نکاتی که برای پیشگیری از کم خونی ناشی از فقر آهن باید بدانیم

سمیرا زارع کارشناس گروه بهبود تغذیه جامعه شبکه بهداشت و درمان شهرستان ارسنجان اظهار کرد: کم خونی فقر آهن شایع‌ترین مشکل کم خونی تغذیـه‌ای در دنیا به شمار می‌رود؛ شیرخواران، کودکان زیر ۶ سال، نوجوانان به ویژه دختران و زنان در سنین باروری به ویژه زنان باردار بیشتر در معرض کم خونی فقر آهن قرار دارند.

او ادامه داد: کمبود آهن در بانوان بالغ، اغلـب به دنبال دفـع خـون قاعـدگی و در هنگام بارداری ایجاد می‌شود؛ شایع‌ترین علت کمبود آهـن در مـردان و زنـان در سـنین غیـر باروری، دفع مخفی خون ناشی از بیماری‌ها از جمله بیماری‌های گوارشی است.

زارع اضافه کرد: آهن کافی برای حفظ سلامت، رشد مطلوب و فراهم کردن زمینه مناسب یادگیری در دوران تحصیل کودکان و نوجوانان ضروری است.

عوارض کم خونی ناشی از فقر آهن

کارشناس گروه بهبود تغذیه جامعه شبکه بهداشت و درمان شهرستان ارسنجان با بیان اینکه کمبود آهن می‌تواند در تمام مراحل زندگی سبب کاهش قدرت ادراک و یادگیری شود، افزود: افرادی که دچار کم خونی فقر آهن هستند، همیشه احساس خستگی و ضعف می‌کنند و تغییرات رفتاری در آنان به صورت بی حوصلگی و بی تفاوتی مشاهده می‌شود.

او تصریح کرد: کمبود آهن در مادران باردار می‌تواند سبب تاخیر در رشد جنین، تولد نوزاد با وزن کم و افزایش مرگ و میر هنگام زایمان شود.

زارع گفت: در دوران بلوغ به دلیل جهش رشد، نیاز نوجوانان به آهن بیشتر می‌شود و در صورتی که در برنامه غذایی روزانه از منابع غذایی دارای آهن به اندازه کافی مصرف نشود، بدن به سرعت در معرض خطر کمبود آهن و کم خونی ناشی از آن قرار می‌گیرد؛ دختران نوجوان در دوران بلوغ علاوه بر جهش رشدی، به علت شروع عادت ماهیانه و از دست دادن خون، نسبت به کم خونی فقر آهن بسیار حساس‌تر و آسیب پذیرتر هستند.

او افزود: عادت‌ها و رفتار‌های غذایی خاص در دوران مدرسه و بلوغ اغلب موجب می‌شود که کـودکـان و دانـش آمـوزان به جای مصرف غذا‌های خانگی از غذا‌هایی مـانـنـد انواع ساندویچ ها، سوسیس، کالباس، پیتزا و تنقلات غذایی کم ارزش مانند چیپس، نوشابه، شکلات و پفک که اغلب از نظر محتوای آهن نیز فقیر هستند، استفاده کنند و به این دلیل در معرض خطر کمبود آهن قرار می‌گیرند.

دلایل تغذیه‌ای ایجاد کم خونی ناشی از فقر آهن

این کارشناس بیان کرد: مهم‌ترین و شایع‌ترین علت‌های بروز کمبود آهن، مصرف ناکافی منابع غذایی دارای آهن از جمله انواع گوشت به ویژه گوشت قرمز است که منبع غنی آهن قابل جذب محسوب می‌شود.

او با بیان اینکه مصرف چای همراه با غذا و یا بلافاصله پس از غذا نیز از دلایل ایجاد کم خونی فقر آهن است، ادامه داد: مـصـرف نـاکـافـی مـواد غـذایی حاوی ویتامین C نیز احتمال بروز کمبود آهن را افزایش می‌دهد، زیرا ویتامین C به جذب آهن در بدن کمک می‌کند.

زارع با بیان اینکه مصرف نان‌هایی که در تهیه آن‌ها از جوش شیرین استفاده می‌شود، خوردن شیر همراه با غذا به ویژه در کودکان مانع از جذب آهن غذا می‌شود، زیرا بین جذب آهن و کلسیم تداخل وجود دارد.

او توصیه کرد: افراد در معرض کم خونی به ویژه دختران در سن بلوغ و مادران باردار از مواد غذایی غنی از آهن مانند گوشت قرمز، مرغ، ماهی و جگر، غلات، حبوبات، مغز‌ها و انواع خشکبار مانند برگه هلو، زردآلو، انجیر، کشمش و خرما استفاده کنند.

این کارشناس بیان کرد: همچنین یکی دیگر از افزایش دهنده‌های جذب آهن، اسید اسکوربیک (ویتامین C) موجود در سبزی‌ها و میوه‌های تازه و خام است؛ با مصرف مقداری سبزی خوردن و یا انواع سالاد شامل گوجه فرنگی، فلفل دلمه ای، کلم و کاهو همراه بــا آب لیمـو یا آب نارنج تازه، جذب آهن غذا‌های گیاهی افزایش می‌یابد.

او اضافه کرد: علاوه بر رعایت این موارد، دختران نوجوان باید برای تامین میزان آهن موردنیاز بدن از مکمل آهن نیز استفاده کنند.

زارع گفت: مکمل یاری آهن در دانش آموزان دختر از سن ۱۲ سالگی شروع می‌شود و همگی باید از این سن به صورت هفتگی یک عدد قرص آهن دریافت کنند.