فرصت چندانی برای نجات اصفهان نمانده است/ ضرورت حفظ جریان اندک آب

به گزارش خبرنگار مهر، ۲۰۵ نفر از دانشگاهیان، فعالان محیط‌زیستی و مدنی، روزنامه نگاران و مدیران کشوری و استانی روز چهارشنبه ۲۰ بهمن ماه در نامه‌ای سرگشاده به سید رضا مرتضوی استاندار اصفهان، خواستار حفظ پایداری جریان اندک آب در رودخانه زاینده‌رود پس از اتمام توزیع ۱۲ روزه آب به کشاورزی شرق این خطه شدند.

در بخشی از این نامه تاکید شده که بارش‌های نسبتاً مناسب در سرشاخه‌ها و جاری بودن رودخانه برای کشت کشاورزان شرق، امکان جاری سازی دائمی با جریان کمینه را مهیا می‌سازد.

بر پایه این درخواست ضمن حفظ خط قرمز سد زاینده‌رود برای تأمین آب شرب، می‌توان با رهاسازی حداقلی بخشی از نیاز زیست محیطی و پایداری جریان رودخانه مصوب شده در برنامه توزیع آب سال جاری و همچنین مصوبات شورای عالی آب و شورای هماهنگی حوضه (۱۷۶ میلیون مترمکعب) ضمن تغذیه حداقلی آبخوان و جلوگیری هرچند اندک از تشدید فرونشست، امکان تقویت چاه‌های مورد استفاده در شرب و کشاورزی را نیز فراهم نمود.

در این نامه خطاب به استاندار اصفهان آمده است: همانگونه که آگاهی دارید زاینده رود اصلی ترین رودخانه فلات مرکزی ایران است که در تمام طول سال جریان داشته، هم اکنون به علت بارگذاری‌های بی رویه به ویژه در بالادست و کمبود شدید آب، به خشک رودی بدل شده است. شهر تاریخی اصفهان که به برکت جریان زاینده‌رود شکل گرفته، بالیده و به پایتخت فرهنگی ایران ارتقا یافته، در هیچ زمانی به اندازه دوره کنونی در معرض آسیب‌های زیست محیطی و گسترش بی قاعده و تغییر کاربری اراضی فراتر از توان اکولوژیک نبوده است.

متأسفانه طی سالیان اخیر تبدیل زاینده رود و زیست بوم طبیعی آن به کانال موقت آبرسانی و قطع و وصل مکرر جریان و خشکاندن ادواری زاینده رود و نابودی میلیاردها زیستمند حریم و بستر رودخانه، به رویه‌ای عادی بدل شده است و از آثار منفی و خطرناک افت آبخوان‌ها و بروز پدیده بازگشت ناپذیر فرونشست زمین در شهر اصفهان که حیات در این شهر را در معرض تهدید جدی قرار داده، غفلت شده است.

یکی از مصادیق بارز این رویه تکراری که بی شک تخطی از قانون نیز محسوب می‌شود، حذف سهم پایداری جریان رودخانه و نیاز زیست محیطی در سال آبی جاری، با وجود تصویب در کارگروه سازگاری با کم آبی استان است. این درحالی است که سرعت و گستردگی بروز و پیشروی بحران‌هایی که تنها به بخشی از آنها اشاره شد، به حدی است که برای نجات اصفهان فرصت چندانی وجود ندارد و در صورتی که فوراً برای جریان دائمی زاینده‌رود تصمیم‌گیری نشود، شاید برای همیشه باید نگران قضاوت تاریخ و نسل‌های آینده به عملکرد خود باشیم.

اگرچه، حفظ جریان پایدار در زاینده رود به معنای حل همه مسائل نیست، ولی بی شک اولین و مهمترین گام است؛ گامی که باید برداشته شود تا طبیعت به ما مجال برداشتن گام‌های بعدی را بدهد. گامی در جهت ایجاد روحیه امید و همکاری و درک مشترک در تأمین نیاز زیست محیطی و باور به امکان پذیر بودن حفظ جریانی حداقلی ولی دائمی در زابنده رود به صورت طبیعی.

ما امضاءکنندگان این درخواست بر اساس دلایل زیر خواستار حفظ جریان زاینده‌رود و تأمین هر چند اندک نیاز زیست محیطی در بازه زمانی اتمام تحویل آب به کشاورزان شرق تا زمان رهاسازی مجدد در نیمه فروردین ۱۴۰۱ هستیم.

۱- در بسیاری از اسناد و قوانین بالادستی از جمله اصل ۵۰ قانون اساسی، سیاست‌های کلی محیط‌زیست و منابع آب ابلاغی مقام معظم رهبری، قانون حفاظت، احیا و مدیریت تالاب‌های کشور، آئین نامه جلوگیری از تخریب و آلودگی غیر قابل جبران تالاب‌ها و مصوبات هیئت دولت بر اهمیت حفظ محیط‌زیست و تأمین نیاز آبی زیست محیطی بعد از تأمین آب شرب تصریح شده است. بنابراین، خشکاندن زاینده‌رود در فواصل بین نوبت‌های آبیاری غیر قانونی است.
۲- بارش‌های نسبتاً مناسب در سرشاخه‌ها و جاری بودن رودخانه برای کشت کشاورزان شرق، امکان جاری سازی دائمی با جریان کمینه را مهیا می‌سازد.
۳- بر پایه این درخواست ضمن حفظ خط قرمز سد زاینده‌رود برای تأمین آب شرب، می‌توان با رهاسازی حداقلی بخشی از نیاز زیست محیطی و پایداری جریان رودخانه مصوب شده در برنامه توزیع آب سال جاری و همچنین مصوبات شورای عالی آب و شورای هماهنگی حوضه (۱۷۶ میلیون مترمکعب) ضمن تغذیه حداقلی آبخوان و جلوگیری هرچند اندک از تشدید فرونشست، امکان تقویت چاه‌های مورد استفاده در شرب و کشاورزی را نیز فراهم نمود.

خشکاندن رودخانه در بازه زمانی پایان تحویل آب به کشاورزان شرق تا رهاسازی مجدد در فروردین‌ماه آثار زیان بار زیست‌محیطی، اجتماعی و اقتصادی قابل توجهی به دنبال خواهد داشت.

این جریان کمینه آب در رودخانه می‌تواند تلاشی در جهت حاکمیت قانون و رعایت عدالت، انصاف و اخلاق و بارقه امیدی برای زنده ماندن این پیکره نیمه جان و نمادی از امکان ایجاد تغییر و تعهدی به این رودخانه تمدن ساز و شاهرگ حیاتی اصفهان و قلب تپنده ایران باشد.

.