روابط دولت ترکیه با کشورهای عربی؛ از تنش‌زایی تا تنش‌زدایی

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل - رامین حسین آبادیان: مدتی است که مقامات دولت ترکیه سیاست جدیدی را در قبال کشورهای عربی در پیش گرفته‌اند. بر این اساس، مسئولان آنکارا به دنبال آن هستند تا ضمن تجدید نظر در سیاست‌های پیشن خود، روابط و مناسبات‌شان با کشورهای عربی را بهبود بخشند. از جمله کشورهای عربی که آنکارا تلاش می‌کند روابط خود با آنها را دستخوش تغییر سازد، می‌توان به عربستان سعودی، امارات و مصر اشاره کرد.

در همین ارتباط، «طحنون بن زائد آل نهیان» مشاور امنیت ملی امارات حدود ۲ ماه پیش در رأس هیأتی بلند پایه وارد آنکارا شد و با «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور ترکیه دیدار کرد. همین سفر کافی بود تا گمانه زنی‌ها پیرامون بهبود روابط میان آنکارا و ابوظبی بیش از پیش تقویت شود. البته مقامات اماراتی و ترکیه‌ای پیشتر نیز سیگنال‌های مثبتی را برای از سرگیری روابط دوجانبه به یکدیگر ارسال کرده بودند.

بدون تردید تحقق مصالحه میان قطر و کشورهای عربی تحریم‌کننده از جمله امارات، نقش مهمی در کاهش سطح تنش‌ها میان آنکارا و ابوظبی داشته است در همین راستا، وزرای خارجه ترکیه و امارات چند ماه پیش تماس تلفنی کوتاهی با یکدیگر داشتند.

"خبرگزاری مهر، گروه بین الملل - رامین حسین آبادیان: مدتی است که مقامات دولت ترکیه سیاست جدیدی را در قبال کشورهای عربی در پیش گرفته‌اند"پس از آن «مولود چاووش اوغلو» وزیر خارجه ترکیه گفت که پیام‌های مثبتی از امارات دریافت کرده و امیدوار است که این پیام‌ها، نتایج ملموس و علنی در پی داشته باشد. واقعیت این است که ترکیه در طول سال‌های گذشته، به دلیل مواضع امارات در قبال تحولات مصر، قطر و لیبی، روابط خود با ابوظبی را قطع کرده بود.

بنابراین، یکی از عواملی که موجب شده است تا امروز مقامات ترکیه‌ای در روابط خود با اماراتی‌ها تجدیدنظر کنند، فروکش کردن بحران‌ها در مصر، قطر و لیبی است. بدون تردید مصالحه میان قطر و کشورهای چهارگانه تحریم کننده (عربستان، امارات، بحرین و مصر) نقش مهم و بسزایی در کاهش سطح تنش‌ها میان ترکیه و امارات داشته است.

از سوی دیگر، به نظر می‌رسد که دولت آنکارا از رهگذر بهبود روابط خود با امارات، اهداف اقتصادی را نیز دنبال می‌کند. سخنان چندی پیش رئیس جمهور ترکیه در این زمینه، خود به تنهایی گواه بر این مدعا است. در همین ارتباط، «رجب طیب اردوغان» تصریح کرد: «امارات به زودی سرمایه‌گذاری‌های وسیعی در ترکیه انجام خواهد داد.

همه بررسی‌های لازم برای سرمایه‌گذاری شرکت‌های اماراتی در ترکیه انجام شده است».

سفر قریب الوقوع وزیر خارجه مصر به آنکارا نشان می‌دهد که دو طرف پس از سال‌ها قصد دارند روابط و مناسبات دوجانبه را از سر گیرند در همین حال، چند روز پیش نیز وزارت خارجه مصر در بیانیه‌ای اعلام کرد که «حمدی

لوزا» معاون وزیر خارجه این کشور طی روزهای ۷ و ۸ سپتامبر (۱۶ و ۱۷ شهریور) به آنکارا سفر می‌کند. هدف از این سفر برگزاری دومین دور گفتگوهای میان مصر و ترکیه عنوان شده است. انتظار می‌رود دو طرف به بررسی روابط دوجانبه و پرونده‌های منطقه‌ای بپردازند.

این در حالی است که از زمان برکناری «محمد مرسی» رئیس جمهور منتخب مردم مصر از قدرت توسط ارتش این کشور، دولت ترکیه ضمن محکوم کردن اقدام ارتش، دولت جدید قاهره به ریاست «عبدالفتاح السیسی» را دولتِ کودتاچیان توصیف کرد. روابط میان قاهره و آنکارا از سال ۲۰۱۳ تاکنون با تنش‌های فراوانی همراه بوده است. با این حال، به نظر می‌رسد که سفر قریب الوقوع مقام ارشد مصری به آنکارا صفحه جدیدی از روابط دوجانبه میان آنکارا و قاهره را خواهد گشود.

افزون بر آنچه که گفته شد، ترکیه قصد دارد روابط خود با عربستان سعودی را نیز بهبود بخشد.

"بر این اساس، مسئولان آنکارا به دنبال آن هستند تا ضمن تجدید نظر در سیاست‌های پیشن خود، روابط و مناسبات‌شان با کشورهای عربی را بهبود بخشند"پس از قتل «جمال خاشقجی» نویسنده و روزنامه نگار منتقد سعودی در کنسولگری عربستان سعودی در شهر «استانبول»، رئیس جمهور ترکیه به صورت تلویحی «محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی را عامل این جنایت معرفی کرد. از همان زمان، روابط و مناسبات میان آنکارا و ریاض رو به سردی و تنش گرایید.

در حال حاضر، نشانه‌های بهبود تدریجی روابط میان ترکیه و عربستان سعودی نیز آشکار شده است. در همین ارتباط، چندی پیش اعلام شد که سفیر ترکیه در عربستان با شماری از مقامات ارشد وزارت خارجه این کشور دیدار کرده است. این خبر نشان داد که ترکیه همزمان با تلاش‌ها برای بهبود روابطش با مصر و امارات، ازسرگیری روابط با عربستان را نیز در دستور کار خود قرار داده است.

ترکیه در حال حاضر به دنبال گسترش نفوذ خود در منطقه و تشکیل یک ائتلاف منطقه‌ای در برابر آمریکا و اروپا است آنچه که واضح به نظر می‌رسد، این است که ترکیه به دنبال افزایش نفوذ خود در میان کشورهای عربی است تا بدین ترتیب، عرصه را به طور کامل برای جولان ایالات متحده آمریکا در منطقه، به واشنگتن واگذار نکرده باشد. ترکیه به خوبی دریافته است که آمریکایی‌ها روابط و مناسبات خود با کشورهای عربی را روز به روز تقویت می‌کنند؛ از همین روی، با تغییر در سیاست‌ها و استراتژی‌های خود نمی‌خواهد عرصه را به رقبای بین‌المللی‌اش واگذار نماید.

همانطور که پیشتر نیز اشاره شد، مقامات دولت ترکیه از طریق تغییر سیاست‌های خود در قبال کشورهای عربی و حرکت از تنش‌زایی به سمت تنش زدایی، به دنبال تحقق اهداف اقتصادی نیز هستند.

در همین حال، مقامات دولت آنکارا به دلیل اختلافاتی که با آمریکا و کشورهای غربی دارند، تلاش می‌کنند ائتلاف جدیدی را با مشارکت کشورهای منطقه به ویژه عربستان سعودی، امارات و مصر، تشکیل دهند.