کرونا در سنگاپور؛ دولت برای مقابله با شیوع از کاراگاهان کمک می‌گیرد

حق نشر عکس

Reuters

سنگاپور، یکی از اولین کشورهایی بود که ویروس کرونا در آن شیوع پیدا کرد. در این کشور کارآگاه‌ها به دنبال مبتلایان احتمالی ویروس افتادند تا شاید بتوانند از روند شیوع ویروس جلو بیفتند. آن‌ها چطور این کار را انجام دادند و آیا برای بقیه کشورهای جهان استفاده از این شیوه هنوز ممکن است یا دیگر دیر شده است؟

اواسط ژانویه، گروه بیست‌نفره‌ای از توریست‌های چینی از شهر گوانجو برای تعطیلات سال نو چینی به سنگاپور آمدند و از مناطق دیدنی این کشور بازدید کردند.

برنامه سفر آن‌ها شامل بازدید از یک فروشگاه در ظاهر معمولی داروهای سنتی چینی بود که در آن اقلامی چون روغن تمساح و ترکیبات گیاهی فروخته می‌شود. این مغازه بین توریست‌هایی چینی شهرت خاصی دارد.

یکی از فروشندگان زن، محصولات مختلف را به توریست‌ها معرفی کرد و حتی نمونه‌هایی از روغن‌های دارویی را روی بازوهایشان مالید. مسافرت توریست‌های چینی به پایان رسید و به خانه‌هایشان برگشتند.

"در این کشور کارآگاه‌ها به دنبال مبتلایان احتمالی ویروس افتادند تا شاید بتوانند از روند شیوع ویروس جلو بیفتند"اما آن‌ها از خود ردپایی به‌جا گذاشتند.

فروشگاه داروهای سنتی

در همین دوران، همه ۱۸ مورد ابتلا به ویروس کرونا در سنگاپور از چین وارد کشور شده بودند.

اما در ۴ فوریه دولت سنگاپور اعلام کرد گزارش‌هایی از موارد انتقال در داخل جمعیت محلی به دست آن‌ها رسیده است و فروشگاه دارویی یونگ تای هنگ، اولین مرکز شیوع بیماری بوده است. راهنمای تور محلی و زن فروشنده هر دو مبتلا شده بودند.

حق نشر عکس

ROSLAN RAHMAN

Image caption

شیوع بیماری از یک فروشگاه دارویی شروع شد

تنها از همان یک بازدید از فروشگاه دارویی، ۹ نفر به ویروس کرونا آلوده شدند. از جمله شوهر زن فروشنده، کودک شش‌ماهه‌اش، خدمتکار اهل اندونزی که خانه‌شان را تمیز می‌کرد. دو نفر دیگر از کارکنان فروشگاه هم مبتلا شدند.

همه آن‌ها بهبود پیدا کردند اما اگر سنگاپور چنین برنامه پیچیده و سازماندهی شده‌ای برای ردیابی مبتلایان احتمالی نداشت، شرایط می‌توانست به‌شدت بحرانی‌تر شود.

سیستم ردیابی، مسیر ویروس از یک نفر به‌ نفر بعدی را پیگیری می‌کند و با قرنطینه کردن افرادی که در معرض ویروس قرارگرفته‌اند - و تمام افراد نزدیک به آن‌ها - از گسترش ویروس جلوگیری می‌کند.

لیون هو نم، متخصص بیماری‌های عفونی در بیمارستان مون الیزابت نوونئا و یکی از مشاوران دولت سنگاپور می‌گوید:" وضعیت می‌توانست به‌سرعت به وخامت ووهان برسد و بیمارستان‌ها کاملاً تحت‌فشار قرار بگیرند."

حق نشر عکس

ROSLAN RAHMAN

تا ۱۶ ماه مارس، سنگاپور ۲۴۳ مورد مبتلا داشت بدون هیچ موردی از مرگ. ۴۰ درصد این جمعیت، اولین تذکر را از سوی مقامات بهداشتی دریافت کرده بودند. از آن‌ها خواسته‌شده بود تست بدهند و بلافاصله خود را قرنطینه کنند.

تاکنون در مجموع شش هزار نفر در سنگاپور به شیوه‌های ردیابی که ترکیبی از استفاده از تصاویر دوربین‌های مداربسته، تحقیقات پلیس و شیوه‌های پرزحمت کارآگاهی که با یک تماس ساده تلفنی شروع می‌شوند، شناسایی‌شده‌اند.

تماسی از طرف یک ناشناس

ملیسا (نام اصلی را در اینجا تغییر داده‌ایم)، معلم یوگای بریتانیایی ساکن سنگاپور در یک بعد از ظهر شنبه آفتابی که داشت در حیاط خانه کباب درست می‌کرد، با یکی از همین تماس‌های ناشناس خبردار شد مشکوک به ابتلا به ویروس کرونا است.

می‌گوید وقتی شماره ناشناس روی تلفنش زنگ زد "واقعاً تجربه سورئالی بود."

" پای تلفن از من پرسیدند آیا در ساعت ۶:۴۵ بعدازظهر چهارشنبه سوار تاکسی بوده‌ام؟ سوال خیلی دقیقی بود و من اول کمی هول کردم و جواب درستی به ذهنم نمی‌رسید."

بالاخره ملیسا یادش افتاد که در آن بعد از ظهر سوار تاکسی شده و از روی اپلیکیشن کرایه تاکسی فهمید فقط شش دقیقه در تاکسی بوده است.

تا امروز نمی‌داند آیا خود راننده تاکسی مبتلا بوده یا یکی از مسافران قبلی. آنچه می‌داند این است که یکی از مأموران اداره بهداشت با او تماس گرفت و گفت باید خانه بماند و خودش را قرنطینه کند.

روز بعد او متوجه شد هشدار اداره بهداشت بسیار جدی است. سه مامور کت پوش، ماسک به‌صورت، دم در خانه‌اش بودند.

ملیسا تعریف می‌کند:" همه‌چیز شبیه صحنه یک فیلم بود.

"این مغازه بین توریست‌هایی چینی شهرت خاصی دارد.یکی از فروشندگان زن، محصولات مختلف را به توریست‌ها معرفی کرد و حتی نمونه‌هایی از روغن‌های دارویی را روی بازوهایشان مالید"یک قرارداد دستم دادند که در واقع فرمان قرنطینه بود و طبق آن اجازه نداشتم از خانه خارج شوم و در صورت رعایت نکردن فرمان با جریمه مالی و زندان مواجه می‌شدم. یک مدرک کاملاً قانونی که بسیار شفاف به شما می‌گوید نباید از منزل خارج شوید. من می‌دانستم که قرار نیست نافرمانی کنم. جایی زندگی می‌کردم که هر چه به شما دستور داده شود، اجر ا می‌کنید."

دو هفته گذشت و در این مدت ملیسا هیچ‌یک از نشانه‌های ابتلا به کووید-۱۹ را از خود نشان نداد و بعد از آن می‌توانست از خانه خارج شود.

در سنگاپور بیشتر مردم لااقل یک نفر را می‌شناسند که ردیابی شده باشد. سنگاپور با جمعیتی حدود هشت هزار نفر در کیلومترمربع، یکی از بالاترین تراکم‌های جمعیتی جهان را دارد.

یک جمعیت ردیابی نشده مبتلا به ویروس می‌تواند به‌سرعت بیماری را در سطح گسترده‌ای پخش کند.

صدمه ناشی از گسترش بیماری به اقتصاد و بهداشت عمومی می‌تواند بسیار عظیم باشد. سنگاپور چاره‌ای جز پیدا کردن تک‌تک موارد احتمالی و قرنطینه آن‌ها نداشت.

کارآگاه‌هایی که به حل معما آمدند

کانسیکائو ادوین فیلیپ یکی از سه مامور ردیابی بیمارستان عمومی سنگاپور، یکی از بیمارستان‌های دولتی اختصاص داده‌شده برای درمان بیماران مبتلا به کرونا است.

گروه او و همکارانش اولین کسانی هستند که با بیماران به‌محض ورود به بیمارستان صحبت می‌کنند تا بپرسند فرد بیمار با چه کسانی در تماس بوده و در چه مکان‌هایی رفت‌وآمد داشته است.

او توضیح می‌دهد:" بعد از اینکه جواب تست به دستمان می‌رسد، اگر جواب مثبت باشد باید همه کارهای دیگر را کنار بگذاریم و تا سه صبح اطلاعات جمع‌آوری کنیم. روز بعد دوباره همه‌چیز تکرار می‌شود."

حق نشر عکس

Reuters

Image caption

سنگاپور از اواخر ژانویه حتی از نیروهای ارتش برای ردیابی موارد ابتلا کمک گرفته است

آن‌ها تمام اطلاعات حیاتی را به سازمان بهداشت می‌رسانند و آن‌ها کار را ادامه می‌دهند.

" بدون اطلاعات اولیه، نمی‌توان ارتباط‌ها را درست ردیابی کرد. مثل یک پازل است. باید تکه‌های اطلاعات را کنار هم بچینید."

زبیده سعید، مسئول یکی از گروه‌های سازمان بهداشت است که اطلاعات اولیه را در مرحله بعد، در دست می‌گیرند.

همکاران او در جمع‌آوری اطلاعات بیشتر مشکلات فراوانی دارند.

"حق نشر عکسROSLAN RAHMANImage captionشیوع بیماری از یک فروشگاه دارویی شروع شد تنها از همان یک بازدید از فروشگاه دارویی، ۹ نفر به ویروس کرونا آلوده شدند"به‌عنوان‌ مثال بعضی از بیماران بسیار بدحال هستند و نمی‌توانند به‌راحتی جواب سؤال‌ها را بدهند.

او توضیح می‌دهد: "در این موارد تا جای ممکن سعی می‌کنیم اطلاعات دست‌دوم به دست بیاوریم اما حتی این کار هم مشکل است."

در این مرحله است که گروه دیگری برای کمک وارد می‌شوند. پلیس جنایی سنگاپور هم واحدهای تحقیقاتی خود را برای کمک در اختیار گذاشته است.

کمیسر عالی‌رتبه پلیس، لیان گیم هوا از بخش تحقیقات جنایی در ایمیلی به بی‌بی‌سی توضیح داد:" پلیس و وزارت بهداشت هر روز از راه دور جلسه دارند و اطلاعات به‌دست‌آمده را مبادله می‌کنند. ۳۰ تا ۵۰ مامور در هر لحظه مشغول ردیابی هستند و در موارد حاد این تعداد به ۱۰۰ نفر هم رسیده است."

حق نشر عکس

SUPPLIED

Image caption

جولیا یکی از مبتلایان در کنار دوستانش. او هیچ کس را آلوده نکرده بود

در حال حاضر ردیابی کسانی که با بیماران در تماس بوده‌اند، مهم‌ترین وظیفه‌ای است که پلیس در حال انجام آن است و شاید میزان پایین ارتکاب جرم و جنایت در سنگاپور یکی از دلایلی است که به پلیس امکان این حد از همکاری را می‌دهد.

در مواردی حتی ماموران بخش‌های جنایی، مبارزه با مواد مخدر و ماموران اطلاعاتی به کمک آمده‌اند.

آن‌ها از تصاویر دوربین‌های مداربسته، تصویرسازی بر اساس داده‌ها و تحقیق‌های گسترده برای پیدا کردن کسانی که به هر شکلی با فرد مبتلا در ارتباط بوده‌اند استفاده می‌کنند. به‌ عنوان‌ مثال مسافری که از طریق اپلیکیشن تاکسی نگرفته است و به شکل نقدی کرایه پرداخت کرده را هم باید پیدا کنند.

از مورد جولیا می‌توان به کارآمد بودن این شیوه ردیابی پی برد.

جولیا اوایل ماه فوریه با سرگیجه شدید و تب به بیمارستان رفت.

یک ساعت بعد از آنکه پزشکان تایید کردند که به ویروس کرونا آلوده شده است، سیستم پیچیده ردیابی فعال شد.

جولیا تعریف می‌کند:" در تخت بیمارستان بودم که با من تماس گرفته شد." او باید به مجموعه‌ای از سؤالات بسیار دقیق و پر از جزییات درباره اینکه در یک هفته گذشته به کجاها رفته و با چه کسانی در ارتباط بوده است، جواب بدهد.

" آن‌ها می‌خواستند بدانند با چه کسانی بوده‌ام، چه می‌کرده‌ام و نام و شماره تلفن‌های آن‌ها را در اختیارشان بگذارم."

ماموران به دنبال کسانی بودند که در ارتباط نزدیک با او بوده‌اند و زمانی بیشتر از ۳۰ دقیقه در فاصله‌ای کمتر از دو متر با او گذرانده‌اند.

" اگر از کنار کسی رد شده بودم یا زمان کمی با کسی که می‌شناختم گذرانده بودند آن‌قدر مهم نبود. ماموران بیشتر به دنبال کسانی بودند که زمان نسبتاً طولانی را با آن‌ها گذرانده بودم."

جولیا حدود سه ساعت با مامور ردیابی صحبت کرد و در انتهای این مکالمه تلفنی، توانسته بودند حداقل ۵۰ نفر را ردیابی کنند. وزارت بهداشت با همه آن‌ها تماس گرفت و فرمان ۱۴ روز قرنطینه برای آن‌ها صادر شد.

هیچ‌کدام از این ۵۰ نفر علائم ابتلا به ویروس پیدا نکردند.

استاندارد طلایی

ردیابی بیماران شیوه جدیدی نیست. این روش دهه‌ها است برای پیدا کردن بیمارانی که ممکن است بیماری خود را به دیگران منتقل کرده باشند به‌کار رفته است.

اما نحوه به‌کارگیری این روش قدیمی توسط وزارت بهداشت سنگاپور در برخورد با شیوع ویروس کرونا چنان دقیق و مفید بوده است که متخصصان اپیدمی شناسی هاروارد در ماه فوریه آن را به‌عنوان استاندارد طلایی و دقیق‌ترین روش تشخیص ستایش کردند.

سازمان بهداشت جهانی هم تلاش‌های فعالانه سنگاپور که حتی قبل از اینکه اولین موارد ابتلا شناخته شوند شروع‌شده بود را تحسین کرد.

سنگاپور برخلاف آمریکا و بسیاری از کشورهای اروپایی، ردیابی بیماران احتمالی را حتی قبل از آنکه به مرحله انتقال داخل جمعیتی برسند، شروع کرده بود.

دکتر سوزی ویلز استادیار دانشگاه اوکلند در نیوزلند می‌گوید:" اگر در برخورد با بیماری تاخیر داشته باشید کنترل آن بسیار مشکل‌تر خواهد شد برای اینکه موارد ابتلا به بیماری بسیار زیاد می‌شود."

میزان دقت عملی که در سنگاپور برای ردیابی بیماران احتمالی به‌کاربرده شد چنان بالا بود که شاید در بسیاری از کشورها امکان رسیدن به آن وجود نداشته باشد.

به گفته سازمان بهداشت جهانی که در ایمیلی به بی‌بی‌سی ارسال شد" کشورهای معدودی در جهان تا این حد بر جمعیتشان نظارت و کنترل دارند و همین به آن‌ها امکان ردیابی دقیق و کنترل موارد ابتلا به ویروس را داده است."

از طرف دیگر مردم هم نسبت به فرمان‌ها و خواسته‌های دولتی رفتار مطیعانه‌ای دارند. وقتی دولت درخواستی از مردم دارد، تقریباً تمام جمعیت همکاری می‌کنند.

لایحه مبارزه با بیماری‌های عفونی سنگاپور، همکاری نکردن با دولت را عملی خلاف قانون تعریف کرده است و پلیس مجاز است در این موارد به هر نوع اطلاعاتی که لازم است دسترسی داشته باشد.

هر کس همکاری نکند با جریمه‌ای معادل شش هزار دلار آمریکا یا شش ماه زندان و در مواردی هردوی این‌ها مواجه خواهد شد.

دو تبعه چین که در مورد محل اقامتشان به دولت سنگاپور اطلاعات غلط داده بودند به پرداخت جریمه محکوم شدند.

"از جمله شوهر زن فروشنده، کودک شش‌ماهه‌اش، خدمتکار اهل اندونزی که خانه‌شان را تمیز می‌کرد"جای تعجب ندارد که به قول کانسیکائو، تقریباً در تمام موارد افراد با تمام وجود همکاری می‌کنند.

چون جا لن، استاد دانشگاه ملی سنگاپور می‌گوید:" استفاده از نیروی پلیس برای ردیابی بیماران شاید فقط منحصر به سنگاپور باشد."

او در ادامه توضیح می‌دهد:" در سنگاپور این مسئله تا حد بسیار زیادی جاافتاده است. مردم سنگاپور با این موضوع که تا این حد تحت نظر باشند رشد کرده‌اند و به این سیستم خو گرفته‌اند. این‌که دولت تا این حد بخواهد آن‌ها را مورد پرس‌وجو قرار بدهد، چندان برایشان مسئله‌ساز نیست. مردم یاد گرفته‌اند با آن زندگی کنند."

تایوان، هنگ‌کنگ، و کره جنوبی هر سه تا حدودی در هفته اخیر در کنترل بیماری موفق بوده‌اند. آن‌ها استراتژی‌های مختلفی چون تحلیل داده‌های فراوان، جلوگیری از تجمعات و تست فراوان به‌کار برده‌اند و توانسته‌اند مقداری گسترش بیماری را کنترل کنند.

این کشورها در جایگاهی متفاوت با کشورهای پرجمعیت‌تر اما فقیرتر و با سیستم بهداشتی ضعیف‌تر مانند اندونزی قرار دارند.

در کشورهای فقیرتر پیدا کردن موارد بیماری به‌ سختی پیدا کردن سوزنی در کاهدان است. آن‌ها هیچ تصوری ندارند مورد بعدی ابتلا به ویروس از کدام گوشه سر بر خواهد آورد.

جیمز کربتری، استاد دانشکده سیاست‌گذاری عمومی لی کوان یو از دانشگاه ملی سنگاپور می‌گوید:" در جوامعی که طبقه تولیدکننده فن‌آوری حضوری قوی دارند و می‌توانند برنامه‌ریزی بلندمدت‌تری ارائه دهند، دولت و متخصصان اعتماد بالایی به خود جلب می‌کنند در نتیجه بهتر می‌توانند با بحران ناشی از همه‌گیری ویروس مواجه شوند."

" به همین علت این سوال مطرح می‌شود که چطور سنگاپور، کره جنوبی و تایوان بهتر از ایتالیا و آمریکا از پس این شرایط برآمده‌اند؟"

چه زمانی باید از ردیابی بیماران احتمالی دست برداشت؟

سنگاپور در روز ۵ ماه مارس آخرین و بزرگ‌ترین جمعیت مبتلا به بیماری را اعلام کرد.

در یک مهمانی سال نو چینی که با تأخیر در ۱۵ فوریه در یک سالن گردهمایی محلی با حضور صدها نفر برگزار شده بود، موج جدید و بزرگی از بیماری شکل گرفت. همین یک مهمانی ۴۷ مبتلا به جا گذاشت.

این افراد به گروه‌های اجتماعی خود برگشتند و ترس زیادی از بی‌فایده بودن ردیابی مبتلایان ایجاد شد و ایده به‌کارگیری شیوه‌های سخت‌گیرانه‌تر مانند بستن مدارس قوت گرفت.

حق نشر عکس

ROSLAN RAHMAN

کم‌کم سنگاپور شاهد بالا رفتن ناگهانی شمار روزانه مبتلایان شد. به‌ عنوان‌ مثال در ۱۸ مارس ۴۷ مورد جدید تشخیص داده شد که ۳۳ نفر آن‌ها از خارج از کشور وارد شده بودند. اغلب آن‌ها سنگاپوری‌هایی بودند که از کشورهای دیگر برمی‌گشتند.

این مسئله باعث برقراری محدودیت‌ برای مسافرانی شده که قصد ورود به سنگاپور دارند.

دکتر سعید می‌گوید از نظر دولت شیوه ردیابی هنوز در مواردی مفید است چون اطلاعات گسترده‌ای که در این مسیر به‌دست‌آمده می‌تواند به سیاست‌گذاران در تصمیم‌گیری‌های بعدی برای طراحی استراتژی مفید برای پشت سر گذاشتن مراحل مختلف اپیدمی بسیار کمک کند.

کنت ماک، معاون امور دارویی سنگاپور می‌گوید:" تا زمانی که به مرحله‌ای برسیم که شمار افراد مبتلا آن‌قدر بالا برود که توان ما در فراهم کردن منابع لازم را محدود کند و نتوانیم به‌هیچ‌وجه شیوع بیماری را کم کنیم، شیوه فعلی را ادامه می‌دهیم اما ممکن است شرایطی ایجاد شود که مجبور شویم در استراتژی‌مان تجدیدنظر کنیم.

"آنچه می‌داند این است که یکی از مأموران اداره بهداشت با او تماس گرفت و گفت باید خانه بماند و خودش را قرنطینه کند.روز بعد او متوجه شد هشدار اداره بهداشت بسیار جدی است"اما در این لحظه، هنوز وضعیت آن‌قدر بحرانی نیست که بخواهیم چنان تغییری اعمال کنیم."

تاکنون، بیش از دو ماه بعد از شیوع بیماری، سنگاپور تنها دو مورد مورد مرگ در اثر ویروس داشته است.

سنگاپور این موفقیت را مدیون سیستم بهداشتی و همین‌طور روش‌های ردیابی بیماری‌اش می‌داند.

آن‌ها با این شیوه توانسته‌اند برای سرویس‌های بهداشتی‌شان زمان بخرند تا پزشکان بتوانند به معالجه بیماران واقعاً بدحال بپردازند بدون اینکه کل سیستم درمانی آن‌طور که در ووهان پیش آمد، تحت‌فشار سنگین قرار بگیرد.

واقعیت این است که سنگاپور در مقطعی با بالا رفتن تعداد بیماران مجبور خواهد شد ردیابی بیماران احتمالی را متوقف کند. ردیابی دقیق بیماران شیوه‌ای پرهزینه است، نیروی انسانی زیاد لازم دارد و در مواردی سرعت گسترش ویروس از سرعت ردیاب‌ها پیشی می‌گیرد.

اما تا به آن مقطع برسیم، مسابقه با حریفی نامرئی ادامه خواهد داشت. ردیاب‌ها می‌دانند کافی است تنها به تعداد کمی موارد غیرقابل ردیابی برسند و آن‌ وقت است که ویروس به شکل گسترده‌ای در جمعیت پخش‌ شده است.