باخت کرونا به فرهنگ

از آنجا که کرونا هنوز دست از سر ما برنداشته، تابستان در پیش است و مراکز فرهنگی هنری جسته گریخته فعالیتشان را آغاز کرده یا خواهند کرد، آیا باید در انتظار تغییر جدی در سبک زندگی فرهنگی جامعه بود؟

به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، این روز‌ها که می‌گذرد به هیچ کدام از روز‌های زندگی ما شبیه نیست. نه پیش از عید پارسال در تکاپوی خرید و آماده شدن برای آغاز سال نو بودیم و نه تعطیلات نوروز را مثل همیشه به دید و بازدید یا سفر و تفریح گذراندیم و همین حالا که زندگی کمی جریان گرفته باز هم بهارمان شباهت چندانی با همه بهار‌های قبلی نداشت.

در دوره تعطیلی سالن‌های تئاتر، کنسرت‌های موسیقی، سالن‌های سینما، بسته بودن فروشگاه‌های کتاب، تعویق برگزاری نمایشگاه کتاب و هر تفریح فرهنگی دیگری، به محصولات فرهنگی ممکن و در دسترس مراجعه کردیم و تا بخواهید در دوران قرنطینه فیلم و سریال تماشا کرده‌ایم.

البته که برای خیلی‌ها نه امسال بلکه همیشه تعطیلات نوروز فرصتی فوق‌العاده بود برای دیدن فیلم‌ها و سریال‌هایی که فرصت تماشای آن‌ها را در طول سال از دست داده بودند، اما آمار‌ها از اقبال حداکثری مردم به فیلم و سریال خبر می‌دهند.

بر اساس آمار‌های منتشر شده، بیش از ۷۰ درصد مردم ایران در دوران قرنطینه، تلویزیون، اعم از تلویزیون رسمی و اینترنتی را تماشا کرده‌اند و با کمی تفاوت، در شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی وقت گذرانده‌اند که احتمالا برای پیگیری اخبار اتفاقات بوده‌است.

از آنجا که کرونا هنوز دست از سر ما برنداشته، تابستان در پیش است و مراکز فرهنگی هنری جسته گریخته فعالیتشان را آغاز کرده یا خواهند کرد، آیا باید در انتظار تغییر جدی در سبک زندگی فرهنگی جامعه بود؟ و اگر چنین باشد برنامه‌ریزی کلان فرهنگی می‌تواند سمت و سوی متفاوتی پیدا کند؟

آمار‌ها چه می‌گویند؟

برخی نهاد‌ها و سازمان‌های مرتبط با فرهنگ هنوز هیچ آماری ارائه نکرده‌اند که بدانیم به ترتیب مردم در دوران قرنطینه بیشتر از کدام محصولات فرهنگی استفاده کرده‌اند یا مثلا میزان فروش کتاب‌های صوتی بیشتر شده یا نه؟ چقدر اوقاتشان را به شنیدن موسیقی اختصاص داده‌اند و جزئیاتی از این دست.

در ادامه عدد و رقم‌هایی از فیلیمو، نماوا، بنیاد بازی‌های رایانه‌ای و نظرسنجی ملی بهارانه مرکز افکار سنجی دانشجویان ایران، ایسپا ارائه کرده‌ایم که مقایسه آن‌ها در کنار هم می‌تواند معنادار باشد.

۷۴ درصد مردم در تعطیلات نوروز از برنامه‌های تلویزیون استفاده کرده اند.

۷۴ درصد تماشای آنلاین انیمیشن‌های فیلیمو در دوران قرنطینه افزایش داشته‌است.

۷۲ درصد استفاده از بازی‌های موبایلی در دوران قرنطینه رشد داشته‌است.

۶۵ درصد میانگین دقیقه تماشای روزانه فیلم و سریال در فیلیمو طی یک ماه اول قرنطینه رشد داشت.

۱۰۰ درصد مردم ایران در خانه تلویزیون دارند.

۱۹/۲ دقیقه، میزان متوسط تماشای ویدئوی آنلاین در ایران بوده که معادل ۴۰ درصد کاربران جهانی است.

۱۳۰/۲ دقیقه میزان متوسط تماشای تلویزیون در ایران بوده که این رقم در جهان ۵۲.۲ دقیقه است.

بر اساس این آمار‌ها می‌توان مطمئن شد مردم نیاز‌های فرهنگی‌شان را در دوران قرنطینه با تماشای فیلم و سریال و ویدئو‌های آنلاین برآورده کرده‌اند. همزمانی دوران قرنطینه با ایام نوروز و ماه مبارک رمضان که دوره اوج تلویزیون در هر سال محسوب می‌شود، مزید علت بوده‌است.

فرصت آشتی با هنر

دسترسی به گالری‌ها، سالن‌های نمایش، آموزشگاه‌ها و بسیاری از مراکز فرهنگی و هنری در دوران کرونا به معنای فاصله گرفتن مردم از هنر نبوده و حتی از نگاه رضا مهدوی، دوران قرنطینه فرصتی فراهم کرده بود برای آشتی با هنر.

این کارشناس موسیقی به این نکته اشاره می‌کند که تعطیلی اجرا‌ها باعث ضرر نوازنده‌ها شد و برخی هنرمندان را با مشکلات ناشی از بیکاری و نبود اجرا مواجه کرد، اما مردم به طور کلی از قرنطینه برای استفاده از تولیدات فرهنگی و هنری سود کردند.

مهدوی تشریح می‌کند: مردم در فرصت قرنطینه خانگی توانستند مجالی برای مطالعه و انجام کار‌های نکرده و عقب افتاده بیابند و بهترین فرصت برایشان فراهم شد که بتوانند موسیقی‌های مورد علاقه خود که کمتر به آن‌ها پرداخته‌اند و آن‌ها را شنیده‌اند با دقت بیشتری بشنوند. به اعتقاد این کارشناس در جامعه امروز ما مشغله‌های روزمره به حدی است که مجال دقیق شدن در یک قطعه موسیقی شاید کمتر پیش بیاید و قرنطینه از این بابت نعمت بود.

مهدوی می‌گوید: قرنطینه مردم را با موسیقی و به‌طور کلی با هنر آشتی داد و به تکامل رشد فرهنگی منجر شد. البته که مردم ما به سینما، کنسرت و تئاتر عادت دارند و لغو تمامی این‌ها تا حدی آسیب‌رسان بود، اما خلأ سینما را با تماشای فیلم در خانه پر کردند و برای لذت از موسیقی سراغ فضای مجازی رفتند.

"البته که مردم ما به سینما، کنسرت و تئاتر عادت دارند و لغو تمامی این‌ها تا حدی آسیب‌رسان بود، اما خلأ سینما را با تماشای فیلم در خانه پر کردند و برای لذت از موسیقی سراغ فضای مجازی رفتند"البته که در دراز‌مدت نیاز به کنسرت و موسیقی با فضای مجازی بر طرف نمی‌شود و بعد از کرونا احتمالا استقبال از برنامه‌های هنری بیشتر از گذشته باشد.

مردم تهیه‌کننده شده‌اند!

سبک زندگی فرهنگی مردم در دوران کرونا تغییر کرده و این را هر جامعه‌شناسی تایید می‌کند، اما نکته اینجاست که این تغییرات به ایجاد سبک یا عادت‌های تازه‌ای در دوران پساکرونا منجر خواهد شد؟ ابوالفضل آقابابا به این سؤال جواب روشنی می‌دهد: نباید نگران بود.

این جامعه‌شناس توضیح می‌دهد: گرچه معتقدم که هنوز برای اظهار نظر درخصوص تاثیرات ویروس کرونا زود است، اما باید گفت که بعد از جنگ، کرونا تاثیرگذارترین حادثه بر زندگی مردم ما بوده است. با این تفاوت که در زمان جنگ، زندگی در شهر‌ها تا حد زیادی به روال عادی می‌گذشت و مراسم‌هایی مانند عزا و عروسی به طور طبیعی در جریان بود. در واقع در زمان جنگ، مرگ اکثریت مردم را تهدید نمی‌کرد، اما با کرونا همه ما مرگ را در یک قدمی احساس کردیم. با این همه بعید است که تغییر مهمی در عادات فرهنگی ما رخ دهد.

آقابابا اضافه می‌کند: به قول مهندس بهشتی تربیت امری میدانی است و تبلیغ و ترویج یک ارزش در جامعه صرفا از طریق تلویزیون و رسانه اتفاق نمی‌افتد، بلکه باید در میدان عمل بود و بی‌واسطه با مخاطب ارتباط برقرار کرد. از این منظر دیدن فیلم در کنار مردم در سینما قطعا تاثیرات بیشتری بر مخاطب خواهد گذاشت و همین‌طور برگزاری جلسه‌ها و کلاس‌های آموزشی و حضوری هم بسیار مفیدتر از شیوه‌های مجازی است.

هر چند که تماشای آنلاین فیلم و آموزش‌های مجازی هم مزیت‌های خودشان را دارند و نمی‌شود منکر آن‌ها شد. به اعتقاد آقابابا، خروج اجباری روزانه شخص از منزلش به سمت محل کار، شرکت در اماکن عمومی محسوب نمی‌شود و آن شرکتی حائز اهمیت است که به اختیار و انتخاب خود شخص است.

او در ادامه به نکته‌ای اشاره می‌کند که دغدغه‌های مرتبط با دوران کرونا و تاثیر بر سبک زندگی مردم را از بین می‌برد. این جامعه‌شناس می‌گوید: مردم ما پیش از کرونا هم حضور قابل توجهی در مجامع عمومی نداشته‌اند که بخواهیم دلواپس تعطیل شدن این مجامع در دوره کرونا و وضعیت آن‌ها در بعد از کرونا باشیم. فایده این فضا این بود که مردم در این دوره خودشان تدارک محتوای مدنظر را دیدند یعنی به جای این‌که یک بلیت بگیرند و به سینما بروند، مدتی را صرف این کردند که فیلم مناسبی پیدا کنند و ببینند؛ بنابراین به نوعی نقش تهیه‌کنندگی پیدا کردند.

منبع: روزنامه جام جم

انتهای پیام/