"تجارت گذرنامه اتحادیه اروپا" فقط منحصر به قبرس نیست

زمانی نه چندان دور یک بنگاه معاملات ملکی قبرسی ویلایی در مجموعه تازه ساخت "شهر آفتاب" برای فروش عرضه کرد که قیمت آن سه میلیون و ۸۰۰ هزار یورو و ویژه‌گی‌هایش از جمله چشم‌انداز دل‌فریب دریا و نزدیکی به ساحل بود.

"تاگس‌شاو"، وب‌سایت کانال یک آلمان ۱۵ اکتبر گزارش داد این ویلا را یک شهروند ثروتمند امارات متحده عربی خرید و با این کار نه تنها راه مستقیمی به دریای مدیترانه پیدا کرد که صاحب یک پاسپورت قبرسی هم شد که معنای آن دریافت شهروندی یکی از کشورهای عضو اتحادیه اروپاست.

معاملات ملکی با چاشنی دریافت پاسپورت از سال‌ها پیش یکی از برنامه‌های دولت قبرس برای جذب سرمایه‌های خارجی بوده است. هر کس با سرمایه‌گذاری بیش از دو میلیون یورو در حوزه املاک در قبرس، یک گذرنامه قبرسی هم روی ملک دریافت می‌کرد.

 گذرنامه اروپایی به عنوان شیرینی خرید ملک

از این طریق خریدار ملک پس از مدتی شهروند اروپا می‌شود و می‌تواند در هر کشور عضو اتحادیه اروپا ساکن شود و به کار و تجارت بپردازد. برآورد می‌شود قبرس از این راه بیش از هشت میلیارد یورو سرمایه خارجی جذب کرده باشد.

به این ترتیب حق شهروندی که به معنای تعلق به یک جامعه با حقوق و وظایف مشخص در قبال آن است، از طریق برنامه‌های "تابعیت از طریق سرمایه‌گذاری" به کالایی برای افراد پولدار تبدیل شده است.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

با این شیوه یک سرمایه‌گذار با خرج کردن مبلغی برای خرید ملک، اوراق قرضه دولتی یا تاسیس شرکت حق اقامت در کشوری را دریافت می‌کند و مدتی بعد صاحب گذرنامه آنجا هم می‌شود.

قیمت‌های متفاوت در بازار مکاره گذرنامه

کشورهای اروپایی که گذرنامه خود را به عنوان کالا می‌فروشند کم نیستند، گرچه قیمت‌ها با هم تفاوت دارند؛ دریافت یک گذرنامه اروپایی در قبرس دست‌کم ۲ میلیون یورو خرج دارد، در جمهوری مالت یک میلیون و ۱۵۰ هزار یورو و در بلغارستان یک میلیون یورو.

برآورد می‌شود حدود ۱۲ کشور عضو اتحادیه اروپا برنامه "تابعیت از طریق سرمایه‌گذاری" یا برنامه‌های مشابهی در دستور کار دارند که محور اصلی آنها واگذاری گذرنامه در ازای پول است. برخی کشورهای نامزد عضویت در اتحادیه، نظیر مونته‌نگرو هم چنین برنامه‌هایی را دنبال می‌کنند.

با این همه، این شیوه "فروش تابعیت" بیش از پیش در اتحادیه اروپا با انتقاد روبرو است زیرا نگرانی‌های جدی وجود دارد که خلاف‌کاران برای اقدام‌های مجرمانه‌ای نظیر پول‌شویی از آن سوءاستفاده کنند.

خطر ورود پول خلاف‌کاری

سون گیگولد، نماینده پارلمان اروپا می‌گوید گذرنامه قبرس نقش کارت ورود به بازارهای داخلی اتحادیه اروپا را بازی می‌کند و با داشتن چنین گذرنامه‌ای می‌توان تقریبا خیلی ساده و بدون کنترل زیاد در تمام این بازار کار تجاری و بانکی انجام داد.

این عضو حزب سبزهای آلمان ابراز نگرانی می‌کند که با کمک این گذرنامه‌ها پول کسب شده از کارهای خلاف وارد بازارهای اتحادیه اروپا شود.

اتحادیه اروپا در گزارشی هشدار می‌دهد که برنامه "تابعیت در برابر سرمایه‌گذاری" فساد، پول‌شویی و فرار مالیاتی را وارد اتحادیه می‌کند زیرا به دقت و به اندازه لازم بررسی نمی‌شود که چه کسانی این گونه گذرنامه‌ها را دریافت می‌کنند.

اورزولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اروپا به تازگی ضمن ابراز نگرانی از این تحولات تاکید کرده که ارزش‌ها و پاسپورت اروپایی نباید فروخته شود.

او خواستار متوقف شدن برنامه‌های واگذاری گذرنامه در ازای سرمایه‌گذاری شده است. در عین حال اعطای تابعیت یک موضوع ملی و تصمیم گرفتن درباره آن در حیطه اختیارات هر یک از کشورها قرار دارد.

قبرس و مالت در برابر این نگرانی از خود دفاع کرده و می‌گویند وضعیت تمام متقاضیان به دقت بررسی می‌شود و خلاف‌کاران شانسی برای سوءاستفاده ندارند.

گذرنامه اروپایی برای افراد تحت پیگرد اینترپل

تحقیقات برنامه "پانوراما" از شبکه یک تلویزیون آلمان و مستندی از شبکه الجزیره نشان می‌دهند که قواعد سخت‌گیرانه و کنترل دقیقی در مورد متقاضیان دریافت گذرنامه اعمال نمی‌شود.

برنامه پانوراما به نقل از دیوان محاسبات آلمان گزارش داده که در مواردی متقاضیانی که تحت تعقیب پلیس بین‌المللی (اینترپل) بوده‌اند یا در فهرست تحریمی قرار داشته‌اند نیز موفق به دریافت گذرنامه در ازای سرمایه‌گذاری شده‌اند.

دیوان محاسبات می‌گوید برخی دولت‌ها قوانین و مقررات خود در این زمینه را هم نادیده می‌گیرند و این کار "سوءاستفاده از قدرت" به نظر می‌رسد.

شبکه الجزیره در یک تحقیق دامنه‌دار کشف کرده که سیاستمداران قبرسی تا بالاترین سطوح قدرت در تجارت پاسپورت مشارکت دارند و ظاهرا در مواردی شخصا به نفع مجرمان اقدام کرده‌اند.

گزارشگران الجزیره خود را به عنوان رابط یک بازرگان فاسد چینی جا زده‌اند که در پی دریافت یک "پاسپورت تمیز" اروپایی است.

"این در حالی است که پیش از انقلاب اسلامی، ایرانی‌ها برای ورود به بسیاری از کشورهای اروپایی به عنوان نمونه برای ورود به کشور سوئیس نیازی به اخذ ویزا نداشتند"این مرد در چین به اتهام پول‌شویی و رشوه‌خواری محاکمه و محکوم شده است.

مطابق قوانین قبرس چنین شخصی نمی‌تاند گذرنامه این کشور را دریافت کند اما یکی از تاجران گذرنامه به گزارشگران الجزیره که در نقش واسطه عمل می‌کردند حتی پیشنهاد کرده که برای شهروند متخلف چینی یک گذرنامه با هویت جدید تهیه کند.

این تاجر گذرنامه در پاسخ به این پرسش که آیا واقعا می‌تواند برای فرد چینی پاسپورتی با نام جدید تهیه کند با لبخند گفته است: «مسلم است. اینجا قبرس است.»

رسوایی در قبرس و توقف رسمی "تجارت گذرنامه"

دمیتریس سیلوریس، سیاست‌مدار ارشد و رئیس پارلمان قبرس به گزارشگران الجزیره در پوشش واسطه، اطمینان داده که از پشتیبانی‌های لازم "در تمام سطوح" برخوردار است. او گفته وزیر کشور را به دفتر خود دعوت می‌کند و به احتمال ۹۹ درصد راه‌حلی پیدا خواهد شد.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

تمام اشخاصی که در مستند شبکه الجزیره نامی از آنها در میان بود پس از پخش آن، اتهام‌های وارد به خود را تکذیب کردند اما این ماجرا جنجال بزرگی به پا کرد.

در پی این رسوایی سیلوریس با انتشار بیانیه‌ای عذرخواهی کرد و روز پنج‌شنبه ۲۴ مهر از تمام پست‌های خود کناره‌گیری کرد. مالک یکی از شرکت‌های فعال در برنامه "تابعیت در برابر سرمایه‌گذاری" که با محافل سیاسی روابط نزدیکی دارد نیز از سمت خود استعفا داد.

قبرس اعلام کرده از حدود دو هفته دیگر (اول نوامبر ۲۰۲۰) تمام برنامه‌های مرتبط با اهدای پاسپورت در این کشور متوقف خواهد شد. اینبرنامه که به طرح "گذرنامه طلایی" مشهور است از هفت سال پیش آغاز شده بود.

با این حال برنامه‌های مشابهی در شماری دیگر از کشورهای اروپایی همچنان ادامه دارند.

• اعتبار پاسپورت ایرانی در گذر زمان؛ چه بود و چه شد

  تصویر پاسپورت ایرانی قبل از انقلاب (سمت چپ) و بعد از انقلاب (سمت راست)

  بر اساس فهرست موسسه بین‌المللی "هنلی اند پارتنرز" در سال ۲۰۱۳، پاسپورت ایرانی از نظر سفر به کشورهای مختلف بدون نیاز به ویزا، یکی از بدترین پاسپورت‌های جهان است. این در حالی است که پیش از انقلاب اسلامی، ایرانی‌ها برای ورود به بسیاری از کشورهای اروپایی به عنوان نمونه برای ورود به کشور سوئیس نیازی به اخذ ویزا نداشتند.

• اعتبار پاسپورت ایرانی در گذر زمان؛ چه بود و چه شد

  رتبه‌ی اول

  در فهرست موسسه بین‌المللی "هنلی اند پارتنرز" در سال ۲۰۱۳، پاسپورت کشورهای فنلاند، سوئد و بریتانیا به صورت مشترک در رده اول رتبه‌بندی قرار دارند. شهروندان این سه کشور می‌‌توانند به ۱۷۳کشور دنیا بدون نیاز به اخذ ویزا سفر کنند. موسسه بین‌المللی "هنلی اند پارتنرز" هر ساله در گزارشی اعتبار پاسپورت‌های مختلف جهان را منتشر می‌کند.

• اعتبار پاسپورت ایرانی در گذر زمان؛ چه بود و چه شد

  رتبه‌ی دوم

  پاسپورت کشورهای آلمان، آمریکا، دانمارک و لوکزامبورگ نیز به صورت مشترک در رده دوم این فهرست قرار دارند. شهروندان این ۴ کشور می‌توانند بدون نیاز به اخذ ویزا به ۱۷۲ کشور دنیا سفر کنند.

• اعتبار پاسپورت ایرانی در گذر زمان؛ چه بود و چه شد

  رتبه‌ی سوم

  در رده سوم بهترین پاسپورت‌های جهان، پاسپورت سه کشور ایتالیا، هلند و بلژیک قرار دارد.

  "موسسه بین‌المللی "هنلی اند پارتنرز" هر ساله در گزارشی اعتبار پاسپورت‌های مختلف جهان را منتشر می‌کند"شهروندان این سه کشور می‌توانند به ۱۷۱ کشور دنیا بدون ویزا سفر کنند.

• اعتبار پاسپورت ایرانی در گذر زمان؛ چه بود و چه شد

  رتبه‌ی چهارم

  کانادا، فرانسه، ایرلند، ژاپن، نروژ، پرتغال و اسپانیا در رتبه چهارم قرار دارند. شهروندان این کشورها می‌تواندد بدون ویزا به ۱۷۰ کشور دنیا سفر کنند.

• اعتبار پاسپورت ایرانی در گذر زمان؛ چه بود و چه شد

  بوسنی و هرزگوین در رتبه ۴۴

  در میانه این رتبه‌بندی به عنوان نمونه پاسپورت کشور بوسنی و هرزگوین قرار دارد. شهروندان این کشور می‌توانند بدون اخذ ویزا به ۹۱ کشور دنیا سفر کنند.

• اعتبار پاسپورت ایرانی در گذر زمان؛ چه بود و چه شد

  ایران در قعر جدول

  در این فهرست پاسپورت ایرانی در رده ۸۶ به صورت مشترک با کشورهای آنگولا، جیبوتی و میانمار قرار دارد. بنا بر این فهرست شهروندان ایران می‌توانند به ۴۰ کشور دنیا بدون اخذ ویزا سفر کنند. البته این رتبه‌بندی قبل از این‌ است که در هفته‌ها و ماه‌های اخیر چندین کشور ورود شهروندان ایران بدون ویزا را ممنوع اعلام کردند.

• اعتبار پاسپورت ایرانی در گذر زمان؛ چه بود و چه شد

  وضعیت پاسپورت ایرانی در ماه‌های اخیر اما بدتر هم شده است.

  در ماه‌های اخیر سفر شهروندان ایران بدون ویزا به چندین کشور لغو شده است و به این ترتیب رتبه ایران از رده ۸۶ فهرست موسسه بین‌المللی "هنلی اند پارتنرز"، باز هم پایین‌تر خواهد رفت. مالزی و عمان تنها شماری از کشورهایی هستند که اخیرا صدور ویزای آنی برای شهروندان ایرانی را لغو کرده‌اند.

• اعتبار پاسپورت ایرانی در گذر زمان؛ چه بود و چه شد

  روزنامه "شرق" مهر ۱۳۹۲ در گزارشی اعلام کرد دلیل اصلی توقف صدور ویزای توریستی آنی کشور عمان برای شهروندان ایرانی، "سفر تعدادی از اتباع ایران به این کشور برای انجام گدایی بوده است". بنا بر این گزارش اعلام توقف صدور ویزای آنی برای شهروندان ایرانی از طرف عمان در حالی صورت گرفت که دو هفته بعد از این خبر سلطان قابوس پادشاه عمان برای دیدار با حسن روحانی به ایران آمد.

• اعتبار پاسپورت ایرانی در گذر زمان؛ چه بود و چه شد

  گرجستان، اندونزی و مصر نیز در ماه‌های اخیر شرایط دریافت ویزا برای ایرانیان را سخت‌تر کرد‌ه‌اند. از این پس ایرانیان برای ورود به کشور گرجستان بایستی از سفارت گرجستان در تهران یا مبادی ورودی‌های زمینی و هوایی اقدام به اخذ ویزا کنند.

• اعتبار پاسپورت ایرانی در گذر زمان؛ چه بود و چه شد

  نکته جالب در رده‌بندی فهرست موسسه بین‌المللی "هنلی اند پارتنرز" در سال ۲۰۱۳ این است که رتبه‌ی پاسپورت کره‌شمالی بالا‌تر از ایران قرار دارد.

• اعتبار پاسپورت ایرانی در گذر زمان؛ چه بود و چه شد

  با احتساب تغییرات اخیر و کشورهایی که در هفته‌های اخیر ورود شهروندان ایران بدون ویزا را ممنوع اعلام کرده‌اند، ایران در کنار نپال، اریتره، فلسطین، سومالی، عراق و افغانستان در قعر جدول رده‌بندی فهرست موسسه بین‌المللی "هنلی اند پارتنرز" در سال ۲۰۱۳ قرار دارد.

• اعتبار پاسپورت ایرانی در گذر زمان؛ چه بود و چه شد

  پاسپورت ترکیه در رتبه ۴۲

  پاسپورت ترکیه کشور همسایه ایران در این رده بندی بسیار بالاتر از پاسپورت ایرانی قرار دارد. شهروندان ترکیه می‌توانند بدون نیاز به اخذ ویزا به ۹۴ کشور دنیا سفر کنند.

• اعتبار پاسپورت ایرانی در گذر زمان؛ چه بود و چه شد

  نمایی از پاسپورت کشور افغانستان که با اختلافی اندک پایین‌تر از پاسپورت ایرانی در قعر فهرست موسسه بین‌المللی "هنلی اند پارتنرز" در سال ۲۰۱۳ قرار دارد.

• اعتبار پاسپورت ایرانی در گذر زمان؛ چه بود و چه شد

  البته وضع همیشه این‌طور نبوده است.

  " اعتبار پاسپورت ایرانی در گذر زمان؛ چه بود و چه شد رتبه‌ی دوم پاسپورت کشورهای آلمان، آمریکا، دانمارک و لوکزامبورگ نیز به صورت مشترک در رده دوم این فهرست قرار دارند"پیش از انقلاب ایرانی‌ها برای سفر به اکثر کشورهای اروپایی به ویزا نیاز نداشتند. در همین زمینه حسن روحانی نیز وعده‌ داد "احترام پاسپورت ایرانی" را برمی‌گرداند.
  
  نویسنده: HK