چگونه نشست بغداد ۲ به عرصه رقابت ترکیه و فرانسه تبدیل می‌شود؟

پایتخت اردن امروز سه‌شنبه ۲۰ دسامبر میزبان نشستی است که رئیس‌جمهوری فرانسه و نمایندگانی از کشورهای مهم خاورمیانه از جمله ایران و عربستان‌سعودی را گرد هم می‌آورد تا د مورد حل بحران‌های منطقه گفتگو‌ کنند.

این نشست تحت عنوان «نشست بغداد ۲» با حضور کشورهای عراق، اردن، مصر، عربستان سعودی، ایران، قطر، کویت، امارات متحده عربی، عمان، بحرین و ترکیه در شهر امان در کرانه‌های بحر المیت برگزار می شود. دور اول این نشست در ماه اوت ۲۰۲۱ در پایتخت عراق و به ابتکار امانوئل ماکرون و کشور عراق برگزار شده‌ بود.

مصر، اردن و عراق مشارکت خود را در این رویداد تایید و خشنودی خود را نسبت به حضور ترکیه و ایران مانند اولین دور این اجلاس، ابراز کردند.

یکی از مقامات سفارت ترکیه در پاریس به یورونیوز گفت که در صورت عدم شرکت ترکیه در این نشست، این رویداد بی نتیجه خواهد ماند. 

همچنین به گفته امانوئل ماکرون «هدف از چنین نشستی این است تا همسایگان و شرکای عراق را به منظور تلاش برای پیشبرد مذاکرات دور میز مذاکره گرد هم آورد.» بر اساس اعلامیه کاخ الیزه، این نشست بر روی «افزایش تنش ها» در منطقه متمرکز خواهد شد.

تنش‌ها میان پاریس و آنکارا

عوامل متعددی را میتوان به عنوان منبع واگرایی و تنش میان فرانسه و ترکیه در نظر‌گرفت:

• وضع موجود در ناگورنو قره‌باغ
• نحوه مرزبندی در قبرس
• بی ثباتی در لیبی
• نفوذ راهبردی در قاره آفریقا

مساله‌ی کردها و تفاسیر متفاوت میان دو کشور

همچنین یکی از مهمترین نقاط تنش در حال حاضر، رفتار آنکارا با شبه نظامیان کرد در سوریه و عراق است. ترکیه همچنان به عملیات هوایی علیه نیروهای کرد درعراق و سوریه ادامه می‌دهد. آنکارا این نیروهای کرد را مسئول حمله تروریستی ۱۳ اکتبر در استانبول می‌داند. فرانسه به نوبه خود گروه کُرد یگان‌های مدافع خلق (YGP) را تروریستی ندانسته و آن‌ها را در تضعیف و مبارزه علیه داعش موثر معرفی‌می‌کند.

امانوئل ماکرون در سال ۲۰۱۹، پس از نشست سران ناتو در این‌باره گفته بود: «ما به مبارزه خود علیه حزب کارگران کردستان [که اتحادیه اروپا آن را تروریستی می‌شناسد] و همه کسانی که این فعالیت‌های تروریستی را علیه ترکیه انجام می‌دهند، ادامه می‌دهیم، اما اینکه ترکیه میان گروه‌های مختلف سیاسی یا نظامی کرد تمایز قائل نمی شود قابل قبول نیست.

"با این‌حال این محقق معتقد است که سیاست خارجی آنکارا مبهم است.او توضیح داد: «دولت ترکیه هیچ برنامه‌ای جز اثبات قدرت ترکیه ندارد"در آنجا اختلاف نظر وجود دارد که رفع نشده‌ است.»

دوروته اشمید، متخصص منطقه خاورمیانه در موسسه بین المللی روابط بین الملل (IFRI) در پاریس این دیدارهای دیپلماتیک را بهترین زمان برای فرانسه ندانسته و دراین‌باره معتقد است: «من آنچه که فرانسوی‌ها می‌توانند از این نشست به دست بیاورند را آنقدر خوب ارزیابی نمی‌کنم. آخرین‌بار، این مزیت بیش از هر چیز یک مزیت تصویری برای امانوئل ماکرون بود که در میان رهبران منطقه ظاهر می‌شد.»

به گفته وی، ترکیه در منطقه تجربه بسیار بیشتری نسبت به فرانسه دارد، چراکه در طی بیست سال، به درگیری در مرزهای خود عادت کرده است. با این‌حال این محقق معتقد است که سیاست خارجی آنکارا مبهم است.

او توضیح داد: «دولت ترکیه هیچ برنامه‌ای جز اثبات قدرت ترکیه ندارد. (...) اولویت اردوغان در صدمین سالگرد جمهوری ترکیه این است که نشان دهد ترکیه را متحول کرده و بر ترکیه راهبری دارد و به نوعی سیاست خارجی در خدمت این سیاست داخلی قرار می گیرد.»

رقابت فرانسه و ترکیه در پس زمینه‌ جنگ در اوکراین

دیدیه بیون، معاون موسسه روابط بین‌الملل و استراتژیک (IRIS) و نویسنده کتاب «ترکیه، شریکی اجتناب ناپذیر»، معتقد است که رقابت بین فرانسه و ترکیه با جنگ در اوکراین افزایش یافته است.

او به یورونیوز گفت: «برهیچ کس پوشیده نیست که نقشی را که امانوئل ماکرون دوست داشت ایفا کند، توسط اردوغان گرفته شد.»

 به گفته این محقق، توافقنامه غلات که توسط رئیس جمهوری ترکیه مذاکره شده است، به او برتری نسبی در مقابل فرانسه می دهد، اما ترکیه به تنهایی قادر به مذاکره برای توافق صلح بین روسیه و اوکراین نخواهد بود.

دوروته اشمید در همین باره فرانسه را در قضاوت خود در مورد ترکیه مرتکب اشتباه دانسته که برای او به بهای یک رابطه‌ی ارزشمند تمام خواهد‌ شد: «فرانسه نقش، قدرت و جایگاه ترکیه را دست کم می گیرد. برای فرانسوی‌ها بسیار دشوار است که تصور کنند با قدرتی که آن را درجه دوم می‌دانند، سروکار داشته باشند.»

«فرانسه نقش، قدرت و جایگاه ترکیه را دست کم می گیرد.

برای فرانسوی‌ها بسیار دشوار است که تصور کنند با قدرتی که آن را درجه دوم می‌دانند، سروکار داشته باشند.» دوروته اشمید کارشناس موسسه ایفری پاریس

این دو کارشناس فرانسوی بر این باورند که نقشی که ترکیه در رویدادهای اخیر مانند بحران مهاجران به عهده گرفته برای فرانسه مفید بوده است، «فرانسه چه ترکیه را دوست داشته باشد چه نه، باید با آن کنار بیاید.»

• جوزپ بورل از توافق با وزیر خارجه ایران برای حفظ ارتباط جهت احیای برجام بر پایه مذاکرات وین خبر داد
• آغاز نشست بغداد با حضور سران کشورهای منطقه و رئیس جمهوری فرانسه

همچنین انتظار می رود در این اجلاس به موضوعات مشترکی مانند گرم شدن کره‌زمین، امنیت غذایی و همچنین همکاری‌های منطقه‌ای در زمینه انرژی پرداخته شود.

 امانوئل ماکرون که روز دوشنبه ۱۹ دسامبر برای برگزاری جشن کریسمس با ناو هواپیمابر فرانسوی شارل دوگل  به همراه سربازان فرانسوی خود به مصر سفر کرد، قرار است تا با عبدالله دوم، پادشاه اردن و متحد وی در مبارزه با تروریسم دیدار کند.