کارشناسان نگران؛ مجلسی‌ها آرام

اقتصاد > انرژی  - ارزیابی کارشناسان از نواقص مصوبه مجلس برای تعیین قیمت سوخت آذرجزایری: براساس اظهارات برخی از اقتصاددانان کشور، لایحه هدفمند‌کردن یارانه‌ها با ابهامات زیادی روبه‌روست که در صورتی که پاسخی صحیح به این ابهامات داده نشود، این طرح دولت با شکستی بزرگ مواجه خواهد شد و دود این شکست قطعاً به چشمان مردم خواهد رفت. این کارشناسان با تأکید بر اصلی‌ترین ابهام موجود در این لایحه که شامل تعیین قیمت سوخت بدون در نظر گرفتن نوسانات قیمت ارز می‌شود بر ضرورت بازنگری بر ماده‌یک این لایحه که به تازگی با رأیی بالا در صحن مجلس تصویب شده، اصراردارند. براین اساس در این لایحه معیار این است که کف قیمت این حامل‌ها معادل ۹۰ درصد قیمت فوب خلیج فارس در نظر گرفته شود در حالی که مهمترین نکته در این تبصره این است که تمام این قیمت‌ها به نرخ ارز بستگی دارد که دولت در مورد آن سکوت اختیار کرده است و در عمل هر زمان که نیاز داشته باشد ریال ایران را تضعیف می‌کند. در حالت ساده‌تر اینکه اگر قیمت دلار به هر دلیل در کشور ۳۰ درصد افزوده شود کف قیمت این فرآورده‌ها دست کم ۳۰ درصد افزایش خواهد یافت در حالی که ممکن است قیمت دلار در منطقه خلیج فارس تغییر نکرده باشد. کارشناسان اقتصادی منتقد این طرح با اشاره بر اینکه این نوع قیمت‌گذاری فاقد وجاهت نظری است و در هر صورت نسبت به نرخ ارز بسیار حساس است در حالی که درآمدها و دستمزدها در کشور با نرخ ارز هیچ پیوندی ندارد تأکید دارند در هیچ نقطه از دنیا قیمت یک محصول داخلی را به این شکل با یک معیار خارجی شاخص‌بندی نمی‌کنند.

"در این‌صورت دولت می‌توان با بازی با قیمت ارز به نوعی قیمت سوخت در کشور را نیز تحت مدیریت خود قرار دهد"اجحاف بزرگ در حق مردم دولت در حالی که تأکید دارد در حال حاضر به دلیل استفاده تنها ۳۰ درصد جامعه از یارانه سوخت عدالت در حق ۷۰ درصد از افراد جامعه رعایت نمی‌شود در صورت اجرای لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها این امر محقق خواهد شد که یکی از مدیران ارشد سابق مؤسسه مطالعات بین‌المللی انرژی در گفت‌وگو با خبر با اشاره بر عدم تأثیر‌گذاری قیمت ارز برروی روند قیمت‌گذاری سوخت تأکید دارد: اجرای این لایحه بدون در نظر گرفتن نوسانات ارز در آن، اجحافی بزرگ در حق مردم است. البته وی برای این مسئله استدلالی نیز دارد، در شرایطی که تعیین قیمت ارز چون دلار در کشور ما انحصاراً در دستان دولت است و بازار رقابتی نیست گرفتن چنین تصمیمی در مجلس در واقع به مفهوم دادن اختیارات بسیارزیاد درخصوص تعیین قیمت سوخت به دولت است. براین اساس با نگاهی گذرا به تعیین قیمت دلار طی سه تا چهار سال گذشته در کشور کاملاً مشهود است که با وجود افزایش قیمت دلار در بازار جهانی طی این سال‌ها و افزایش تورم در کشور، اما دولت اجازه افزایش قیمت دلار در کشور را نداده و تقریباً در حد ۹۰۰ تا ۹۵۰ تومان ثابت نگه داشته است. در این‌صورت دولت می‌توان با بازی با قیمت ارز به نوعی قیمت سوخت در کشور را نیز تحت مدیریت خود قرار دهد. براساس گفته‌های این کارشناس ارشد اقتصاد، نکته حائز اهمیت دیگر در این‌باره بحث قدرت خرید مردم است.

براساس آمارهای بانک جهانی قدرت خرید مردم ایران در ازای هر یک دلار حدود ۳۶۰ تا ۳۷۰ تومان است در صورتی که هر دلار در کشور ما حدود ۹۵۰ تومان خرید و فروش می‌شود که با نگاهی گذرا بر این مسئله کاملاً مشهود خواهد بود که در صورتی که وضعیت نرخ ارز در لایحه برای تعیین قیمت سوخت مشخص نشود دود این مسئله مستقیماً به چشم مردم خواهد رفت و سهم این لایحه از شعار ایجاد عدالت اجتماعی به صفر خواهد رسید. این مقام ارشد سابق مؤسسه مطالعات بین‌المللی انرژی در نهایت معتقد است: اگر نرخ برابری دلار با ریال مشخص نشود این اختیارات زیاد که در دستان دولت قرار می‌گیرد نگرانی ایجاد خواهد کرد. اثر چندانی ندارد «اثر چندانی ندارد» این جمله اظهار نظر رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس در خصوص تأثیر نوسانات قیمت ارز برروی تعیین قیمت سوخت در کشور است. این عضو کمیسیون ویژه بررسی طرح تحول اقتصادی در مجلس معتقد است: وقتی ارزش دلار در بازارهای جهانی پایین می‌آید بر همه محصولات تأثیر‌گذار است که این امر نیز قطعاً برروی قیمت سوخت در بازار تأثیر می‌گذارد و از این لحاظ جای نگرانی وجود ندارد. عزت‌الله اکبری با تأکید بر اینکه نباید در این نکات بیش از حد ریز شد خاطرنشان می‌سازد: روح حاکم بر این لایحه حذف یارانه از مصرف و گرایش آن به سمت تولید است که این امر نیز با اجرای این لایحه اجرا می‌شود بنابراین نباید نگران نکاتی از این قبیل بود.

"براساس گفته‌های این کارشناس ارشد اقتصاد، نکته حائز اهمیت دیگر در این‌باره بحث قدرت خرید مردم است"وی در پاسخ به سؤال خبرنگار خبر در این خصوص که در صورتی که قیمت نفت و فرآورده‌های نفتی در بازار فوب خلیج فارس با کاهش چشمگیری مواجه شود آیا قیمت سوخت در ایران کاهش می‌یابد یا خیر با تأکید بر اینکه یا سؤال شما سخت است یا خیلی ساده که متوجه نمی‌شوم در نهایت تنها به این نکته اکتفا کرد: قیمت‌ها در صورت کاهش دربازار در ایران تغییر نخواهد کرد. منطقی نیست نگران نیستیم جمشید انصاری یک عضو دیگر کمیسیون ویژه بررسی طرح تحول اقتصادی در مجلس نیز تأکید دارد: این ابهام مطرح شده از سوی کارشناسان اصلاً منطقی نیست و جای هیچ گونه نگرانی وجود ندارد. این عضو کمیسیون اقتصادی مجلس انحصاری بودن تعیین نرخ ارز در دستان دولت را یکی از علل مثبتی می‌داند که نگرانی این مسئله را کم می‌کند و معتقد است: جزو با ثبات‌ترین موارد در کشور ما تعیین قیمت ارز است که همه ناشی از انحصار این امر در دستان دولت است. به گونه‌ای که مشاهده می‌شود طی سه تا چهار سال گذشته قیمت ارز با وجود افزایش تورم در یک رقم خاص ثابت مانده است ضمن آنکه درتبصره ۳ ماده یک لایحه هدفمند‌کردن یارانه‌ها نیز با صراحت بر تعیین قیمت ارز بنا بر قیمت تعیین شده در بودجه هر سال تأکید شده است. نحوه قیمت‌گذاری سوخت در جهان این در حالی است که به گفته یادگاری کارشناس بازار مؤسسه مطالعات بین‌المللی انرژی، نحوه محاسبه قیمت سوخت در آمریکا و کشورهای غربی بیشتر از آنکه بر محور نوسانات قیمت نفت و فرآورده‌ها در بازار منوط باشد بر محور عرضه و تقاضای این فرآورده‌ها استوار است.

براساس گفته‌های او، در این نوع کشورها قیمت سوخت بر مبنای هزینه تمام شده و هزینه مالیات مشخص می‌شود به گونه‌ای که در صورتی که تقاضا در بازار کم شود و قیمت فرآورده افزایش در این‌صورت از مالیات کم می‌کنند و از محل همین رقم هزینه تمام شده را افزایش می‌دهند. به گفته یادگاری در کشورهای غربی قیمت سوخت براساس نوسانات روزانه قیمت نفت و فرآورده‌ها در بازار تغییر نمی‌کند و حدالامکان سعی می‌شود قیمت‌ها را با کاهش یا افزایش مالیات ثابت نگه دارند. این کارشناس بازار مؤسسه مطالعات بین‌المللی انرژی معتقد است بیشترین عاملی که بر کاهش یا افزایش قیمت سوخت در کشورهای غربی و آمریکا بستگی دارد بحث تقاضاست. براین اساس در صورتی که تقاضا کاهش محسوسی پیدا کند قیمت‌ها کاهش می‌یابند و در صورت افزایش تقاضا قیمت‌ها افزایش می‌یابد. یادگاری تأکید دارد: با این حال نمی‌توان این‌گونه گفت که قیمت سوخت در کشورهای غربی و آمریکا ماهانه تغییر می‌کنند و یا در هر سال چند بار دستخوش تحولات می‌شوند چرا که تغییر قیمت‌ها به عوامل زیادی بستگی دارد.