده که آمار دقیق آن منتشر نشده است اما نام‌ ۲۵ کلینیک در اختیار فرودگاه کابل قرار گرفت که مدارک‌شان پذیرفته خواهد شد.

با این حال این اقدامات تا این‌جا نتوانسته جلوی جعل آزمایش کرونا را بگیرد.

متخصصی در یکی از لابراتورهای خصوصی که شاهد جعل آزمایش کرونا بود و مجبور شد محل کارش را عوض کند می‌گوید مقام‌های رسمی از جمله اعضای مجلس نمایندگان افغانستان، از مشتریانِ مدارک جعلی آزمایش کرونا هستند.

این متخصص می‌گوید این افراد کپی گذرنامه‌های خود را به لابراتورها می‌فرستند تا کارکنان لابراتور با چاپ شماره گذرنامه روی برگه، در غیاب آن‌ها برایشان نتیجه آزمایش کرونا صادر کنند:

"به دلایل مختلفی جعل می‌کنند، دلیل اصلی آن پول است. بعضی‌ها فقط به خاطر چاپلوسی و برای به دست آوردن دل چهره‌های پرنفوذ این کار را می‌کنند، بیشترشان مقام‌هایی هستند که قبل از سفرهای خارجی‌ فورا به یک نتیجه منفی نیاز دارند...

""یاسین (این نام اصلی‌ او نیست) به بی‌بی‌سی گفت مجبور شد خود را در دوبی قرنطینه کند و سفر تجاری‌اش به هم خورد"یا کارکنان بعضی از موسسات خارجی که در بدلِ رشوه می‌خواهند نتیجه تست‌شان مثبت شود تا بتوانند مرخصی طولانی بگیرند."

منبع تصویر،

AFP/Getty Images

توضیح تصویر،

ارائه آزمایش منفی کرونا برای مسافران ورودی به امارات متحده عربی الزامی شده است

این متخصص که نخواست نامش فاش شود به بی‌بی‌سی توضیح داد که برخی از لابراتوار چگونه آزمایش کرونا را جعل می‌کنند:

"تا جایی که من خبر دارم، بعضی از نمایندگی‌های کلینیک‌های کلان به جای اینکه [ترشحات بینی] را بگیرند، نوک پنبه‌ را در آب فرو می‌کنند و داخل تیوب/شیشه می‌گذارند و آن‌را برای معاینه به آزمایشگاه روان می‌کنند و نتیجه آن خود به خود منفی می‌آید."

بی‌بی‌سی با تعداد زیادی از افرادی که از جاهای مختلف از جمله مراکز بدون مجوز، داروخانه‌‌ها و حتی مغازه‌های عکاسی و فتوکپی تصدیق جعلی آزمایش پی‌سی‌آر کرونا را خریده بودند صحبت کرده است. بعضی از آن‌ها نتیجه آزمایش کرونا را با حدود ۲۰۰ افغانی (کمتر از ۳ دلار امریکا) به دست آورده بودند که به مراتب کمتر از هزینه اصلی آن (حدود ۵۰۰۰ افغانی/۶۵ دلار) است.

خبرنگار بی‌بی‌سی همچنین با یک کارمند دولت در کابل صحبت کرد که در تاریخ ۲۳ ژانویه گفت نتیجه منفی آزمایش کرونا را در بدل ۲۰۰ دلار امریکا (۱۵۰۰۰ افغانی) به دست آورده می‌تواند.

وقتی از او پرسیده شد چگونه، گفت: "بگذارش برای من".

جعل نتیجه آزمایش کرونا تنها مختص افغانستان نیست.

منبع تصویر،

AFP/Getty Images

توضیح تصویر،

یکی از مسافران می گوید که نتیجه منفی آزمایش کرونای او در فرودگاه کابل پذیرفته شد ولی پس از رسیدن به مقصد نتیجه آزمایش دوم او مثبت بود

چالش جهانی

انجمن بین‌المللی حمل‌و‌نقل هوایی می‌گوید مدارک جعلی آزمایش کرونا در سایر کشورها از جمله "فرانسه، برزیل و بنگلادش" هم دیده شده‌اند.

در بریتانیا مسافری به روزنامه‌ها اعتراف کرده که نام خود را روی برگه آزمایش منفی کرونای دوستش فتوشاپ کرد تا بتواند سفر کند.

دانمارک از یازده روز پیش (۲۲ ژانویه) همه پروازها از دوبی را به دلیل شک به اعتبار آزمایش کرونا در امارات، پنج روز لغو کرد. بنی انگلبرشت وزیر حمل و نقل دانمارک گفت اطلاعات نشان می‌دهند که نتیجه آزمایش‌ کرونا در دوبی "چندان قانع‌کننده" نیست و ممنوعیت پروازها از دوبی را تا امروز (دوم فوریه) تمدید کرد.

مقام‌های فرانسه نیز اخیرا هفت نفر را در فرودگاه شارل دوگل پاریس به اتهام جعل مدرک آزمایش کرونا بازداشت کردند که در گوشی‌های همراه خود حدود ۲۰۰ تصدیق جعلی آزمایش کرونا داشتند.

ایران هم تعدادی از مراکز آزمایش کرونا را به اتهام آزمایش جعلی کرونا پلمب کرد. دولت شیلی هم یک مرکز بهداشتی درمانی را به همین اتهام بست.

در پاکستان خبرنگاران بی‌بی‌سی در اسلام‌آباد و کراچی مطلع شده‌اند که پس از شیوع جعل آزمایش کرونا، برخی شرکت‌های هوایی فهرست لابراتوارهای تایید شده را در اختیار مشتریان قرار داده‌اند که نتیجه آزمایش مسافران را قبل از پرواز مستقیم به شرکت هوایی می‌فرستند.

در کنیا گروهی به اتهام جعل‌کاری نتیجه آزمایش کرونا به دادگاه برده شده‌اند و در نپال نیز دولت هشدار داده با افراد متخلف برخورد جدی می‌کند.

انجمن بین‌المللی حمل‌و‌نقل هوایی می‌گوید برگه‌های آزمایش کرونا کاغذی است و امکان جعل و دست‌کاری در آن ساده چون این برگه‌ها در زبان‌ها و قالب‌های مختلف صادر می‌شوند و راستی‌آزمایی آنها سخت است.

سازمان بهداشت جهانی می‌گوید دسترسی محدود به آزمایش کرونا، در کشورهایی مثل افغانستان که گنجایش بیشتر از پنج هزار تست در روز را ندارند، بستر را برای مدارک جعلی آماده کرده است.

این سازمان مشغول کار روی نوعی تصدیق دیجیتال کرونا است که به کمک فناوری زنجیره بلوکی (Blockchain)، جای برگه‌های معمول را بگیرد و از تقلب در نتایج آزمایش کرونا جلوگیری کند چون به نظر این سازمان جعل مدارک آزمایش و واکسن می‌تواند روی شیوع سایر بیماری‌های واگیر نیز تاثیر بگذارد.

انجمن بین‌المللی حمل‌ونقل هوایی هم دست به کار شده تا "کارت سفر" دیجیتال خود را عرضه کنند که مسافران هنگام پرواز آن را در گوشی‌های همراه خود داشته باشند.

آزمایش کارت سفر انجمن بین‌المللی حمل‌ونقل هوایی چند هفته است که شروع شده و این انجمن تلاش دارد دولت‌های بیشتری به آن بپیوندند تا بتوانند جلوی جعل مدرک آزمایش و واکسن کرونا را بگیرند.

تا این فناوری همگانی شود،‌ مقام‌ها در کشورهایی مثل افغانستان باید شیوه‌های معمول را برای کنترل این معضل کار بگیرند.

قاسم وفایی‌زاده می‌گوید در حال حاضر امکان سفر با مدرک جعلی آزمایش کرونا از فرودگاه کابل -با روزی حدود ۸ تا ۱۲ پرواز بین‌المللی- وجود ندارد چون مدارک مسافران در چند مرحله بررسی می‌شوند و دولت با شرکت‌های بین‌المللی همکاری می‌کند تا تدابیر جدی‌تری پیاده شوند.

حفیظ‌الله معروف و علی‌ حسینی در تهیه این گزارش همکاری کرده‌اند.