نوروزانه؛ سخنی اندر باب آغاز قرن

اخیراً یادداشتی از مؤسسه ژئو فیزیک دانشگاه تهران آن را تکمیل کرد و در آن آورده بود که آغاز قرن، سال ۱۴۰۱ است. بخشی از این اطلاعیة بدون تاریخ و شماره و با سربرگ مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران به شرح زیر است.

زمان پایان قرن چهاردهم (پایان سال ۱۴۰۰) و آغاز قرن پانزدهم هجری شمسی (آغاز ۱۴۰۱).
معنای قرن یا سده یکصد سال است. هر تقویم مبنایی دارد و در عرف اولین سال هر تقویم سال یک است. روز نخستین قرن هجری شمسی جمعه ۱ فروردین ۱ و روز پایان آن سه شنبه  ۲۹اسفند ۱۰۰ است. روز اول قرن دوم هجری شمسی،چهارشنبه ۱ فروردین۱۰۱ و روز آخر آن، یکشنبه ۲۹ اسفند ۲۰۰ است.

"اخیراً یادداشتی از مؤسسه ژئو فیزیک دانشگاه تهران آن را تکمیل کرد و در آن آورده بود که آغاز قرن، سال ۱۴۰۱ است"قرن چهاردهم هجری شمسی، از روز چهارشنبه۱ فروردین ۱۳۰۱، آغاز شده و روز یکشنبه ۲۹ اسفند ۱۴۰۰ به انجام خواهد رسید. بنابراین روز اول فروردین قرن پانزدهم هجری شمسی دوشنبه ۱ فروردین ۱۴۰۱ خواهد بود.

مرکز تقویم مؤسسه ژئو فیزیک دانشگاه تهران . آدرس سایت مرکز و توصیه بر اینکه مطلب غلط ننویسیم و منتشر نکنیم.

اما استدلال من این است که آغاز قرن همین امسال است. چند مثال آن را روشن تر می کند:

- وقتی انسان به دنیا می آید از همان روز اول عمرش در سال اول است وقتی به انتهای سال رسید عمر یکساله او تکمیل می شود و بلا فاصله وارد سال دوم می شود. بنابراین آن روز اول بعد از سال یک در سال دوم است اما این دومین سال هنوز تکمیل نشده و اوجش وقتی است که به پایان سال یک می رسد و وقتی به سال دوم رسید سال سوم شروع می شود.

-  شما از یک نقطه ای عزم سفر می کنید.

از همان شروع وارد کیلومتر اول شده اید و مثلا اگر دویست متر یا ۵۰۰ متر بروید در واقع یک پنجم یا یک دوم کیلومتر اول راه پیموده اید و وقتی به ۱۰۰۰ متر رسیدید کیلومتر اول شما تمام شده و هر متری از آن تجاوز کنید بخشی از کیلومتر دوم را پیموده اید.

- شما وقتی می خواهید چیزی را بسازید که قابل شمارش باشد به محض شروع، به ساختن اولین از آن مشغول هستید و به محض تکمیل یک مورد از آن شئ، آن شیء تکمیل و چنانچه اراده به تکرار داشته باشید وارد ساخت شمارة دوم شده اید.

- بنابراین وقتی می گوئید یک، یعنی یک تمام شد و وارد ۲ شده اید و وقتی گفتید ۱۰ یعنی ۱۰ تمام شد و وارد ۱۱ شده اید و وقتی گفتید۱۴۰۰ تمامی آن را اعلام و وارد سال بعد و قرن بعد شده اید.

-  در فلسفه کمیت را به متصل و منفصل تقسیم می کنند و زمان را جزو کمیت متصل می دانند که در آن پیوستگی است. به محض شروع  وارد مرحله یک از کمیت زمان شده اید و اگر آن را تکمیل نکنید بخشی از آن را به دست آورده اید و وقتی به واحد یک رسیدید این نقطه اوج و تکمیل یک است و از لحظه بعد وارد واحد دومی آن شده اید.

سال اول هجرت معنایش این نیست که آغاز آن هیچ است بلکه اتفاق هجرت به عنوان یک پدیده مبنا قرار می-گیرد و وقتی یک سال از آن گذشت یکسال تکمیل شده و وارد دومین سال شده اید. وقتی ۹۹ سال تمام شد و ۱۰۰ آمد صد نشانگر تکمیل عدد صد است و نه شروع آن. از هر روز بعد از صد سالگی شما در قرن بعد از صد قرار گرفته اید و همینطور آغاز ۱۴۰۰ تکمیل قرن است و هر لحظه بعد وارد قرن بعد شده اید یعنی قرن ۱۵.

از نظر دیگر هم می توان به این مسئله پرداخت و آن اینکه ما در جهان هرگز صفر مطلق به معنای هیچ و عدم نداریم. جهان، جهان وجود و موجود است.

نقطه شروع، صفر مطلق نیست بلکه آغاز بخش یک از موجودیت هر پدیده است، و وقتی تکمیل شد، چنانچه بخواهید ادامه دهید وارد دومین شده اید.

از این رو به نظر می رسد که آغاز سال ۱۴۰۰ در واقع به معنای تکمیل قرن و ورود به قرن بعدی است.

* استاد دانشگاه تهران