کشت گلخانه‌ای پیشتاز در رونق تولید اما نیازمند مانع‌زدایی

رهبر معظم انقلاب ۱۴۰۰ را سال «تولید؛ پشتیبانی‌ها، مانع‌زدایی‌ها» نامگذاری کردند و در این راستا کشت گلخانه‌ای، که تاکنون در جهش و رونق تولید عرصه کشاورزی آثار موفقی از خود بر جای گذاشته است، همچنان نیازمند ارتقای پشتیبانی‌ها و مانع‌زدایی‌ها برای افزایش تاثیرات خود در این حوزه است.

صرفه‌جویی در مصرف آب، افزایش بهره‌وری، امکان کاشت و برداشت محصول در تمام فصول، امکان پرورش محصولات خارج از فصل و خارج از اقلیم، قابلیت مقابله با تهدیدات و خسارات به واسطه امکان کنترل‌ و اقدامات پیشگیرانه، برخی از مزایای کاشت گلخانه‌ای است.

در شرایطی که اقتصاد مقاومتی از چند سال پیش مورد توجه و هدف برنامه‌های پیشرفت در بخش‌های مختلف قرار گرفته است، امسال با تاکید مقام معظم رهبری بر ضرورت رونق تولید، پشتیبانی‌ها و مانع‌زدایی‌ها، برنامه‌ریزی در بخش‌های مختلف به سوی راه‌های موثرتری گرایش پیدا کرد که بخش کشاورزی به عنوان یکی از مهمترین بخش‌های اقتصادی کشور در کنار بخش صنعت و خدمات از این مسیر مستثنی نیست.

در این میان در کنار همه شیوه‌های کشت و زرع، کشت گلخانه‌ای دورنمای مطلوب‌تر و آینده روشن‌تری را پیش رو دارد و علت آن نیز افزایش توانمندی کشاورزان در این زمینه و نیز پیشرفت دانش بشری در این عرصه است.

اجرای سیاست‌های هوشمندانه و نوین در حوزه کشت و زرع بخش کشاورزی از جمله گرایش به شیوه‌های نوین کشت و مدیریت شیوه‌های سنتی موجب می‌ شود در بحرانی‌ترین شرایط تولید در این بخش نیز کمتر دغدغه‌ای وجود داشته باشد.

تاکنون ۶۸۰ هکتار از زمین های خراسان رضوی زیر کشت گلخانه ای قرار گرفته است که سالانه ۶۵ هزار تن محصول از این سطح برداشت می‌شود و این استان با تولید بیش از هفت میلیون تن انواع محصولات زراعی، باغی و دامی به ارزش ناخالص اقتصادی ۹۵ هزار و ۷۳۰ میلیارد و ۴۲۳ میلیون ریال جایگاه تاثیرگذاری در اقتصاد ایران دارد.

خراسان رضوی به عنوان یکی از استان‌های موفق و برتر در حوزه کشاورزی، دارای توانمندی‌های فراوانی است و کسب رتبه دوم کشور در کشت گلخانه‌ای نشان از توان و ظرفیت بسیار آن در این بخش دارد.

خراسان رضوی در سکوی دوم ایران

مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی به خبرنگار ایرنا گفت: تا پایان سال گذشته ۶۸۰ هکتار گلخانه و محیط‌های کنترل شده و سازه های سبک کشاورزی در استان ایجاد شده که از این حیث این استان دارنده رتبه دوم کشور شده است.

محمد میری با بیان اینکه محصولات کشت شده در گلخانه‌های استان از تنوع بالایی برخوردار است، افزود: سطح گلخانه‌ها به صورت مجزا معادل ۴۸۵ هکتار است که انواع گلهای شاخه بریده، انواع صیفی،  توت فرنگی، آلوئه‌ورا و سایر انواع گیاهان دارویی در این سطح گلخانه کشت می‌شود.

وی با اشاره به اینکه ایجاد گلخانه در استان و کشور طی چند سال اخیر با هدف تولید محصولات خارج از فصل، انواع گل و گیاه زینتی و گیاهان دارویی مورد توجه و حمایت جدی قرار گرفته است، افزود: امکان استفاده بهینه از منابعی مانند آب در این شیوه کشت، افزایش میزان بهره وری در مقایسه با انواع کشت های سنتی و قابلیت کنترل و حفظ محیط در برابر نوسانات شدید دمایی و غیره موجب محبوبیت این شیوه در میان کشاورزان شده است.

میری گفت: در سال ۱۳۹۸، ساخت ۱۶۲ هکتار گلخانه جدید در استان انجام و ثبت شد که با افزایش تسهیل گری و حمایت از این بخش، این میزان به بیش از ۲۰۱ هکتار افزایش یافت.

وی با اشاره به رشد ۲۴ درصدی توسعه کشت گلخانه‌ای در خراسان رضوی در سال ۹۹ در مقایسه با سال قبل از آن، اظهار کرد: علاوه بر این در سال گذشته ۶۳ هکتار از گلخانه‌های قدیمی استان با هدف افزایش بهره‌وری، زیر پوشش اجرای عملیات نوسازی و بهسازی قرار گرفت.

افزایش ۱۰ برابری عملکرد محصول و صرفه جویی آب 

میری در ادامه با بیان اینکه از جمله مزایای کشت کلخانه‌ای صرفه جویی ۱۰ برابری مصرف آب در مقایسه با کشت در فضای باز است، اظهار کرد: تسهیل‌گری که در محدودیت های آبی با اجرای کشت گلخانه‌ای انجام می‌شود در کنار مزایای قطعی و حتمی این شیوه از جمله افزایش ۱۰ برابری متوسط عملکرد و افزایش بهره‌وری موجب محبوبیت بالای این شیوه شده است که همین موارد کافی است تا حمایت از این شیوه کشت و ترویج آن رونق بیشتری بگیرد.

مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی خراسان رضوی توضیح داد: به عنوان مثال میزان برداشت خیار و گوجه فرنگی در هر هکتار فضای باز به ترتیب حداکثر ۲۵ و ۷۰ تن است که این ارقام در کشت گلخانه‌ای با افزایش ۱۰ برابری به ۲۵۰ و ۷۰۰ تن در هر هکتار جهش می‌یابد.

وی افزود: همچنین در این شیوه کشت امکان کنترل، مدیریت و حفاظت محصول از نوسانات جوی و اقلیمی وجود دارد که جزو مزایای مثال‌زدنی این شیوه کشت است.

میری تاکید کرد: از جمله دلایل خودکفایی کشور در عمده محصولات صیفی در طول ایام سال، توسعه و ترویج گلخانه‌هاست به طوری که در ۱۰ سال گذشته محصولاتی مانند بادمجان، بامیه، گوجه فرنگی و غیره را خارج از فصل نمی شد در بازار پیدا کرد.

اشتغال ۱۰ نفر در هکتار

این مسوول جهاد کشاورزی خراسان رضوی، میزان اشتغال آفرینی کشت گلخانه‌ای را به ازای هر هکتار برای ۱۰ نفر به صورت مستقیم اعلام کرد و افزود: هزار و ۹۴۴ نفر در استان به عنوان بهره‌بردار ۴۸۵ هکتار کشت گلخانه ای محسوب می‌شوند که این سطح برای چهار هزار و ۸۵۰ نفر ایجاد اشتغال مستقیم داشته است.

میری گفت: ایجاد ۲۰۱ هکتار گلخانه در سال گذشته برای بیش از ۲ هزار نفر در استان اشتغال مستقیم و برای بیش از چهار هزار نفر اشتغال غیرمستقیم ایجاد کرده که رقمی قابل توجه است و نشان از ضرورت حمایت از این شیوه کشت دارد.

وی ادامه داد: بیش از ۵۰ درصد گلخانه‌های استان در شهرستان های فریمان، مشهد، چناران، نیشابور، طرقبه شاندیز و جوین قرار دارد که روز به روز هم در حال افزایش است.

تورم عامل افزایش هزینه‌ها

موانع و مشکلات فراروی اخذ تسهیلات بانکی از جمله بالا بودن میزان وثیقه‌های بانکی، افزایش قیمت سازه‌های گلخانه‌ای در مقایسه با یکی دو سال گذشته از جمله مشکلات و موانع موجود در زمینه توسعه و ترویج این شیوه کشت است که عامل افزایش سرمایه مورد نیاز برای ورود افراد به این وادی است.

میری در این زمینه با تایید این افزایش قیمتها گفت: هم اکنون قیمت هر متر مربع سازه گلخانه‌ای حداقل ۱۰ میلیون ریال است و این به معنای ضرورت وجود سرمایه ۱۰۰ میلیارد ریالی برای ایجاد یک هکتار گلخانه است.

وی افزود: طولانی شدن دوره برگشت سرمایه‌گذاری در این بخش، گرانی برخی نهاده‌های گلخانه‌ای، سموم و غیره از دیگر موانع و مشکلات موجود در این بخش است.

مدیرامور باغبانی جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: از دیگر مشکلات و موانع موجود در این بخش می توان به بالا بودن میزان وثیقه‌های بانکی اشاره کرد که اگرچه شاهد همکاری خوب بانکها در زمینه اعطای تسهیلات هستیم اما حجم و میزان وثیقه‌های مورد مطالبه بسیار بالاست.

وی افزود: عمده تولید کنندگان ما در شهرستانها هستند و املاک آنها خرد و قیمت حداقلی دارد و همین امر موجب شده با توجه به تورم موجود و ضرورت اخذ وامهای سنگین، امکان تامین وثیقه بانکی را نداشته باشند و شاهد مشکلات متعدد در این زمینه باشیم.

رونق کشت گلخانه‌ای

رییس سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی نیز به خبرنگار ایرنا گفت: توسعه کشت‌ متراکم و گلخانه‌ای از ۲ سال پیش در فهرست اولویت‌های بخش کشاورزی این استان قرار گرفته است.

محمدرضا اورانی افزود: گلخانه و ترویج این روش کشت یکی از سیاست‌های محوری و بخشی از طرح‌های مصوب اقتصاد مقاومتی است.

وی ادامه داد: این استان از نظر سطح زیر کشت گلخانه در سال ۹۲ رتبه دهم کشور را داشت که با توجه به این بخش و افزایش سطح زیر کشت هم اکنون به رتبه دوم دست یافته‌ است.

وی افزود: صرفه جویی مصرف آب در کشت گلخانه‌ای جادویی است به طوری که در کشت گلخانه‌ای مصرف آب نسبت به کشت سنتی ۱۰ درصد کاهش می‌یابد و تولید محصول خارج از فصل، مقاومت محصول و مصون بودن باغ‌ها از تنش‌های محیطی از جمله گرما، سرما و تگرگ از دیگر مزیت‌های کشت گلخانه‌ای است.

رییس سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: در سال گذشته حدود ۲ هزار میلیارد ریال تسهیلات برای رونق کشت گلخانه‌ای در استان پرداخت شده است.

اورانی افزود: علاوه بر این در حدود ۱۰ سال گذشته هزار و ۹۰۰ میلیارد ریال تسهیلات بلاعوض در اختیار دانش آموختگان کشاورزی برای تامین زیرساختهای مجتمع‌های گلخانه‌ای قرار داده شده است.

وی تاکید کرد: حمایت از این شیوه کشت همچنان ادامه دارد و امسال نیز با توجه به نامگذاری سال از سوی رهبر انقلاب به نام "رونق تولید، پشتیبانی‌ها و مانع‌زدایی‌ها" با جدیت بیشتری در حوزه حمایت از کشاورزی فعالیت خواهیم کرد.

۱۴۰۵، سال تحول

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی نیز گفت: طبق برنامه‌ریزی و پیش‌بینی انجام شده تا پایان سال ۱۴۰۵ طبق برنامه ۶ ساله دو هزار و ۳۰۰ هکتار کشت گلخانه‌ای در این استان در دستور کار قرار گرفته است.

غلامحسین ساربان به تحقق و اجرای ۴۳۵ هکتار کشت گلخانه‌ای در خراسان رضوی اشاره کرد و افزود: هم اکنون هزار و ۲۰۰ بهره‌بردار گلخانه در این استان فعالیت دارند.

نقیبی ادامه داد: خراسان رضوی با برخورداری از ظرفیت‌هایی مانند یک میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار کشتزار و ۱۴.۶ میلیون واحد دامی و تولید بیش از ۱۰ درصد تولیدات زراعی، باغی و دامی کشور در حوزه کشت گلخانه ای نیز توانسته است اقدامات خوبی را انجام دهد.

وی با بیان اینکه این استان در توسعه کشت گلخانه‌ای به روش هیدروپونیک جایگاه نخست کشور را دارد، گفت: حدود ۴۰ درصد از سطح زیر کشت گلخانه در استان را گلخانه‌های هیدروپونیک تشکیل می‌دهند.

این مسوول افزود: روش هیدروپونیک یک روش پیشرفته باغبانی و کاشت گیاه بدون خاک است به گونه‌ای که ریشه‌ها در هوای بسیار مرطوب باید نگاه داشته شده و یا در آب قرار گیرد که در این روش گیاه در آب غنی از مواد مغذی رشد می‌کند.

وی ادامه داد: در این شیوه هیچ علف هرزی رشد نمی‌کند و گیاهان حاصل از این روش سالم‌تر و زودرس‌تر هستند و فضای کمتری را نیز اشغال می‌کنند.