معاونت صنایع دستی؛ از مغلطه تکرار تا انکار واقعیت

معاونت صنایع دستی و هنرهای سنتی وزارت میراث فرهنگی به عنوان متولی اصلی این حوزه اساس اقدامات خود را بر تدوین و انتشار آمارهای مختلف متمرکز کرده و به جای بررسی واقعگرایانه مشکلات صنایع دستی، در تلاش است تا با انتشار آمارهای مختلف و تکرار مداوم آنها از زبان مدیران این وزارتخانه، تصویری موفق اما غیرواقعی از وضعیت صنایع دستی ایران بوجود آورد. حرکتی که موجب می شود تا وضعیت شناسی صنایع دستی در ایران به راه خطا رفته و تصمیمات و برنامه های تدوین شده به اهداف سازنده ای منجر نشوند. از جمله این موارد می توان به رقم های عجیب صادرات چمدانی صنایع دستی اشاره کرد که همیشه تکرار شده بدون آنکه هیچ سندی برای روش محاسبه آن ارائه گردد. جالب آنکه بعضا عدم هماهنگی هایی میان علی اصغر مونسان وزیر میراث فرهنگی و پویا محمودیان معاون صنایع دستی این وزارتخانه هم ایجاد شده و تا کنون توضیحی در خصوص چرایی آن ارائه نشده است. برای مثال مونسان در تاریخ ۱۶ فروردین ۱۳۹۹ آمار صادرات صنایع دستی را در سال ۹۸ رقم ۲۸۹ میلیون دلار اعلام کرده و مدعی شده به همین میزان هم صادرات چمدانی صنایع دستی داشته ایم که مجموع آنها را حدودا ۶۰۰ میلیون دلار اعلام کرد.

"حرکتی که موجب می شود تا وضعیت شناسی صنایع دستی در ایران به راه خطا رفته و تصمیمات و برنامه های تدوین شده به اهداف سازنده ای منجر نشوند"پویا محمودیان معاون صنایع دستی این وزارتخانه در مورخ ۱۷ اردیبهشت ۱۳۹۹ در گفتگو با خبرگزاری میراث آریا، صادرات رسمی صنایع دستی کشور را ۲۳۷ میلیون اعلام کرد و میزان صادرات چمدانی صنایع دستی را ۱۹۰ میلیون دلار اعلام کرد. یعنی در سال ۱۳۹۸ مجموعا صادرات رسمی و چمدانی صنایع دستی ایران ۴۲۷ میلیون دلار بوده است. این ارقام متعارض در سخنرانی های مختلف وزیر میراث فرهنگی و معاونش تکرار شده و با مراجعه به وبسایت ها و خبرگزاری های رسمی کشور می توان نمونه های دیگری نیز دید. از جمله رقم ۳۲۲ میلیون دلاری که تیرماه امسال برای صادرات صنایع دستی سال ۱۳۹۹ اعلام شد، در حالی که میزان واقعی صادرات صنایع دستی در سال ۱۳۹۹ به طور رسمی از سوی سازمان توسعه تجارت ایران به عنوان متولی صادرات غیر نفتی کشور رقم ۵۸۸۱۳۵۹۸ دلار اعلام شده است.

تکرارهایی بی حاصل که بیشتر شبیه مغلطه کردن هستن تا گامی برای حل مشکلات صنایع دستی باشند. جالب اینکه در علم منطق مغلطه ای به اسم مغلطه تکرار وجود دارد که اتفاقا در مدیریت بخش دولتی صنایع دستی، این "مغلطه تکرار" قابل مشاهده است که در ادامه این نوشتار به آن خواهیم پرداخت.

در صفحه ۱۶۳ کتاب "مغالطات" تالیف سید علی اصغر خندان درباره مغالطه تکرار چنین آمده: « مغالطه تکرار مغالطه‌ای است در منطق، بر این پایه استوار است که مغالطه‌کار به جای آوردن دلیل برای اثبات یک مدعا، تنها به تکرار مدعا بپردازد.

تکرار، جای‌گزین دلیل نمی‌شود؛ اما ازنظر روان‌شناسی تبلیغ، تکرار تأثیر روانی دارد، زیرا به تدریج این احساس را در مخاطب شکل می‌دهد که گویا دلیل این مدعا در جای دیگری عرضه شده‌است و مقبول هم بوده‌است. هم‌چنین تکرار باعث تداعی معانی می‌شود؛ از این رو به ویژه در تبلیغات کالاهای تجاری به آن توجه می‌شود. سوم این که تکرار، مخاطب را خسته می‌کند و باعث تسلیم وی می‌شود.» با اندکی تامل می بینیم که تاکید و تکرار آمار صادرات چمدانی صنایع دستی و ارقامی از این دست، ماهیتی از جنس مغالطه تکرار داشته و به دلایل فوق الذکر معاونت صنایع دستی درصدد ایجاد جو روانی درباره اثربخشی برنامه هایش برای رشد صادرات بوده، تا اینکه به واقع گره ای کار تولید کنندگان و صادرکنندگان صنایع دستی بگشاید. این در شرایطی است که عرصه صنایع دستی و هنرهای سنتی ایران هم ظرفیت بالایی برای کار دارد و در عین حال مشکلات قابل حلی دارد که اگر اراده قاطعی برای رفع آنها باشد با همین امکانات دولتی می توان گامی هایی موثر در این مسیر برداشت.

در شرایط فعلی اگر وزارت میراث فرهنگی در روزهای پایانی خود در دولت دوازدهم، دغدغه ای نسبت به صنایع دستی پیدا کرده است، خالی از لطف نیست که به واقعیات این حوزه و چالش هایش بپردازد، برای مثال با تمرکز بر تحقق مواد ۱۴ گانه قانون حمایت از هنرمندان، استادکاران و فعالان صنایع دستی و پیگیری و ابلاغ آیین نامه اجرایی آن در معاونت های استانی، زمینه مناسبی برای حرکت صنایع دستی در دولت آینده فراهم آورد. چرا که این قانون نوپا و ناشناخته است و تا به طور موثر وارد روند اجرایی شود، به پیگیری مستمر نیاز دارد.

حرکتی که در ایام پایانی دولت می توان تاثیراتی مثبت بجا گذاشته و زمینه مساعدی برای ادامه راه در ماه های آتی مهیا سازد.

۴۷۴۷