آفت‌زدایی و اسیدزدایی نسخ خطی کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه شیراز

ایسنا/فارس مجموعه‌ ارزشمند و کم‌نظیر نسخ خطی و چاپ‌های سنگی و سربی کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه شیراز طی برنامه‌ریزی‌ کارشناسی ‌شده‌ای با حضور متخصصان این حوزه، آفت‌زدایی و اسیدزدایی شد.

رئیس کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه شیراز امروز، ۱۸ بهمن ضمن اعلام این خبر، بیان کرد: آفت‌زدایی و اسیدزدایی نسخ خطی و چاپ‌های سنگی و سربی کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه شیراز، با اعتباری بالغ‌ بر ۲ میلیارد ریال و با حمایت معاونت پژوهشی دانشگاه شیراز و از سوی عضو هیئت‌علمی گروه هنر دانشگاه در یک بازهی زمانی دو ماهه، به‌مدت ۱۵ روز، در روزهای تعطیل انجام گرفت.

فرزانه عفیفیان تصریح کرد: مجموعه‌ خطی و چاپ‌های سنگی و سربی این کتابخانه بیش از ۲۶۰۰ نسخه است که بخش خطی آن با حدود ۱۲۰۰نسخه، مهم‌ترین مجموعه‌ خطی استان فارس به شمار می‌رود و بسیاری از نسخ آن منحصربه‌فرد و بی‌نظیر است.

رئیس کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه شیراز افزود: درحال دیجیتال‌سازی این مجموعه‌ ارزشمند هستیم و با کامل‌شدن دیجیتال‌سازی و ورود کاربرگه در نرم‌افزار کتابخانه، این مجموعه می‌تواند به‌صورت الکترونیکی در دسترس پژوهشگران و علاقه‌مندان قرار گیرد.

وی اظهار کرد: بیشتر کتاب‌های این مجموعه، اهدایی مرحوم شیخ عبدالنبی امامی و مابقی،، اهدایی خیّرینی چون داریوش نویدگویی، نجفقلی معزی، صادق چوبک، سیدعبدالحسین معین، محمدرضا شیرازی، رضا رازانی و... است.

عفیفیان در ادامه حفاظت و نگهداری از این میراث ارزشمند را از اولویت‌های کتابخانه عنوان و تأکید کرد: بخش اعظم توسعه فرهنگ، علم و هنر کشورمان به تولید کتاب در گذشته یعنی به نسخ خطی بازمی‌گردد.

وی بیان کرد: منابع اهدایی به‌ نام اهداگران در مجموعه موزه و اسناد کتابخانه در شرایط مطلوب نگه‌داری می‌شود، بنابراین با توجه به اینکه نگهداری اسناد و کتاب‌های قدیمی در منزل با شرایط استاندارد ممکن نیست، پیشنهاد می‌شود به مراکز مطمئن سپرده شوند. با اهدای این منابع علاوه‌بر امکان بهره‌مندی اصحاب علم و دانش از این منابع، گامی مثبت در راستای نگه‌داری دایمی و ماندگاری این آثار برداشته می‌شود.

رئیس کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه شیراز گفت: بخشی از  این کتاب‌ها نیاز به مرمت و بازسازی دارند که قصد داریم با منابع دولتی و کمک خیّرین این مهم را انجام دهیم؛ بنابراین از خیّرین فرهنگ‌دوست استان خواستاریم  برای حفظ و بازسازی این میراث ارزشمند حمایت کنند.

عضو هیئت‌علمی بخش هنر دانشگاه شیراز نیز در خصوص شیوه‌ آفت‌زدایی و اسیدزدایی توضیح داد: برای نگهداری اسناد و مدارک مهم کارهای مختلفی صورت می‌گیرد که از آن جمله، می‌توان به مرمت اسناد، آفت‌زدایی و اسیدزدایی اشاره کرد.

"سامانیان افزود: یک برگ سند یا کتابی که برای مرمت ارسال می‌شود، ابتدا روی آن آسیب‌شناسی بیولوژیکی انجام شود و نوع آلودگی مشخص می‌شود"

سامانیان افزود: یک برگ سند یا کتابی که برای مرمت ارسال می‌شود، ابتدا روی آن آسیب‌شناسی بیولوژیکی انجام شود و نوع آلودگی مشخص می‌شود. درصورتی‌که اثر دارای آلودگی باشد، برای آفت‌زدایی و ضدعفونی در محیطی خاص قرار می‌گیرد و با روش‌های خاص ازجمله: گازی، غوطه‌وری و اسپری‌کردن آفت‌زدایی انجام می‌شود.

این استاد مرمت افزود: اسیدی‌شدن درحقیقت یک فرآیند شیمیایی است و دلایل اسیدی‌شدن یک اثر بسیارزیاد است، یکی از دلایل اصلی آن می‌تواند آلاینده‌های شیمیایی در هوا باشد. تغییرات قابل مشاهده بر اثر اسیدی‌شدن خرد و شکنندگی است، فرآیند اسیدزدایی موجب می‌شود منابع اسیدی‌تر نشوند. انتخاب اصولی اسیدزدایی باتوجه به جوهر و برگ‌های موجود در آثار است که با روش‌های غوطه‌وری، اسپری‌کردن و گازی انجام می‌شود.

یکی از اهداگران مجموعه‌ ارزشمند نسخ خطی و چاپ‌های سنگی و سربی نیز در حاشیه‌ این برنامه به بیان خاطرات و حرفه‌ خود پرداخت و بیان کرد: حدود ۵۴ سال پیش کار صحافی را انجام می‌دادم و به همین دلیل علاقه خاصی به نسخه‌های خطی پیدا کردم. برخی روزها هزینه‌ی تهیه ناهار خود را برای خرید کتاب از دلالان کتاب می‌دادم تا اینکه به تدریج این مجموعه گردآوری شد.

داریوش نویدگویی ادامه داد: اواسط دهه‌ی هفتاد، گروهی از افراد صاحب‌نظر که هرکدام در حوزه‌ موضوعی تخصصی داشتند ازجمله رستگارفسایی، طاووسی، مرحوم امداد و استاد دیرین در منزل ما جمع شدند و برخی نظرشان بر فروش کتاب‌ها بود، اما پس از مشورت تصمیم بر اهدای آن‌ها گرفتیم و با رئیس وقت دانشکده ادبیات دانشگاه شیراز مکاتبه‌ای انجام دادیم.

سپس کتاب‌ها به کتابخانه‌ ادبیات و علوم انسانی منتقل شد و اواخر دهه‌ی هفتاد بود که کتاب‌ها به کتابخانه‌ی میرزای شیرازی منتقل شد.

رئیس هیئت‌ مدیره‌ انجمن خیرین توسعه‌ کتابخانه‌ها و ترویج کتابخوانی بیان کرد: ۵۳۰ نسخه کتاب خطی، چاپ سنگی و سربی را پس از پاکسازی، غبارروبی و آفت‌زدایی به کتابخانه دانشگاه اهدا کردم. البته تاکنون تفاهم‌نامه‌ای بسته نشده و کاغذی ردوبدل نشده، کتاب‌ها سال‌ها در کارتن در کتابخانه نگهداری می‌شد تا این‌که در ویترین گذاشته شدند و بخش خطی آن توسط حاج آقا برکت فهرست‌نویسی شد.

وی افزود: کتاب‌ها در موضوع طب، دیوان‌های شعر، فارس‌شناسی، جغرافیا، تاریخ،  فلسفه و... بود. برخی از کتب این مجموعه هرگز استنساخ نشده و منحصر به فرد است.

به گزارش ایسنا و به نقل از روابط عمومی دانشگاه شیراز، این خیر فرهنگ‌دوست ادامه داد: این مجموعه‌ ارزشمند باید به دور از نور و گرد و غبار باشد و همچنین به نام خود اهداکنندگان در شرایط استاندارد نگهداری شود. اگر ادعایی در قدمت فرهنگی-تاریخی داریم این‌ها سند است.

"تغییرات قابل مشاهده بر اثر اسیدی‌شدن خرد و شکنندگی است، فرآیند اسیدزدایی موجب می‌شود منابع اسیدی‌تر نشوند"براساس این اسناد و کتاب‌ها می‌توانیم نشان دهیم که چه کار کرده‌ایم. باید اعتماد خیّرین را جلب کنید تا آثار خود را به جای مطمئن بدهند.

انتهای پیام