دادگاه تجدیدنظر حمید نوری و تداوم فشارهای جمهوری اسلامی بر دولت سوئد

۱۹ دسامبر ​/ ۲۸ آذر ساعت دو بعد از ظهر، دادگاه تجدید نظر استهکلم قرار است طی یک کنفرانس خبری حکم نهایی حمید نوری، دادیار سابق زندان گوهردهشت معروف به «عباسی» را که به دست داشتن در کشتار زندانیان سیاسی در تابستان ۱۳۶۷ متهم است اعلام کند.

حمید نوری پیش‌تر در دادگاه بدوی منطقه‌ای استکهلم، در تاریخ ۱۴ ژوئیه ۲۰۲۲ به دو اتهام «جنایت جنگی» و «قتل» حکم حبس ابد محکوم شد. حبس ابد در سوئد معادل ۲۵ سال حبس است و محکوم به این مجازات بعد از گذراندن دو سوم دوران حبس می‌تواند تقضای آزادی و بخشش کند.

بر اساس حکم دادگاه، حمید نوری علاوه بر حبس ابد به پرداخت غرامت به خانواده جان‌باختگان و زندانیان سیاسی سال ۶۷ محکوم شد و پس از پایان دوران حبس‌اش نیز از کشور سوئد اخراج خواهد شد و هرگز اجازه بازگشت به این کشور را نخواهد داشت.

در مجموع در جریان دادگاه بدوی ۹۲ جلسه دادرسی علنی و در جریان دادگاه تجدیدنظر نیز ۲۰ جلسه دادرسی علنی برگزار شد.

اکنون بسیاری از خانواده‌های دادخواه اعدام‌شدگان دهه ۶۰، و همچنین دیگر خانواده‌های دادخواه جنایت‌های جمهوری اسلامی طی ۴۴ ساله گذشته، چشم انتظار حکم نهایی دادگاه تجدیدنظر سوئدند؛ حکمی که بار دیگر می‌تواند برای جنبش دادخواهی ایران موفقیت و امید به اجرای عدالت را به همراه داشته باشد.

تلاش‌های ادامه‌دار جمهوری اسلامی برای آزادی نوری

در آستانه اعلام نتیجه دادگاه تجدیدنظر، فشارهای مختلف جمهوری اسلامی بر کشور سوئد، همانند زمانی که قرار بود دادگاه بدوی رأی خود را اعلام کند، افزایش یافته شد.

خبرگزاری میزان، پایگاه خبری قوه قضائیه ۱۹ آذر از آغاز اولین جلسه دادگاه رسیدگی به اتهامات یوهان فلودروس، شهروند سوئدی بازداشت شده در ایران در شعبه ۲۶ دادگاه انقلاب به ریاست قاضی ایمان افشاری خبر داد.

دادگاهی که همزمانی آغاز آن با نزدیک شدن به زمان اعلام نتیجه دادگاه تجدیدنظر حمید نوری معنادار است.

یوهان فلودروس به اتهاماتی چون «افساد فی الارض» و «اقدامات گسترده علیه امنیت کشور با وصف همکاری اطلاعاتی گسترده با رژیم صهیونیستی» مواجهه است، اتهام‌هایی که معمولا شهروندان خارجی یا دوتابعیتی در ایران با آن روبه‌رو می‌شوند.

یوهان فلودروس ۲۸ فروردین ۱۴۰۱ در حالی که با دوستانش برای سفری تفریحی به ایران رفته بود، به اتهام «جاسوسی» بازداشت شد.

خانواده فلودروس گفته‌اند که او «بدون هیچ دلیل موجه یا روند قانونی» به هنگام برگشت، در فرودگاه بازداشت شده است. سازمان دیده‌بان حقوق بشر ۱۷ آذر، با انتشار بیانیه‌ای به مناسبت ششصدمین روز بازداشت این کارمند سوئدی دستگاه دیپلماسی اتحادیه اروپا در ایران، آزادی فوری او را خواستار شد.

خانواده حمید نوری در ایران نیز تجمعی مقابل سفارت سوئد در تهران برگزار کردند. این تجمع که پنج‌شنبه ۲۳ آذر برگزار شد، به عنوان تجمع «دانشجویی-مردمی» با خواست آزادی حمید نوری و محکوم کردن دادگاه سوئد شکل گرفته بود و با پوشش گسترده رسانه‌های داخلی ایران همراه شد.

در روزهای گذشته مجید نوری، فرزند حمید نوری نیز طی مصاحبه‌‌ای با روزنامه‌ فرهیختگان گفته بود «راه حل پرونده حمید نوری رسانه است» و «فشار رسانه‌ای به دادگاه سوئد» را برای آنچه «عقب‌نشینی از رویکرد غیرعادلانه» خوانده، «کارآمد» دانسته بود.

در آخرین مورد هم هیبت‌الله نژندی‌منش، مشاور حقوقی خانواده حمید نوری در ایران نیز طی گفت‌وگوی با شبکه خبر صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران سعی کرد با طرح ادعاهایی که بارها در دادگاه استکهلم به آنها پاسخ داده شده است، صلاحیت دادگاهی را که بر اساس «اصل صلاحیت قضایی جهانی» تشکیل شده زیر سوال ببرد. نژندی‌منش همچنین دادگاه سوئد را یک «دادگاه سیاسی» و «غیرعادلانه» خواند.

خبرهایی از مبادله حمید نوری

در طول مدت زمانی که دادگاه حمید نوری در سوئد جریان داشته، بارها خبرهای متفاوت و ضدونقیضی درباره احتمال مبادله با شهروندان سوئدی بازداشت‌شده در ایران منتشر شده است که فعلا نه مقام‌های سوئدی و نه مقام‌های ایرانی این موضوع را تایید نکرده‌اند.

در تازه‌ترین مورد روزنامه سوئدی «داگنز نیهتر»، طی گزارشی در تاریخ ۱۲ دسامبر نوشت که احتمال دارد حمید نوری با دو شهروند سوئدی به نام‌های یوهان فلودروس و احمدرضا جلالی مبادله شود.

سال گذشته و همزمان با آخرین روز برگزاری دادگاه حمید نوری، رسانه‌های ایران به نقل از قوه قضائیه از اجرای حکم اعدام احمدرضا جلالی، پزشک و پژوهشگر ایرانی-سوئدی تا پایان اردیبهشت ماه خبر دادند.

خبری که آن زمان به سرعت به تیتر اول خبرهای جهان تبدیل شد و بسیاری معتقد بودند این اقدام جمهوری اسلامی تلاش برای جلوگیری از صدور حکم زندان علیه حمید نوری و تلاش برای آزادی او است.

با این وجود بارها پسر ‌حمید نوری به نقل از پدرش گفته او حاضر به مبادله نیست، زیرا به اعتقاد آنها او «مجرم نیست» و به کمتر از «تبرئه» نیز راضی نیستند.

روزنامه سوئدی «داگنز نیهتر» البته این احتمال را بر اساس تحقیقی بر سوابق جمهوری اسلامی در زمینه به گروگان گرفتن شهروندان کشورهایی خارجی و مبادله آنها در جریان مذاکرات خاص و امتیاز گرفتن مطرح کرده است و نوشته آیا احتمال دارد سوئد هم تن به همین شیوه استفاده جمهوری اسلامی از گروگان‌گیری بدهد؟

از سوی دیگر نرگس محمدی، فعال حقوق بشر زندانی و برنده جایزه صلح نوبل، پنج‌شنبه ۱۴ دسامبر طی نامه‌ای خطاب به نخست‌وزیر سوئد نوشت که دادگاه حمید نوری «شعله امید را در دل عدالت‌خواهان برافروخته» است.

نرگس محمدی در بخشی از نامه خود نوشت:

‏گرچه یکی از مهره‌های «هیئت مرگ» دهه ۶۰ شمسی، ابراهیم رئیسی در مسند ریاست‌جمهوری نشسته است، اما دادگاه حمید نوری پیامی روشن به مستبدان حکومت دینی در ایران و سراسر جهان دارد، که صدای «عدالت» را برای همیشه نمی‌توان خاموش کرد و زمان ایستادن برای «حقوق‌بشر» فرا رسیده است و این «امید» بشریت است.

اکنون با توجه به شرایط نتیجه دادگاه تجدیدنظر سوئد اژ هر زمان دیگری برای جنبش دادخواهی ایران اهمیتی ویژه پیدا کرده است.