واکنش‌ها به اقدام آمریکا در فعال کردن مکانیسم ماشه علیه ایران

آفتاب‌‌نیوز :

اقدام آمریکا در ارائه نامه‌ای به رئیس شورای امنیت برای مطلع کردن این شورا از خواست واشنگتن برای بازگرداندن تمامی تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران بلافاصله با واکنش‌های مختلف روبرو شد.

دقایقی بعد از درخواست رسمی آمریکا برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه، روسیه خواستار نشست شورای امنیت سازمان ملل در خصوص ایران در روز جمعه شده است.

خبرگزاری رویترز به نقل از منابع دیپلماتیک نوشت روسیه خواستار برگزاری نشست مجازی شورای امنیت، «با توجه به تحولات امروز» شده است.

سه کشور اروپایی که طرف ایران در توافق هسته‌ای برجام هستند هم بلافاصله با صدور بیانیه مشترکی با اقدام آمریکا مخالفت کردند.

متن کامل این بیانیه به شرح زیر است: روز ۲۰ آگوست، آمریکا با ارسال نامه‌ای به شورای امنیت خواستار آغاز روند بازگشت خودکار [تحریم‌ها] شده که به طرف‌های برجام اجازه می‌دهد خواستار بازاعمال تحریم‌های چندجانبه‌ای علیه ایران شوند که ذیل مفاد قطعنامه ۲۲۳۱ علیه ایران رفع شده است.

فرانسه، آلمان و پادشاهی متحده یادآور می‌شوند که آمریکا بعد از خروج خود از توافق هسته‌ای در تاریخ ۸ مه ۲۰۱۸، به مشارکت خود در برجام خاتمه داده است.

موضع ما درباره کارآمدی اطلاعیه آمریکا ذیل قطعنامه ۲۲۳۱ به صراحت به رئیس شورا و تمامی اعضای شورای امنیت ابراز شده است.

بنابراین، ما نمی‌توانیم از این اقدام که با تلاش‌های فعلی ما برای حمایت از برجام سازگاری ندارد حمایت کنیم.

فرانسه، آلمان و پادشاهی متحده به حراست از فرایندها و نهادهایی که شالوده‌های چندجانبه‌گرایی را تشکیل می‌دهند متعهدند. ما کماکان بر اساس هدف حفظ مرجعیت و تمامیت شورای امنیت سازمان ملل عمل می‌کنیم. ما از تمامی اعضای شورای امنیت می‌خواهیم از انجام اقداماتی که تنها اختلافات در شورای امنیت را تعمیق می‌کنند یا بر کار آن اثرات مضر دارند خودداری کنند.

ما علی‌رغم چالش‌های قابل‌توجه ایجادشده در اثر خروج آمریکا از برجام به این توافق پایبند می‌مانیم. معتقدیم مسئله فعلی عدم پایبندی ایران به تعهداتش در برجام را باید از طریق گفت‌وگو میان طرف‌های برجام به روش‌های مختلف از جمله از طریق کمیسیون مشترک برجام و استفاده از ساز و کار حل و فصل اختلافات حل و فصل کرد. ما از ایران می‌خواهیم به منظور حفظ توافق تمامی اقدامات ناسازگار با تعهدات هسته‌ای خودش را به عقب برگردانده و بدون تأخیر به پایبندی کامل توافق برگردد.

همان‌طور که تا به حال در مقاطع مختلف از جمله در بیانیه مورخه ۱۹ ژوئن اعلام کرده‌ایم ما به ویژه با توجه به اقدامات ثبات‌زدای ایران که بی‌وقفه ادامه دارند از تبعات انقضای تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران نگرانی‌های جدی داریم.

"آمریکا هرگز به ایران اجازه نخواهد داد آزادانه اقدام به خرید و فروش تسلیحات متعارف کند.»پامپئو اضافه کرد: «عدم تمدید تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران اشتباهی فاحش است"تروئیکای اروپا مصمم به یافتن پاسخ‌های مناسب برای این چالش‌ها است و به همکاری با تمامی اعضای شورای امنیت و طرف‌های ذی‌نفع برای حرکت در مسیر رو به جلو در جهت حفظ فضای دیپلماسی بیشتر ادامه می‌دهد. تلاش‌های ما در جهت حفظ مرجعیت و تمامیت شورای امنیت سازمان ملل و پیشبرد امنیت و ثبات منطقه خواهد بود.

مایک پامپئو وزیر خارجه آمریکا هم در توئیتر نوشت: «روند اعمال مجدد تحریم‌ها علیه ایران آغاز شد. امروز من نامه‌ای را حضوراً تحویل رئیس شورای امنیت، دیان ترایانسیا دی‌جانی دادم تا رسماً این شورا را از چیزی که همه‌ ما خوب می‌دانیم مطلع کنم: عدم پایبندی ایران به تعهداتش ذیل توافق وحشتناک هسته‌ای.»

وی در یک کنفرانس خبری در نیویورک گفت: «هر کاری لازم باشد برای بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران انجام می‌دهیم. آمریکا هرگز به ایران اجازه نخواهد داد آزادانه اقدام به خرید و فروش تسلیحات متعارف کند.»

پامپئو اضافه کرد: «عدم تمدید تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران اشتباهی فاحش است. ترامپ و دولت او به این خیال‌پردازی‌ها که رژیم ایران صرفاً به دنبال برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای است خاتمه داده‌اند.

ما هرگز به جمهوری اسلامی ایران اجازه نخواهیم داد سلاح هسته‌ای داشته باشد.»

رژیم صهیونیستی از اقدام آمریکا حمایت کرد. «گیلاد عردان»، نماینده رژیم صهیونیستی در سازمان ملل گفت: «ما کاملاً از تصمیم آمریکا برای ارائه درخواست خود به سازمان ملل برای احیا تحریم‌ها علیه ایران از طریق مکانیسم ماشه حمایت می‌کنند. اعمال مجدد تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران گامی اساسی برای مهار تجاوزگری ایران است.»

بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی با انتشار یک ویدئو گفت: «من از ایالات متحده آمریکا بابت تصمیم خود جهت فعال کردن مکانیسم ماشه علیه ایران تقدیر می‌کنم. این تصمیم درستی است.»

او در ادامه گفت: «اسرائیل همانند دولت‌هایی در سراسر خاورمیانه که به صورت بی‌سر و صدا با برجام مخالفت کردند و حالا علناً از بازگشت تحریم‌ها حمایت می‌کنند، سربلندانه و قاطعانه در کنار ایالات متحده آمریکا ایستاده است.

«جوزپ بورل»، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در بیانیه‌ای تأکید کرد آمریکا طرف مشارکت‌کننده در برجام نیست و نمی‌تواند از روند بازگشت تحریم‌ها علیه ایران که در قطعنامه ۲۲۳۱ به آن اشاره شده استفاده کند.

نمایندگی چین در سازمان ملل نیز اقدام آمریکا را محکوم کرد و گفت که این اقدام یک «نمایش سیاسی» است که ایالات متحده به راه انداخته است.

وی گفت: «درخواست آمریکا هیچ مبنای قانونی و عقلانی ندارد. چیزی جز یک نمایشی سیاسی که ایالات متحده آن را راه انداخته نیست.

"ترامپ و دولت او به این خیال‌پردازی‌ها که رژیم ایران صرفاً به دنبال برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای است خاتمه داده‌اند"[اقدام آمریکا] از هیچ حمایتی در میان اعضای شورای امنیت برخوردار نیست و مقبولیتی در جامعه بین‌المللی ندارد.»

«واسیلی نبنزیا»، نماینده روسیه در سازمان ملل متحد ساعتی قبل از صدور بیانیه آمریکا موضع کشورش درباره تلاش آمریکا را بیان کرد.

او گفت: «مکانیسم بازگشت خودکار را کشوری می‌تواند فعال کند که جزو طرف‌های برجام است. ایالات متحده طرف برجام نیست چون از این توافق خارج شد. از نظر ما مکانیسم بازگشت خودکار تحریم‌ها وجود ندارد.»

بعضی از نماینده‌های کنگره آمریکا هم به اقدام دولت دونالد ترامپ در تلاش برای بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران واکنش نشان داده‌اند.

«مایکل مک‌کاول»، عضو ارشد کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان آمریکا از تصمیم دولت ترامپ استقبال کرد و در بیانیه گفت: «این اقدام برای جلوگیری از خرابکاری‌های بیشتر ایران و نائبانش در خاورمیانه و سراسر دنیا لازم است.»

واکنش ظریف

محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران نیز روز پنج‌شنبه با فرستادن نامه‌ای برای دیان دیجانی، رئیس دوره‌ای شورای امنیت سازمان ملل متحد، از تصمیم ایالات متحده برای استفاده از «مکانیسم ماشه» انتقاد کرد و این کار واشنگتن را «غیرقانونی» و «سوء استفاده از سازوکار‌های مندرج در توافق هسته‌ای، برای احیای تحریم‌های ایران» خواند.

مجید تخت‌روانچی، نماینده ایران در سازمان ملل متحد نیز در واکنش به اقدام آمریکا برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه، پیش‌بینی کرد که این درخواست نیز همچون درخواست واشنگتن برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران، در شورای امنیت رد شود.

آقای تخت‌روانچی در نشست خبری خود در سازمان ملل، اعلام کرد از آنجا که ایالات متحده آمریکا از برجام خارج شده است، این کشور «هیچ استدلال قانونی» برای اجرای مکانیسم ماشه نخواهد داشت.

نماینده ایران در سازمان ملل گفت: «استدلالی که آمریکا مطرح می‌کند یک قانون جعلی است، زیرا آن‌ها از برجام خارج شده‌اند و بار دیگر نمی‌توانند درباره برجام اظهارنظر کنند... همچنان که اعضای شورای امنیت هفته گذشته به پیشنهاد آمریکا واکنش نشان دادند، این بار این خواست آمریکایی‌ها را رد خواهند کرد.»

در نامۀ آقای ظریف نیز که توسط نماینده ایران در سازمان ملل تحویل ریاست شورای امنیت داده شد، آمده است که آمریکا هیچ حقی برای احیای تحریم‌ها ندارد و این کار واشنگتن باید از سوی شورا و جامعه بین‌الملل رد شود.

محمد جواد ظریف تاکید کرده است که آمریکا با تلاش برای استفاده از مکانیسم ماشه، قواعد جاافتادۀ حقوق بین‌الملل و رویه‌هایی که در طول چند قرن شکل گرفته را نادیده گرفته است. بر این اساس لازم است شورای امنیت برای «توقف» آمریکا در سوء استفاده از رویه‌های این شورا وارد عمل شود.

ظریف در ادامه، خروج یکجانبه آمریکا از توافق هسته‌ای ایران و قدرت‌های بزرگ را «نقض فاحش قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت» خوانده و همزمان به موارد متعددی از سخنان دونالد ترامپ، مایک پمپئو، جان بولتون و برایان هوک اشاره کرده که بر «پایانِ مشارکت آمریکا در برجام» صحه گذاشته‌اند.

او با استناد به این سخنان اعلام می‌دارد که ایالات متحده «رسما هرگونه حق نسبت به ساز و کار حل اختلاف را از خود سلب کرده است... از هیچ حقی برای بازاعمال بند‌های قطعنامه‌های لغوشده برخوردار نیست... و روشن است که به هیچ وجه نمی‌تواند با خیالبافی و سوء تفسیر، در خصوص قطعنامه ۲۲۳۱، مشارکت‌کنندۀ برجام در نظر گرفته شود.»

ظریف همچنین آمریکا را متهم به نداشتن حسن نیت کرده و می‌نویسد: «اقدامات و مواضع دولت کنونی ایالات متحده ثابت کرده است که این کشور هرگز با حسن نیت عمل نکرده است.»

او یادآوری می‌کند که «دولت آمریکا نه تنها از اجرای تعهدات خود سر باز زده، بلکه در مسیر اجرای برجام از سوی دیگر کشور‌ها نیز اخلال ایجاد کرده است.» از جمله اینکه واشنگتن از زمان روی کار آمدن دونالد ترامپ «بیش از ۱۴۵ بار علیه ایران تحریم اعمال کرده و درخواست‌های مکرر دبیرکل سازمان ملل برای رفع این تحریم‌ها را نیز نادیده گرفته است.»

وزیر خارجه ایران هشدار می‌دهد که خودداری آمریکا از تمدید معافیت‌های مربوط به پروژه‌های مرتبط با هسته‌ای «برخلاف اهداف مقرر در برنامه و قطعنامه ۲۲۳۱ بوده و ممکن است توانایی جمهوری اسلامی ایران برای اجرای بند‌های مشخصی از برنامه و قطعنامه را مختل کند.»

او درباره روند حل اختلافات در چهارچوب برجام نیز می‌نویسد: «تاریخ مذاکرات برجام نشان می‌دهد که روند حل اختلاف، عامدانه بصورت چند مرحله‌ای و زمان‌بر طراحی شده تا به حفظ این دستاورد منحصر به فرد جامعه بین‌الملل کمک شده و از اقدامات خودسرانۀ حتی مشارکت‌کنندگان واقعی در برجام، چه برسد به ایالات متحده که صراحتا این جایگاه را از خود سلب کرده، ممانعت شود.»

آقای ظریف به این موضوع اشاره دارد که «رئیس‌جمهور ایالات متحده در حالی دستور خروج از توافق هسته‌ای را صادر کرد که ایران حتی یک بار مرتکب عدم اجرای مفاد توافق نشده بود و به اذعان ۱۵ گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در تطابق کامل با تعهدات خود بود.»

او تاکید دارد که حتی پس از خروج آمریکا از برجام و محروم شدن ایران از مزایای اقتصادی مندرج در برجام نیز ایران «از اجرای فوری تدابیر "جبرانی" خودداری کرد و مدت یک سال تمام، به شهادت ۱۵ گزارش متوالی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، به اجرای کامل برجام ادامه داد.»

ظریف در پایان، آغاز فرآیند احیای تحریم‌ها از سوی ایالات متحده را «غیرقابل پذیرش» خوانده و نوشته است: ««بی‌اعتنایی ایالات متحده به حاکمیت قانون و سوء استفاده این کشور از سازمان ملل متحد برای پیشبرد منافع یکجانبه‌گرایانه، و نابودی اصل بنیاد‌های چندجانبه‌گرایی و حقوق بین‌الملل، تهدیدی جدی برای جهان متمدن و همچنین صلح و امنیت به شمار می‌آید.»

منبع: فارس، ایرنا، یورونیوز