۲۰ درصد آلودگی مشهد از دودکش‌های ۴ نیروگاه / ممنوعیت استفاده از نفت کوره در مشهد هم اجرا می‌شود؟

گروه استان‌های خبرگزاری دانشجو، اعظم ذوالفقاری منظری؛ مشهد، برخلاف تهران و کرج، شهر گسترده‌ای است؛ تراکم جمعیت در این شهر کمتر از تهران یا کرج است. براساس آمار رسمی در هر یک کیلومتر مربع در مشهد حدود ۹ هزار نفر زندگی می‌کنند که این رقم در تهران به ۱۲ هزار نفر می‌رسد. از سوی دیگر اطراف مشهد را روستا‌ها فرا گرفته اند؛ درحالیکه روستا‌های اطراف تهران این روز‌ها تبدیل به شهر شده اند و حتی شهر‌های جدید اطراف این کلان شهر احداث شده که هر روز بر جمعیت آن‌ها افزوده می‌شود. هوای مشهد ساده‌تر از تهران پراکنده می‌شود، تراکم جمعیت کمتر است و بسیاری عوامل دیگر ما را به این سمت رهنمون می‌کند که هوای مشهد نباید آنقدر‌ها هم آلوده باشد. اما نفس کشیدن در بسیاری از روز‌های سال در مشهد، سخت است.

آمار‌های رسمی نشان می‌دهد که در مشهد حدود بخش زیادی از آلودگی مشهد را آلاینده‌های ثابت ایجاد می‌کنند.

"گروه استان‌های خبرگزاری دانشجو، اعظم ذوالفقاری منظری؛ مشهد، برخلاف تهران و کرج، شهر گسترده‌ای است؛ تراکم جمعیت در این شهر کمتر از تهران یا کرج است"چهار نیروگاه، به ویژه نیروگاه توس پایه ثابت تولید آلودگی در مشهد هستند. ایمان فرهمندی، عضو شورای شهر مشهد نیز این خبر را تأیید می‌کند و به خبرنگار ما می‌گوید: یک پنجم آلودگی در مشهد ناشی از این نیروگاه‌ها است. به گفته او در این نیروگاه‌ها مازوت برای سوخت و تأمین انرژی استفاده می‌شود.

مازوت؛ قیمت پایین، آلودگی بالا

مازوت یا نفت کوره، در مراحل پالایش نفت خام پس از نفتا، بنزین و نفت سفید به دست می‌آید. آنچه از نفت پس از روغن و واکس و قیر حاصل می‌شود. ارزان‌ترین ماده سوختنی است که به دلیل قیمت پایین، برای سوزاندن در نیروگاه‌های حرارتی از آن استقبال می‌شود.

اما گاز‌های حاصل از سوخت آن ترکیباتی مانند گوگرد و نیتروژن دارد که سلامت انسان را به سادگی به خطر می‌اندازد. مازوت را به عنوان پشتیبان نیروگاه‌ها معرفی می‌کنند زمانی که گاز طبیعی در دسترس نباشد. به همین دلیل است که نیروگاه‌ها در زمستان که مصرف گاز بیشتر می‌شود، به استفاده از مازوت روی می‌آورند. در واقع می‌توان گفت که بخش مهمی از ذرات آلوده‌ای که اطراف کلان شهر‌ها به ویژه مشهد دیده می‌شود، حاصل این دستاورد بشری است.

فرهمندی، رئیس کمیسیون عمران، حمل و نقل و ترافیک شورای شهر مشهد است و یکی از وظایف این کمیسیون کار برای کاهش آلاینده‌های محیط زیست از طریق کاهش تردد در سطح شهر و تصویب طرح‌هایی برای مدیریت ترافیک در سطح شهر است. او می‌گوید با وجود ممنوعیت سوخت مازوت در نیروگاه‌های تهران، کرج و اصفهان، در شهر‌های مشهد، تبریز و همدان هنوز در نیروگاه‌ها از مازوت استفاده می‌شود.

به گفته او در مشهد اینطور به نظر می‌رسد که نیروگاه‌ها در مصرف سوخت بلافاصله پس از گاز سراغ مازوت می‌روند و این رخداد باعث می‌شود که روز‌های آلوده در مشهد افزایش پیدا کند.

جولان گوگرد حاصل از سوخت مازوت در آسمان مشهد

عضو شورای مشهد ممنوع نبودن سوخت مازوت در نیروگاه‌های مشهد را دور بودن این شهر از مرکز کشور عنوان می‌کند و می‌گوید: اختیار اینکه در نیروگاه‌ها چه سوختی سوزانده شود، در دست شورای شهر نیست و این اموضوع را دولت تعیین می‌کند؛ بنابراین مسئولان و نمایندگان دولت در مشهد باید این امر را رسیدگی کنند؛ استاندار، مدیرکل حفاظت از محیط زیست استان، فرماندار مشهد و مدیران شرکت‌های تأمین نیرو و شرکت نفت هستند که باید به فکر مردم و شهرشان باشند و از پایتخت برای ممنوعیت استفاده از مازوت مصوبه و دستور بگیرند.

اما فرهمندی می‌گوید که اعضای شورای شهر با نمایندگان مجلس، استاندار و برخی مدیران ملی، طی چند هفته گذشته هم دیدار داشته اند و هم خواسته خود را در این زمینه با مکاتباتی مطرح کرده اند.

او می‌گوید: یکی از مراکز اصلی تولید گاز در کشور، در سرخس قرار دارد؛ سوال اینجاست که چرا از محصول این پالایشگاه در نیروگاه‌های مشهد استفاده نمی‌شود؟

راهکار علمی وجود دارد؛ فیلتراسیون استفاده کنید

البته رئیس کمیسیون حمل و نقل شورای اسلامی شهر مشهد راهکاری علمی هم برای کاهش آلودگی ناشی از سوخت مازوت ارائه می‌دهد و می‌گوید: در صورت تجهیز پالایشگاه‌ها به فیلتراسیون سوخت به راحتی می‌توان مازوت و دیگر سوخت‌های سنگین را از آلایندگی‌های گوگردی پاک کرده و با درصد گوگرد پایین‌تر تصفیه کنند.

فرهمندی راهکاری دیگری هم دارد.

"براساس آمار رسمی در هر یک کیلومتر مربع در مشهد حدود ۹ هزار نفر زندگی می‌کنند که این رقم در تهران به ۱۲ هزار نفر می‌رسد"تجهیز اگزوز‌های خروجی نیروگاه‌ها به تصفیه دود، اقدامی قابل انجام است که دود خروجی از نیروگاه پالایش شده و مقدار بسیار کمتری از گوگرد از دودکش‌ها خارج شوند.

او راه دیگر را هم دور کردن نیروگاه‌ها از شهر است. فرهمندی توضیح می‌دهد: دلیلی ندارد نیروگاه‌ها تا این اندازه به مشهد نزدیک باشند. در دشتی که کمبود آب و آلودگی محیط زیستی داریم، توجیهی برای فعالیت چهار نیروگاه وجود ندارد.

ضرورت دور کرد نیروگاه‌ها از اطراف مشهد

البته او اذعان می‌کند که این راهکار باید در طرح‌هایی مورد بررسی قرار گیرد و برای حل این مشکل در کوتاه مدت و به صورت موقتی می‌توان از کاهش میزان گوگرد در دود حاصل از سوخت مازوت یا قراردادن فیلتر جداکننده گوگرد در خروجی دودکش‌های نیروگاه ها، استفاده کرد؛ اما این راهکار‌ها موقتی است و نیاز است دولتمردان به صورت جدی برای دور کردن نیروگاه‌ها از محل سکونت مردم، فکری کنند.

عضو شورای اسلامی شهر مشهد ادامه می‌دهد: ما بحث کاهش آلودگی هوا در حوزه حمل و نقل را مطرح کرده و اعلام می‌کنیم که بایستی به سمت سوخت‌های پاک و کم آلاینده همچون انرژی الکتریکی، خودروها، ناوگان اتوبوسرانی، موتور سیکلت، دوچرخه و اسکوتر برقی برویم.

اما او معتقد است زمانی که برق در نیروگاهی تولید می‌شود که سوختش مازوت است، برای حل مشکل آلودگی هوا با وسایل نقلیه برقی، گویی تناقضی ایجاد می‌شود؛ فرهمندی تأکید می‌کند: اگر برق پاک نداشته باشیم، حمل و نقل برقی نیز پاک نیست.

فرهمندی خاطرنشان می‌کند: حدود یک هزار و ۸۰۰ دستگاه ناوگان در شبکه اتوبوسرانی ما فعال هستند که در مجموع یک و نیم درصد کل آلودگی هوای شهر را ایجاد می‌کنند؛ حال با این وجود باید به سراغ منابعی برویم که سهم بیشتری در آلودگی هوای شهر دارند، در این میان سهم آلودگی نیروگاه‌ها ۲۰ درصد، سهم خودرو‌های شخصی ۳۳ درصد و سهم کامیون‌ها ۱۳ درصد است.

هرچند خبری به نقل از علی سلاجقه، رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست در دولت سیزدهم، نقل می‌شود که مازوت سوزی ممنوع است؛ اما از متن این خبر دستور ممنوعیت سوزاندن مازوت در نیروگاه ها، به عنوان دستوری دولتی که به نیروگاه‌ها و مقامات استانی ابلاغ شده باشد، به دست نمی‌آید. همین مساله نگرانی مردم مشهد را نسبت به آلودگی هوا در این شهر تشدید می‌کند.

نکته مهم دیگری هم هست؛ مشهد از یک طرف با ارتفاعات خلج و جنوب مشهد محصور است، اما بقیه راه‌های شهر به بیابان ختم می‌شود. به این معنی که باد که از ارتفاعات جنوبی می‌خیزد، آلودگی را به سمت دشت‌های شمال شرق و شرق این شهر خارج می‌کند.

از سوی دیگر در این شهر گسترده، ساختمان‌های مرتفع کمتری دیده می‌شود و باد می‌تواند وظیفه طبیعی خود را بهتر از شهر‌های مرتفعی مانند تهران یا کرج، به انجام رساند.

به همین دلیل است که وجود آلودگی هوا در مشهد و سختی تنفس در این شهرستان، هشداری از آلودگی هوای شهر شاید بیشتر از جایی مثل تهران یا اراک باشد. آیا مسئولان استانی برای کاهش این بحران دست به دست یکدیگر می‌دهند؟