از کیارستمی تا فرهادی/ نگاهی به حضور فیلم‌های ایرانی در جشنواره کن

گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری دانشجو_ زهرا قربانی رضوان؛ جشنواره کن فرانسه هرساله در ماه مه برگزار می‌شود. این جشنواره میزبان تمامی فیلم‌ها با ژانر‌های متفاوت است. تاریخ برگزاری این جشنواره به سال ۱۹۳۹ تا کنون باز می‌گردد. جشنواره‌ای که جز با شکوه‌ترین رویداد‌های سینمایی جهان هفتم محسوب می‌شود. اصلی‌ترین جایزه در این جشنواره جایزه نخل طلایی است و فیلم‌ها در ویترین مهم‌ترین رویداد سینمایی جهان در معرض دید منتقدان و هنرمندان قرار می‌گیرد.

"گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری دانشجو_ زهرا قربانی رضوان؛ جشنواره کن فرانسه هرساله در ماه مه برگزار می‌شود"مسئولین این رویداد که سال گذشته به دلیل شیوع ویروس کرونا تصمیم بر عدم برگزاری این جشنواره گرفتند سعی کردند امسال یک جشنواره کامل را ارائه کردنند که می‌توان افزایش چشم گیر فیلم‌های بخش رقابتی را دلیل اصلی این امر دانست.

ایران در کن!

در این میان حضور کارگردانان و فیلمسازان ایرانی از سال‌های ابتدایی جشنواره تا کنون چشمگیر بوده است. اولین حضور سینمای ایران به سال ۱۹۶۱ با فیلم کوتاه «کوروش کبیر» با کارگردانی مصطفی فرزانه باز می‌گردد. دومین حضور سینمای ایران، اما حضوری همراه با کسب یک جایزه بود. فیلم «طلوع فجر» ساخته احمد فاروقی قاجار توانست جایزه شورای عالی تکنیک را از آن خود کند. در همین دروه بود که فیلم بلند ایرانی ساخته فرخ غفاری به نام «شب قوزی» به نمایش در آمد و منتقدان جشنواره به تماشای این فیلم نیز نشستند.

در شش دوره از جشنواره شاهد عدم حضور فیلم‌های ایرانی در میان فیلم‌های راه یافته به این فستیوال هستیم، اما بالاخره بعد از گذشت شش سال و غیبت ایران در این جشنواره در سال ۱۹۷۱ پای ایران دوباره به کن باز می‌شود؛ با یک فیلم خاص؛ «گاو» ساخته داریوش مهرجویی.

مهرجویی سال بعد هم با فیلم «پستچی» در بخش پانزده روز کارگردان‌ها در جشنواره حاضر شود و فیلم خود را به نمایش گذاشت.

در این میان می‌توان به فیلم کوتاه انیمیشن «شهر خاکستری» نیز که در سال ۱۹۷۳ به کارگردانی فرشید مثقالی به این جشنواره راه یافت اشاره کرد. دو سال بعد یعنی در سال ۱۹۷۵ جشنواره شاهد حضور فیلم‌های کارگردانان به نام ایرانی همچون بهمن فرمان آرا با فیلم «شازده احتجاب» و نورالدین زرین کلک با فیلم انیمیشن «تداعی» در این فستیوال بین المللی بود.

اولین حضور پس از انقلاب ایران در جشنواره کن با فیلم «چرتکه تارا» به کارگردانی بهرام بیضایی و «نظم» ساخته سهراب شهید ثالث رغم کرد. در سال‌های پس از انقلاب شاهد حضور همه ساله فیلمسازان ایرانی همچون خسرو سینایی، عباس کیارستمی، مجید مجیدی با فیلم «بدوک» (۱۹۹۲)، محسن مخملباف با فیلم گبه (۱۹۹۶) و «سفر قندهار» (۲۰۰۱) و جعفر پناهی و.. بودیم.

از جمله فیلم‌های راه یافته به جشنوارهی کن پس از پیروزی انقلاب اسلامی میتوان به مواردی اشاره داشت. «گاو خونی» (۲۰۰۴) ساخته بهروز افخمی، «چه کسی از گربه‌های ایرانی خبر دارد؟» (۲۰۰۹) ساخته بهمن قبادی که درباره دختر و پسری است که سعی دارند یک گروه موسیقی زیر زمینی را تاسیس کنند؛ آن‌ها پس از آزادی از زندان شروع به پیدا کردن تک تک افراد گروه مورد نظرشان می‌کنند.

"اصلی‌ترین جایزه در این جشنواره جایزه نخل طلایی است و فیلم‌ها در ویترین مهم‌ترین رویداد سینمایی جهان در معرض دید منتقدان و هنرمندان قرار می‌گیرد"این فیلم بدون مجوز و به صورت زیر زمینی ساخته شد. محمد رسول اف با فیلم «لرد» (۲۰۱۷) و «به امید دیدار» (۲۰۱۰)، جعفر پناهی با فیلم «سه رخ» (۲۰۱۸) که موفق به دریافتت جایزه بهترین فیلمنامه کن شد، «طلای سرخ» (۲۰۰۳) جایزه هیات داوران بخش نوعی نگاه.

سر کلاس با کیارستمی

سینمای جدید و نوین ایران در سال ۱۹۹۱ با فیلم «کوچه‌های عشق» ساخته خسرو سینایی در بخش نوعی نگاه حضور یافت. حضور عباس کیارستمی در سال ۱۹۹۲ با فیلم «زندگی و دیگر هیچ» با دریافت جایزه روسلینی و جایزه بهترین فیلم بخش نوعی نگاه همراه بود. کیارستمی در سال ۱۹۹۳ توانست داوری جشنواره کن را بر عهده بگیرد و سال بعد «زیر درختان زیتون» را به نمایش درآورد. او در سال ۱۹۹۷ توانست مهم‌ترین جایزه جشنواره یعنی نخل طلایی بهترین فیلم را برای «طعم گیلاس» دریافت کند.

طعم گیلاس داستان مردی است که دنبال کسی می‌گردد تا تقاضای او را در ازای دریافت پول انجام دهد. سال‌ها بعد این کارگردان با فیلم «ای بی سی آفریقا» در بخش خارج از مسابقه حضور یافت. سال ۲۰۰۲ داور بخش فیلم‌های کوتاه و سینه فوندانسیون را بر عهده گرفت و در همین سال فیلم «ده» را به بخش مسابقهی جشنواره رساند.

سال ۲۰۰۵ کیارستمی ریاست هیئت داوری جایزه دوربین طلایی را برعهده گرفت. بعد از حضور کم رنگ سینمای ایران در سال ۲۰۰۷ کیارستمی با فیلم سه دقیقه‌ای «گریه ها» توانست در شصتمین دوره جشنواره کن حضور پیدا کند. سرانجام پس از هشت بار حضور این کارگردان موفق ایرانی در جشنواره کن، در سال ۲۰۱۰ فیلم دیگری از او به نام «رونوشت برابر اصل» در بخش رسمی جشنواره کن پذیرفته شد.

"ایران در کن! در این میان حضور کارگردانان و فیلمسازان ایرانی از سال‌های ابتدایی جشنواره تا کنون چشمگیر بوده است"دهمین حضور این کارگردان درسال ۲۰۱۲ برای فیلم «مثل یک عاشق» که محصول مشترک ژاپن و فرانسه بود برای دریافت جایزه نخل طلایی به رقابت با سایر فیلم‌ها انتخاب شد.

جشنواره کن در قاب اصغر فرهادی

در کنار حضور فعال عباس کیارستمی در این فستیوال از سال ۲۰۱۳ شاهد حضور کارگردانی دیگر که همچون کیارستمی بتواند در این جشنواره حضور چشم گیری داشته باشد بودیم؛ اصغر فرهادی. اولین حضور فرهادی در سال ۲۰۱۳ با فیلم فرانسوی زبان «گذشته» بود. گذشته داستان مرد ایرانی است که همسری فرانسوی دارد و در نهایت او را رها می‌کند و به ایران باز می‌گردد، اما پس از مدتی متوجه می‌شود همسر و دو فرزندش با مرد غریبه‌ای آشنا شده و زندگی جدیدی را آغاز کرده اند.

حضور فرهادی در سال ۲۰۱۶ همزمان با شصت و نهمین دوره این رویداد بود؛ با فیلم پر سر و صدای «فروشنده». فروشنده توانست جوایز متعددی را به خود اختصاص دهد. شهاب حسینی جایزه بهترین بازیگر مرد و اصغر فرهادی جایزه بهترین فیلمنامه را برای فیلم «فروشنده» کسب کردنند.

امسال (۲۰۲۱) نیز اصغر فرهای با فیلم «قهرمان» به فرش قرمز کن قدم گذاشت.

«قهرمان» نهمین فیلم اصغر فرهادی است که تا کنون نظرات مثبت منتقدان و کارشناسان اروپایی را به همراه داشته است. این فیلم داستان مردی به نام رحیم است که به دلیل بدهی در زندان است. رحیم دو روز به مرخصی می آید و با اتفاقاتی رو به رو می شود. دوید ارلیش این فیلم را به اندازه «جدایی» غیر قابل پیش بینی دانست و غم انگیز خواند.

با نگاه کوتاهی به روایت و داستان هایی که تا کنون ساخته شده اند می توان دریافت اکنون داوران و مسئولین جشنواره و ذائقه شان گاها بر نقد تند و سیاه نمایی است. درباره «قهرمان» نظرات مثبت ومنفی زیادی در رسانه‌های مطرح دنیا منتشر شد.

با این وجود

برای قضاوت درباره فیلم جدید فرهادی باید منتظر اکران در ایران ماند.