پرندگان مهاجر، پیوند دهنده دنیای انسان‌ها

بطور قطع شنیدن آواز پرندگان دلنشین است، وقتی از زندگی روزمره و صنعتی خسته می شوید چشمان خود را ببنید و تصور کنید در کنار تالاب و یا برکه ای نشسته اید و صدای زیبای پرندگان روحتان را صیقل می دهد، چند دقیقه خود را در این وضعیت رها کنید و می بیند که حالتان بهتر می شود، حال اگر این شرایط در دنیای واقعی رخ دهد حتما حال همه ما خوب خواهد شد.

اما چه شده و یا بهتر بگویم چه کرده ایم که دیگر پرنده ای بر روی درختان شهرمان لانه نمی سازد؛ البته اگر درختی باقی گذاشته باشیم، متاسفانه تمام درختان جای خود را برج های سیمانی و بی احساسی داده اند که جایی برای پرندگان دل نازک نیست.

ایران از لحاظ اقلیمی کشوری غنی است از این رو گفته می شود که تعداد گونه ها پرندگان در ایران از تمام قاره اروپا بیشتر است در واقع وجود تالاب های فراوان باعث شده که پرندگان زیادی این آب و خاک را خانه خود برگزینند و حتی سالانه تعداد زیادی پرنده به کشور ما مهاجرت می کنند تا آنها نیز حظی از این اقلیم غنی ببرند.

گونه های زیادی از پرندگان مهاجر هستند، مهاجرت یا سفر پرندگان معمولا منظم و به صورت فصلی و رفت و برگشت است، سفر پرندگان ممکن است در پاسخ به تغییرات آب و هوایی، دسترسی به مواد غذایی و یافتن زیستگاه مناسب باشد، حضور پرندگان در یک منطقه نشانه هایی است که ما متوجه می شویم کدام زیستگاه در تعادل است و اینکه چرخه طبیعت دارد کارش را درست انجام می دهد یا خیر.

تخمین زده شده در دنیا حدود ۵۰ میلیارد بال پرنده از حدود ۹ هزارگونه وجود دارد که حجم زیادی از آنها مهاجر هستند، برهمین اساس حدود ۵ تا ۷ میلیون بال در فصول مختلف به ایران مهاجرت می کنند، در ایران حدود ۵۳۰ گونه پرنده وجود دارد که از این تعداد حدود ۳۲۰ گونه مهاجر هستند که برخی از آنها جزو پرندگان مهاجر داخلی و برخی خارجی هستند.

ایران به علت موقعیت جغرافیایی و اقلیمی متنوعی که دارد از گذشته کریدور اصلی مهاجرت پرندگان بوده و بر این اساس سالانه حجم زیادی پرنده برای زمستان گذرانی وارد کشور می شوند تا در تالاب های آن ساکن شوند اما در چند سال اخیر عواملی مانند توسعه شهرنشینی، تخریب زیستگاه ها و شکار بی رویه جزو عوامل تهدید آنها شناخته شده است.

شواهد نشان می‌دهد در چند سال گذشته عوامل تهدید سبب از بین رفتن تعداد زیادی از پرندگان اعم از مهاجر و بومی کشورها شده است از این رو به منظور افزایش توجه جهانی به موضوع اهمیت پرندگان مهاجر، از سال ۲۰۰۶ توافقنامه پرندگان مهاجر آبی آفریقا - اوراسیا (AEWA) اقدام به نامگذاری و برگزاری روز جهانی پرندگان مهاجر کرده است. در واقع این روز در واکنش به تبلیغات منفی در مورد پرندگان مهاجر که در نتیجه شیوع آنفلونزای مرغی ایجاد شده بود، انتخاب شد.

در واقع روز جهانی پرندگان مهاجر یک کمپین آگاهی افزایی سالانه است که بر نیاز به محافظت از پرندگان مهاجر و زیستگاه‌های آن‌ها تاکید می‌کند. این روز که هر ساله در دو نوبت مصادف با دومین شنبه از ماه‌های مه (اردیبهشت - خرداد ) و اکتبر ( مهر و آبان ) همزمان با اوج مهاجرت در بین پرندگان گرامی داشته‌ می‌شود شعاری برای آن در نظر گرفته می شود که امسال «پرندگان، پیوند دهنده دنیای ما هستند» در نظر گرفته شده چون پرندگان، سالانه هزاران کیلومتر مهاجرت می کنند و شعار امثال متمرکز است بر اینکه چگونه مسیر های مهاجرتی آنان دنیای ما را به زیبایی به هم پیوند داده است.

هر ساله افراد و سازمان‌های مربوطه در سراسر جهان این روز را با برگزاری فستیوال‌ها، برنامه‌های آموزشی و نمایشگاه‌ها گرامی می‌دارند اما امسال به علت همه گیری و خطر ابتلا به ویروس کرونا رویدادها به صورت مجازی برگزار می شود.