علی باقری: اگر کرونا نمی‌بود به چین هم می‌رفتم

علی‌باقری، مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای ایران در توضیح چرایی سفرش به روسیه بعد از مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا در دوحه قطر  می‌گوید، ایران در طول مذاکرات احیای برجام با همه طرف‌ها، از جمله چین و روسیه رایزنی و مشورت کرده است.

باقری گفت: «چین به دلیل وضعیت کرونا شرایط مناسبی برای سفر ندارد به این جهت ما با چینی‌ها از طریق سفارت ‌آن‌ها در تهران و سفارت ما در پکن و از طریق تلفن رایزنی‌های مستمری داریم و به علت آن که روس‌ها محدودیت کرونایی ندارند بعضی وقت‌ها یا آن‌ها می‌آ‌یند یا ما می‌رویم‌.»

دو روز پس از پایان مذاکرات بی‌نتیجه ایران و آمریکا باقری جمعه ۱۰ تیر (۱ ژوئیه) بدون اعلام قبلی به مسکو سفر کرد. او در این سفر با سرگئی ریابکوف، معاون وزیر خارجه و میخائیل اولیانوف، مذاکره‌کننده ارشد روسیه در مذاکرات احیای برجام دیدار و گفت‌وگو کرد.

 سفر علی باقری به مسکو و دیدار با مقامات کرملین را حتی مسئولان جمهوری اسلامی بعد از پایان سفر هم اعلام نکردند، بلکه این روس‌ها بودند که پیش‌قدم شده و خبر و گزارش این سفر و جلسه را علنی کردند.

میخائیل اولیانوف پس از دیدارش با باقری در مسکو گفت، به رغم تمام دشواری‌ها توافق هسته‌ای همچنان قابل احیاست. او در عین حال تاکید کرد که توافق زمانی می‌تواند حاصل شود که آمریکا انعطاف بیشتری از خود نشان دهد.

باقری هم از "مواضع حرفه‌ای" مقامات روسیه درباره وضعیت کنونی برجام و چشم‌اندازهای مذاکرات وین ابراز خشنودی کرد.

 سفر غیرعلنی باقری به روسیه با انتقادهای متفاوتی در ایران روبرو شده است. علی مطهری، نماینده سابق مجلس در توئیتی این سفر بحث‌انگیز را ادامه سیاست شرق‌گرایی دانسته و نوشته است:

«سیاست شرق گرایی در ایران به آنجا رسیده که قبل‌ از مذاکره دوحه وزیر خارجه روسیه به ایران می‌آید، یعنی این مذاکره‌ی بدون حضور ما با  اجازه‌ ماست، و بعد از مذاکره دوحه هم بلافاصله هیات مذاکره‌کننده‌ ایرانی برای دادن گزارش و دریافت رهنمود به مسکو می‌رود بدون آنکه به مردم گزارشی داده باشد.»

او در ادامه به اختلاف منافع ایران و روسیه در بازار نفت و گاز اشاره کرده و احیای برجام را با مصالح روسیه همساز ندیده و به مسئولان ایران در پیوندزدن منافع کشور با منافع روسیه انتقاد کرده است: «بدیهی است که روسیه مایل نیست که برجام احیا و ایران وارد بازار نفت و گاز شود چون با هدف او در تجاوز به اوکراین سازگار نیست. متأسفانه مسئولان ما منافع ملی را با منافع روسیه پیوند زده‌اند.»

بسیاری بعد ازناکامی مذاکرات دوحه به طور کلی، صلاحیت و کارآیی تیم مذاکره‌‌کننده ایران به ریاست باقری را هدف گرفته‌اند و حتی خواهان کنارگذاشتن او شده‌اند.

باقری در زمان مدیریت سعید جلیلی در مذاکرات برجام نیز از مسئولان پرونده اتمی ایران بود؛ مذاکراتی که در آن دوران به نتیجه نرسید و به صدور چندین قطعنامه از سوی شورای امنیت سازمان ملل متحد علیه ایران انجامید.

آذر منصوری‌، دبیرکل حزب اتحاد ملت در توییتی تأکید کرده اگر مسئولان جمهوری اسلامی معتقدند که تأخیر در احیای برجام به ضرر اقتصاد و منافع ملی است پس باید "از دیپلمات‌های توانمند، مجرب و باورمند به برجام" برای احیای هر چه زودتر این توافق استفاده شود.

این در حالی است که روزنامه کیهان که حسین شریعتمداری، نماینده رهبر جمهوری اسلامی در مؤسسه کیهان مدیرمسئول آن است منتقدان عملکرد باقری و دستاورد مذاکرات احیای برجام را "پادوهای داخلی غرب" نامیده "تا ضمن پیش‌بردن سیاست سازش و تسلیم، در افکار عمومی القا کنند که تیم مذاکره‌کننده ایران نابلد بوده و باید برای حل مشکلات اقتصادی در مذاکرات هسته‌ای کوتاه بیاید!"

کیهان علت شکست مذاکرات دو روزه دوحه را "کارشکنی آمریکایی‌ها" نامیده و نوشته است، با این که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا از برجام خارج شد و جو بایدن، رئیس‌جمهور فعلی این کشور نیز "نمی‌خواهد به برجام برگردد" اصلاح‌طلبان آمریکا را به عنوان "مقصر اصلی" رها کرده و تیم مذاکره‌کننده ایران را آماج حملات خود ساخته‌اند.

این روزنامه اصول‌گرا در گزارش خود اشاره‌ای به سفر سرزده باقری به مسکو بلافاصله بعد از مذاکرات دوحه نکرده است.

دور بعدی مذاکرات در ابهام

در همین حال، بحث و گمانه‌زنی و رایزنی در باره زمان و مکان دور احتمالی مذاکرات همچنان در جریان است.

علی باقری، مذاکره‌کننده ارشد ایران روز یکشنبه اعلام کرد، زمان و مکان مذاکرات بعدی ایران و انریکه مورا، هماهنگ‌کننده مذاکرات احیای برجام در حال نهایی شدن است. 

حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه ایران نیز روز دوشنبه، ۱۴ تیر، در گفت‌وگوی تلفنی با کاترین کولونا، همتای فرانسوی خود  "مسیر دیپلماسی را باز" دانست و با اشاره به مذاکرات دوحه گفت: «ارزیابی ما از گفت وگوهای اخیر دوحه مثبت است اما باید دید طرف آمریکایی چگونه می‌خواهد از فرصت دیپلماسی بهره گیرد.»

وزیر امور خارجه فرانسه هم با اشاره به اینکه "انجام توافق بهتر از نداشتن توافق است"، بر "ضرورت تداوم مذاکرات هسته‌ای و لغو تحریم‌ها" تأکید کرده است.

کاترین کولونا هم با تأکید بر اینکه "پنجره دیپلماسی باز است"، گفت: «باید از فرصت گفت‌وگو و مذاکره استفاده کنیم و برای رسیدن به توافقی که مورد رضایت همه طرف‌ها باشد، تلاش کنیم.»

همزمان خبر می‌رسد که آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه  آمریکا روز یکشنبه با محمد بن عبدالرحمان آل ثانی، وزیر امور خارجه قطر گفت‌وگو کرده و از تلاش‌های این کشور برای کمک به رسیدن به بازگشتی دوجانبه به اجرای کامل برجام و به ویژه میزبانی مذاکرات غیرمستقیم با ایران در دوحه تشکر کرده است. 

این که دوحه در مذاکرات احتمالی بعدی نقشی مشابه را داشته باشد فعلا در هاله‌ای از ابهام است.