روزنامه تلگراف: در تنش‌های اخیر ایران و اسرائیل به «دست‌کم ۲۰ کشتی غیرنظامی» حمله شده است

بر اساس تجزیه و تحلیل روزنامه بریتانیایی تلگراف، در آنچه که «جنگ در سایه» میان اسرائیل و ایران نامیده می‌شود و به تازگی شدیدتر شده، در دوره اخیر تنش‌ها بین دو کشور «دست‌کم به ۲۰ کشتی غیرنظامی» با مین، پهپاد یا ورود افراد مسلح به آنها، حمله شده است.

این روزنامه بریتانیایی در شماره روز یکشنبه، ۱۷ مرداد، نوشت که حملات به نفتکش‌ها و سایر انواع کشتی‌ها از جمله کشتی‌های باری، به‌ویژه در شش ماه گذشته به‌شدت افزایش یافته و کارشناسان صعنت کشتیرانی و امنیت دریایی نگران هستند که تداوم این درگیری دریاییِ اعلام نشده، برخی از پرترددترین مسیرهای تجاری دریایی جهان را بی‌ثبات کند.

هفته گذشته «جنگ در سایه» برای نخستین بار به مرگ افراد نیز منجر شد؛ هنگامی که در حمله یک پهپاد انتحاری منتسب به ایران به کشتی «مرسر استریت» یک محافظ بریتانیایی به نام آدرین اندروود و همچنین ناخدای رومانیایی کشته شدند. نام این تبعه رومانی هنوز اعلام نشده است.

به نوشته تلگراف، به نظر می‌رسد که «جنگ در سایه» میان اسرائیل و ایران از بهار سال ۲۰۱۹ جدی‌تر شد؛ در آن زمان مقامات سعودی اعلام کردند که نفتکش ایرانی «هپینس یک» به طرزی ناگهانی «کنترل موتور خود را از دست داده و در نزدیکی جنوب غربی جده زمین‌گیر شده‌است».

این روزنامه بر اساس تجزیه و تحلیلی که با یاری کارشناسان امنیت دریایی انجام داده، به این نتیجه رسیده که حملات از سال ۲۰۱۹ روندی افزایشی داشته به گونه‌ای که هشدارها در خصوص نزدیک شدن اسرائیل و ایران به آستانه یک جنگ آشکار را باید دیگر کاملاً جدی تلقی کرد.

هر چند در سال ۲۰۱۹ از سه مورد زمین‌گیر شدن کشتی‌های مرتبط با اسرائیل یا ایران خبر رسید اما جزئیات این حوادث که در آن زمان منتشر می‌شد، امکان بررسی بیشتری را فراهم نمی‌کرد ولی در سال ۲۰۲۰، در حالی که جهان درگیر بحران کرونا بود، دست‌کم شش بار به کشتی‌های ایران حمله شد.

بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر وقت اسرائیل، در اسفند ۱۳۹۷ در یک پایگاه نیروی دریایی کشورش گفته بود که این نیرو «نقشی مهم‌تر» در مقابله با تحریم نفتی ایران و «جلوگیری از ایران در قاچاق نفت» برعهده گرفته‌است.

وی به ماهیت اقدامات نیروی دریایی اسرائیل اشاره نکرده اما زیردریایی‌های این کشور و سایر تجهیزات این نیرو در ارتش اسرائیل را بخشی از توان نظامی در تقابل با ایران عنوان کرد.

اسرائیل در اواخر آذر ۱۳۹۹ نیز یک زیردریایی خود را که به ادعای رسانه‌های غربی، توان ضربه هسته‌ای نیز دارد، با عبور از آبراه سوئز، وارد آب‌های خلیج فارس کرده بود.

محسن بهاروند، سفیر ایران در بریتانیا، هفته گذشته در واکنش به حمله پهپادی منتسب به ایران علیه کشتی مرتبط با اسرائیل به نام «مرسر استریت» در رویداد روز هفتم مرداد در آبهای دریای عمان، گفت که ایران خود قربانی حملات دریایی است و امسال ۱۱ مورد حمله به کشتی‌های باری ایران رخ داده‌است.

اسحاق جهانگیری، معاون اول حسن روحانی، رئیس‌جمهور پیشین ایران، نیز هفته گذشته در حالی که هنوز در این مقام ارشد دولتی بود، گفت «اسرائیل آدم فرستاد و نفتکش ما را از درون منفجر کرد».

سفیر ایران در لندن یا آقای جهانگیری توضیح بیشتری نداده‌اند اما به نوشته روزنامه تلگراف، اکنون روشن است که رویداد عظیم غرق شدن کشتی خارگ، نیز احتمالاً کار اسرائیل بوده‌است.

خارک، که بزرگ‌ترین کشتی نیروی دریایی ایران بود، خرداد ماه امسال به طرز مرموزی آتش گرفت و در برابر آب‌های بندر ایرانی جاسک غرق شد.

بیشتر در این باره:

دو مقام ارشد نظامی ایران: اسناد مربوط به کشتی مرسر استریت جعلی است، به حمله اسرائیل جواب می‌دهیم

رویداد غرق شدن خارک، با آخرین هفته کاری یوسی کوهن، رئیس موساد، سازمان جاسوسی و عملیات ویژه اسرائیل و آغاز به کار داوید بارنئا به عنوان رئیس جدید موساد، همزمان شده بود. آقای کوهن چند روز بعد از خاتمه ریاست موساد در مصاحبه‌ای بی‌سابقه ابعادی تکان‌دهنده از عمق عملیات موساد علیه ایران را فاش کرد.

روزنامه تلگراف بر اساس ارزیابی کارشناسان امنیت دریایی بعید ندانسته که حملات به کشتی کانتینربر «شهر کرد» (در رویداد روز ۲۲ اسفند ۱۳۹۹ در آبهای دریای مدیترانه)، کشتی مهم اطلاعاتی سپاه پاسداران به نام «ساویز» (در حمله روز ۱۷ فروردین ۱۴۰۰ در آب‌های دریای سرخ) و نیز نفتکش «ویزدوم» که نفت ایران را ظاهراً برای سوریه حمل می‌کرد (در حمله احتمالی روز ۲۴ تیر ۱۴۰۰)، کار اسرائیل باشد.

از واکنش اسرائیل به گزارش تحلیلی روزنامه تلگراف هنوز خبری در دست نیست. سفارت ایران در بریتانیا نیز به مراجعه تلگراف برای دریافت جزییاتی در خصوص هشت مورد دیگر از حملات به کشتی‌های ایرانی که ممکن است کار اسرائیل باشد، پاسخ نداده‌است.

به نوشته این روزنامه هرچند قائل شدن تمایز میان جنگ دریایی پنهان اسرائیل و ایران با سایر حوادث دریایی عادی دشوار شده، اما تقارن زمانی برخی رویدادها سئوال‌برانگیز است.

برای مثال، مدتی کوتاه بعد از ترور محسن فخری‌زاده، دانشمند ارشد هسته‌ای و معاون وزیر دفاع ایران در هفتم آذر پارسال، که یوسی کوهن در مصاحبه اخیرش با شبکه ۱۲ تلویزیون کشورش، ترور او به‌دست موساد را تلویحاً تأیید کرد، گیلا گاملی‌ال، وزیر وقت محیط زیست اسرائیل، گفت که نشت عمدی نفت در آب‌های مدیترانه که سواحل اسرائیل را در قیر غلیظ فرو برد، «حمله تروریستی محیط زیستی» از سوی ایران بوده‌است.

پس از آن مورد نیز، کشتی‌های مرتبط با بازرگانان بزرگ اسرائیلی که در کار ترابری بین‌المللی، شریک غول‌های دریایی هستند، مانند «هایپریون ری» و «هلیوس ری» مورد حمله قرار گرفت. حمله راکتی به «هایپریون ری» تنها یک روز بعد از انفجار عظیم در روز ۲۲ فروردین امسال در تأسیسات هسته‌ای نطنز رخ داد.

رسانه‌های اسرائیل نوشته بودند که این بازرگانان عمده دوستان نزدیک رئیس پیشین موساد یا مقامات ارشد دیگر اسرائیل هستند.

تمامی حملات دریایی پیشین منتسب به ایران کسی را نکشته بود و به نوشته تلگراف و بر اساس اظهارات تحلیلگران، کشته شدن دو شهروند بریتانیایی و رومانیایی در حمله اخیر به «مرسر استریت»، «غیرعمدی» بوده‌است.

مونرو اندرسون، مشاور امنیت دریایی شرکت «دریاد گلوبال» گفته‌است که رفتار غیرحرفه‌ای ایران در این حمله «بی‌پروا» مایه حیرت است.

تلگراف افزوده‌است «مرسر استریت» خدمه اهل چین و روسیه نیز که مهم‌ترین متحدان ایران هستند، داشت و اگر یکی از آنها نیز کشته می‌شد، ممکن بود فشار دیپلماتیک بر ایران افزایش یابد.

سنتکام، ستاد نیروهای مرکزی آمریکا، روز جمعه ۱۵ مرداد در بیانیه‌ای و پس از تحقیقات چند روزه در خصوص حمله به «مرسر استریت» نوشت که پهپاد انتحاری عامل حمله، از تولیدات ایران است.

سفیر بریتانیا در سازمان ملل نیز پهپاد را از نوع «شاهد ۱۳۶» نامید.

وزیران خارجه «گروه ۷» و نماینده عالی اتحادیه اروپا نیز روز ۱۵ مرداد در بیانیه‌ای ایران را عامل آن حمله دریایی دانستند.

ایران انتساب حمله به «مرسر استریت» و برخی رویدادهای اخیر دریایی دیگر در منطقه را «توطئه» اسرائیل با همکاری غرب برای توجیه آغاز حملات احتمالی به ایران نامیده و نسبت به عواقب آن، به اسرائیل و متحدینش، هشدار داده‌است.

در حالی که اسرائیل مدت زمان زیادی اقدامات خود، از جمله در «دریاهای دور و نزدیک» علیه ایران را نشان توان بالای نظامی‌اش می‌نامید، از زمانی که حملات منتسب به ایران به عنوان «تلافی‌جویی» تشدید شده، موفق شده‌است که با بسیج دیپپلماتیک جهانی، اجماعی نسبتاً سریع علیه ایران ایجاد کند.

رسانه‌های اسرائیل، از جمله هاآرتص، تأکید کرده‌اند که حمله به «مرسر استریت» مانند یک «هدیه» به اسرائیل بوده تا همزمان با روی کار آمدن ابراهیم رئیسی در مقام ریاست جمهوری ایران، اتحادی علیه ایران ایجاد کند.

آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا، گفته‌است که حمله به «مرسر استریت» پاسخ جمعی به ایران در پی دارد.

در این میان، هنوز معلوم نیست که رویداد غرق شدن کشتی عظیم نفتکش متعلق به شرکت ملی نفتکش ایران به نام «سانچی» که در دی ماه ۱۳۹۶، در آب‌های دریای چین سوخت و به مرگ ۳۰ خدمه ایرانی و دو خدمه بنگلادشی منجر شد، بخشی از جنگ دریایی در سایه اسرائیل و ایران بوده‌است یا نه.

مقامات دولت حسن روحانی در آن زمان خبرهای انتشار یافته در مورد شلیک موشک به کشتی را «شایعه» نامیدند.