مهم‌ترین پروژه‌های جهاد دانشگاهی در حل مشکلات جبهه و جنگ

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، درحالی‌که دو سال از پیروزی انقلاب اسلامی نگذشته است، ملت بزرگ ایران موردتهاجم ناجوانمردانه و جنایت‌بار همسایه غربی خود یعنی رژیم مزدور بعثی عراق قرار گرفت و این در حالی بود که به دلایل متعدد ازجمله برافتادن رژیم فاسد و وابسته شاهنشاهی پهلوی، ارتش ملی منظم با سازمان‌یافتگی قوی و آماده‌ای برای دفع تجاوز دشمن و دفاع از مرزهای مقدسمان نداشته و مردم تازه به پاخاسته در سراسر ایران اسلامی در هر گوشه به‌نوعی درگیر فتنه‌ها آشوب‌ها و آتش‌افروزی‌های منطقه‌ای بودند؛ اما در این شرایط وقتی ندای امام خمینی (ره) بر آماده‌باش و ورود مردم و جوانان برای جنگ شرافتمندانه و دفاع از حیثیت و مرزوبوم و دیانت و ناموس ایرانی و قاموس ایران اسلامی، بلند شد تمامی اقشار توانمند به پا خاسته و به ندای رهبر حماسه‌آفرین خود لبیک گفتند.

در این میان جوانان غیور دانشگاهی در نهاد تازه تولد یافته «جهاد دانشگاهی» نیز که تنها چهل‌وشش روز از تشکیل آن گذشته است، سر از پا نشناخته و به میدان‌های رزم جهادی و عملیات دفاع و جنگ و نیز در پشت جبهه‌ها به تقویت و پشتیبانی رزمندگان پرداختند و آنچه در توان داشتند از حمایت و تجهیز و تعمیر و ساخت و بازسازی تا نوسازی و ابداع و اختراع و پیش‌بینی‌های ممکن و لازم در طبق اخلاص به میدان آوردند.

دوران هشت‌ساله دفاع مقدس به‌نوعی با هشت سال آغازین تشکیل جهاددانشگاهی مصادف است و با شروع جنگ تحمیلی خیلی زود پای جوانان جهادگر جهاددانشگاهی، به صحنه‌های نبرد حق علیه باطل باز شد و علاوه وظیفه‌شناسی شخصی هر یک اعضای این نهاد برای حضور در جبهه‌های نبرد که تقدیم ۹۶ شهید جهاددانشگاهی خود گویای بخشی از وظیفه‌شناسی است، وظایفی نیز در پشتیبانی جبهه‌های نبرد بر عهده این نهاد نوپا بود. جوانانی کم‌تجربه در روزهای ابتدایی جنگ که قدم‌به‌قدم با زیرکی و تلاش، خودکفا شدند و با خلاقیت توانستند، علیرغم تحریم‌ها، به پشتیبانی علمی و فنی جنگ کمک بسیاری کنند و در این میان جان بسیاری از رزمندگان و حتی مردم را نجات دهند.

در آن زمان هیچ‌کس باور نمی‌کرد جهاددانشگاهی با نیروی جوان و کم‌تجربه‌ای که در اختیار دارد بتواند پروژه‌های بزرگ نظامی را که هر یک از آن‌ها مشکلات بسیاری در جنگ برای رزمندگان به وجود آورده بود، اجرایی کند و گره از کار جبهه و جنگ باز کند؛ آن‌هم در شرایطی که همه کشورهای غربی و آمریکا با تمام وجود عراقی‌ها را پشتیبانی می‌کردند و ایران را تحریم.

تلاش همه‌جانبه و مشارکت گسترده جهاددانشگاهی در دوران دفاع مقدس

تلاش همه‌جانبه و مشارکت گسترده جهاددانشگاهی در دوران دفاع مقدس سطوح مختلف فرهنگی، ستادی و عملیاتی ـ پژوهشی را شامل می‌شود. در سطح فرهنگ عمومی، جهاددانشگاهی دوشادوش جامعه انقلابی به برگزاری برنامه‌های فرهنگی، کمک و حمایت از خانواده‌های رزمندگان، برگزاری مراسم تکریم و تجلیل از شهدا و تقویت و حفظ بنیه دفاعی و انقلابی می‌پرداخت. 

این نهاد در سطح علمی و دانشگاهی نیز در کنار فعالیت‌های ستادی علمی رزمندگان و فرهنگی در فضای دانشگاه، ارتباط میان دانشگاه، انقلاب و جنگ را حفظ و تداوم می‌بخشید.

در سطح نظامی نیز با ارتباط مستقیم با خط مقدم جنگ و قرارگاه‌های پشتیبانی و لجستیکی، نیازها و اولویت‌های دفاعی کشور را در حوزه‌های آفندی و پدافندی تدارک می‌دید. این اقدامات شامل تعمیر قطعات، تجهیز و ارتقاء مهمات و توان دفاعی، افزایش برد و توان لجستیکی رزمی و ارتقاء توان دفاعی و دفاع از زیرساخت‌های حیاتی کشور می‌شود.

همچنین، تلاشی گسترده در حوزه سلامت و اعزام پزشک و پرستار که نیاز مهم جنگ و حفظ جان رزمندگان محسوب می‌کشد را در کنار ایجاد مراکز سلامت برای عموم جامعه در بخش‌های کم‌بضاعت‌تر پیگیری می‌کرد.

خدمت‌رسانی واحدهای جهاددانشگاهی در دفاع مقدس

صنعتی شریف، علوم پزشکی، صنعتی امیرکبیر، علم و صنعت، تهران، خوزستان، آذربایجان شرقی و صنعتی اصفهان، کرمانشاه و خراسان رضوی ازجمله واحدهای سازمانی جهاددانشگاهی هستند که در دوران دفاع مقدس خدماتی را ارایه می‌دادند و تعداد زیادی پروژه‌ بزرگ و کوچک نظامی را بـه سرانجام ‌رساند که هر یک از آن‌ها گره‌هایی از مشکلات نظامی باز کردند که در ادامه به برخی از مهم‌ترین پروژه‌ها اشاره می‌شود.

راه‌اندازی مجدد خط تولید موشک کاتیوشا و مالیتوکا

در سال‌های جنگ، عراقی‌ها تانک بسیاری در اختیار داشتند، اما ایران به‌جای آن، موشک کاتیوشا داشت که موشک مؤثری بود و خط تولید آن را آلمانی‌ها قبل از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران راه‌اندازی کردند؛ اما پس از انقلاب از کشور رفتند. این خط با مشکلات بسیاری مواجه بود و درواقع موشک کاتیوشا باوجود این‌که در جنگ بسیار مهم و کاربردی بود، با آن شرایط به‌صورت ناقص تولید می‌شد و بلااستفاده بود؛ اما اعضای جهاددانشگاهی با تشکیل تیمی توانستند باوجود کارشکنی آلمانی‌ها و با استفاده از توان علمی داخلی، خط تولید موشک کاتیوشا را رفع اشکال، بهینه‌سازی و راه‌اندازی کنند تا در طول سال‌های جنگ از آن استفاده کنند و این‌یکی از مهم‌ترین پروژه‌هایی بود که جهاددانشگاهی در آن نقش بسیار بزرگی داشت.

مالیتوکا نیز نوع دیگری از موشک‌های ضدتانک بود که تا زمان جنگ تحمیلی تعداد کمی از آن در ایران وجود داشت و درحالی‌که یکی از نیازهای مبرم جنگ به این موشک‌‌ها بود، امکان تولید آن در داخل کشور وجود نداشت.

"از سوی دیگر کار با این موشک‌ها نیاز به تخصص و تجربه داشت، چراکه معمولاً رزمنده‌ها به دلیل نداشتن تجربه کافی، نمی‌توانستند موشک را به هدف بزنند"از سوی دیگر کار با این موشک‌ها نیاز به تخصص و تجربه داشت، چراکه معمولاً رزمنده‌ها به دلیل نداشتن تجربه کافی، نمی‌توانستند موشک را به هدف بزنند. جهاددانشگاهی برای اولین بار با ورود به این حوزه و طراحی و ساخت مالیتوکا، توانست نیاز کشور به این نوع از موشک‌ها را تأمین کند. مضاف بر اینکه جهاددانشگاهی موفق شد سمیلاتور یا شبیه‌ساز موشک‌های مالیتوکا را نیز طراحی کند. به‌این‌ترتیب رزمندگان می‌توانستند پس از تمرین‌های مداوم و مکرر روی شبیه‌ساز مالیتوکا، بر آن مسلط شده و در میدان نبرد، به‌درستی از آن استفاده کنند. به‌این‌ترتیب تانک‌‌های دشمن به‌درستی مورد هدف قرار می‌گرفتند.

 ساخت مینهای هوایی برای جلوگیری از نفوذ هواپیماهای دشمن

یکی دیگر از دستاوردهای جهاد دانشگاهی در سال‌های جنگ تحمیلی طراحی و ساخت مین هوایی یا پدافند غیرعامل توسط بالن بود که توانست مشکل بمباران شهرها توسط هواپیماهای پیشرفته عراقی را حل کند.

این پروژه باهدف ایجاد مانع و مزاحمت برای جلوگیری از نفوذ هواپیماهای دشمن توسط گروه‌های مهندسی مکانیک و مهندسی شیمی و شیمی و ریاضی جهاددانشگاهی آغاز شد.

مین هوایی درواقع بالن‌هایی بودند که در داخلشان گاز هیدروژن قرار می‌گرفت و به دلیل وجود این گاز بالن‌ها در هوا می‌ایستادند.

با کمک کارخانه‌های پلاستیک‌سازی اطراف تهران بالن‌ها ساخته‌شده و با کمک هواشناسی بالن‌هایی که آن‌ها برای هواشناسی استفاده می‌کردند را پر از گاز هیدروژن شد و با چند صد متر کابل در تمام‌مسیر نفوذ هواپیماهای عراقی بالن قرار داده شد و تا مدت‌ها بمباران مراکز حساس و شهرها از سوی ارتش بعثی قطع شد.

بهینه‌سازی و به‌روز کردن سیستم ناوبری هواپیماهای شکاری اف ۵

هواپیمای اف.۵ یکی از پیشرفته‌ترین سیستم ناوبری و نظامی را در میان هواپیماهای نظامی داشت. ازاین‌رو اگر سیستم‌های این هواپیماها دچار نقص فنی می‌شد، هواپیما از کار می‌افتاد و قابل‌استفاده نبود. حتی ساده‌ترین تعمیرات این هواپیما نیز در اوایل جنگ امکان‌پذیر نبود و اگر یکی از بردهای الکترونیکی هواپیما سوخته و از بین می‌رفت، کل سیستم هواپیما مختل می‌شد.

 از طرف دیگر، قطعات یدکی اف‌5 نیز کم و غیرقابل دسترسی بود. در همان زمان، اهمیت وجود هواپیمای اف‌5 موجب شد متخصصان جهاددانشگاهی با روش مهندسی معکوس بتوانند قسمت‌های الکترونیکی جدید بسازند. رفته‌رفته، مهندسان توانستند علاوه بر طراحی و تولید بردهای الکترونیکی، بردهایی کوچک‌تر و با مصرف برق کمتری طراحی کنند. 

در این پروژه مهم با حمایت شهید ستاری فرمانده نیروی هوایی سیستم ناوبری هواپیمای اف ۵ به‌صورت کامل به دست متخصصان و مهندسان جهاددانشگاهی درست و به‌روز شد.

رمزگشایی از مخابرات، مکاتبات و تعاملات دشمن در پروژه رحمت

صدام در دوران جنگ تحمیلی به کمک شرکت راکال انگلستان سیستم رمزکننده ای روی بی‌سیم‌های خود قرارداد که مکالمات به‌صورت رمزنگاری‌شده در بی‌سیم منتقل شود و ازآنجاکه این سیستم رمز کننده برای ناتو بود تصور می‌کردند هیچ‌کسی نمی‌تواند آن را رمزگشایی کند بنابراین با خیال راحت از این رمزکننده استفاده می‌کردند.

این دستگاه درواقع برد چندلایه‌ای بود که روی آن سیستم رمزکننده نصب‌شده بود و جالب‌تر از همه اینکه برای رمزگشایی آن خدا لطف بزرگی به بچه‌های جهاد کرد و به همین دلیل اسم این طرح را «رحمت» گذاشتند.

رمزگشایی از مخابرات، مکاتبات و تعاملات دشمن، یکی از مهم‌ترین اقداماتی بود که جهاددانشگاهی در طول دفاع مقدس از خود به یادگار گذاشت.

"جهاددانشگاهی برای اولین بار با ورود به این حوزه و طراحی و ساخت مالیتوکا، توانست نیاز کشور به این نوع از موشک‌ها را تأمین کند"در آن زمان جهاددانشگاهی تحقیقات فراوانی برای کشف رمز و همچنین تولید رمزکننده انجام داد. نتیجه این تحقیقات پروژه‌ای بود به نام «رحمت» که از آن به یک پروژه معجزه‌آسا یاد می‌شود. این سیستم رمزگشایی بی‌سیم در دوران دفاع مقدس و تا پایان جنگ در خدمت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بود.

ساخت شبکه کامپیوتری پدافند راداری

در زمان شروع جنگ رادارهای موجود در ایران بسیار قدیمی و فرسوده بود و کارایی چندانی نداشت. به این رادارها رادارهای لامپی گفته می‌شد که سرعت و توانمندی بسیار پایینی داشت. نیاز به این رادارها، تیم ۸۰ نفری را از متخصصان جهاددانشگاهی تشکیل داد تا با تحقیق و پژوهش روی این رادارها، رادارهای جدیدی را با کارایی و کیفیت بهتر تولید کنند. نتیجه تلاش محققان جهاددانشگاهی موجب شد شبکه کامپیوتری پدافند راداری تولید شود.

پس‌ازآن رادارها به‌صورت شبکه پدافند راداری طراحی و ساخته شد که به‌وسیله آن تعداد زیادی هدف در یک منطقه رهگیری و سپس بین سایر پدافندها تقسیم می‌شد.

کسب اطلاعات از امکانات و آرایش دشمن با ساخت پهپاد شناسایی برد کوتاه

عملیات تجسس از موقعیت نظامی دشمن، ‌یکی از حساس‌ترین عملیات‌ها در زمان جنگ بود که رزمندگان، با استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین و پرواز آن در خاک دشمن، این عملیات را انجام می‌دادند. یکی از مشکلاتی که در ارتباط با پهپاد‌ها وجود داشت، این بود که شعاع دید و برد کوتاهی داشت و تا زمانی که پهپاد در دایره دید رزمنده بود، قابلیت هدایت داشت، در غیر این‌صورت و در صورت خروج از منطقه دید، هدایت پهپاد امکان‌پذیر نبود. 

در این شرایط رزمندگان برای اینکه بتوانند اطلاعات درستی از موقعیت نظامی دشمن به دست بیاورند، مجبور بودند تا حد امکان به خاک دشمن نزدیک شده و مواضع دشمن را از فاصله کوتاهی رصد کنند. در همین زمان جهاددانشگاهی توانست با طراحی سیستم اتوپایلوت و نصب ابزار دقیق و کامپیوتری روی پهپاد این امکان را فراهم کند تا رزمنده مسیر موردنظر را به پهپاد داده تا آن با پرواز بر فراز خاک دشمن، فیلم و عکس‌‌های موردنیاز را دریافت کند.

این پهپاد شناسایی اولین بار در منطقه «ام الرصاص» مورداستفاده قرار گرفت و توانست اطلاعات مهم و دقیقی از امکانات و آرایش دشمن در این منطقه تهیه و در اختیار قرارگاه‌های جنگ قرار دهد.

نتیجه طراحی و ساخت این محصول سبب شد تا عکس‌های متعددی را از پشت جبهه دشمن و خدمات لجستیکی و قرارگاه‌های آن‌ها تهیه و در اختیار قرارگاه‌های عملیاتی دفاع مقدس و رزمندگان قرار گیرد.

ساخت دستگاه‌های رمزکننده‌ متن و صوت

ساخت «دستگاه‌های رمزکننده‌ متن و صوت» از دیگر پروژه‌های مهم جهاددانشگاهی در دوران دفاع مقدس است. حضور بزرگان و نخبگان رمز ایران در جهاددانشگاهی باعث شد تا هسته رمز جهاددانشگاهی شکل‌ گیرد و به دنبال آن دو پروژه مهم عملیاتی به ترتیب به نام پروژه‌های شهید ملکی یک و دو اجرا شود.

پروژه‌های ساخت دستگاه‌های رمز کننده متن و صوت، قابلیت‌ها فراوانی داشت و تأثیر بسزایی در دوران جنگ گذاشت. به اعتراف پیشکسوتان رمز ایران، هسته رمز جهاددانشگاهی که در دوران دفاع مقدس شکل گرفت سنگ بنای انجمن رمز ایران و فعالیت‌های کشور در حوزه رمز بوده است.

از تعمیرات ژیروسکوپ تا طراحی دستگاه تست‌کننده موشک ضدتانک

جهادگران جهاددانشگاهی در خوزستان محلی آماده کرده بودند تا هر زمان که قطعات تانک یا برخی ابزار جنگی دچار مشکل شده و قطعه‌ای از آن خراب می‌شد به آن محل برده شده و دانشگاهیان و متخصصان جهاددانشگاهی در رشته‌های مکانیک، برق و دیگر حوزه‌های تخصصی روی آن کار می‌کردند.

"مضاف بر اینکه جهاددانشگاهی موفق شد سمیلاتور یا شبیه‌ساز موشک‌های مالیتوکا را نیز طراحی کند"در این زمینه می‌توان به تعمیرات ژیروسکوپ تانک اشاره کرد که با مشکل مواجه شده بود و دیگر قطعات یدکی ابزارهای نظامی که بچه‌های جهاد و متخصصین آماده‌به‌کار در حوزه‌های مکانیک و الکترونیک روی آن‌ها کار می‌کردند و به‌اصطلاح تعمیرات تخصصی روی قطعات انجام می‌دادند.

دستگاه تست‌کننده موشک ضدتانک از دیگر اقدامات متخصصان جهاددانشگاهی است. به‌عنوان‌مثال اگر یک موشک تاو به جبهه برای استفاده حمل می‌شد در همان زمان استفاده، مشخص می‌شد که این موشک سالم است یا معیوب و این مسئله بسیار اهمیت داشت چراکه بعضاً سرنوشت یک عملیات با چنین مسائلی گره‌خورده بود.

در این راستا نیروهای جوان و متخصص جهاددانشگاهی به همراه برخی اعضای هیات علمی دانشگاه‌ پروژه‌ای ضرب‌الاجلی در این زمینه انجام دادند که دستگاه تست‌کننده این نوع موشک ضدتانک را طراحی کرده و ساختند.

از کار انداختن بمب‌های لیزری هواپیمای میگ ۲۹

بعد از خرید هواپیمای میگ ۲۹ توسط عراقی‌ها که هواپیمای جنگی بسیار بلندپرواز با بمب لیزری بود، آن‌ها می‌توانستند به‌وسیله نور لیزر و بمب آن به‌وسیله تکنولوژی جستجو کننده لیزر، اهداف خود را شناسایی، انتخاب و بمباران کند.

بمب لیزری این‌گونه کار می‌کرد که نور لیزر را از هواپیما روی زمین می‌تابانند و وقتی‌که نور لیزر به سمت هواپیما برمی‌گردد، بمبی که پرتاب می‌شد مسیر نور لیزر را دنبال می‌کرد تا به هدف اصابت کند. در آن زمان این تکنولوژی بسیار پیشرفته بود که متخصصان جهاددانشگاهی راه‌حل جدیدی برای بمب‌های لیزری میگ ۲۹ پیدا کردند و آن این بود که در سطح زمین و اهداف موردنظر آن‌ها گازی پخش‌ کرده که به‌جای اینکه نور لیزر به سمت هواپیما برگشته و برای بمب قیفی درست کند، نور لیزر در هوا پخش می‌شد.

اعضای جهاددانشگاهی مواد خاصی را برای این گاز درست کردند و به‌محض اینکه بمباران هوایی اعلام می‌شد این مواد در زمین پخش‌شده و تولید گاز می‌کرد. وقتی لیزر به این گاز برمی‌خورد به بالا برنمی‌گشت و عملاً بمب‌های لیزری هم از کار افتاد چراکه دیگر نمی‌توانستند بمب‌هایشان را شلیک کنند. این پروژه‌ها جزو پروژه‌های بسیار مهم و تأثیرگذار در زمان جنگ بود که کمک زیادی به رزمندگان کرد و درواقع توانست سیستم‌های پیشرفته و گران‌قیمت عراقی‌ها را بلااستفاده کند.

ایجاد ترس در سپاه دشمن با تکنیک‌های جنگ روانی

یکی از مهم‌ترین اقدامات جهاددانشگاهی در دوران جنگ تحمیلی، تحقیق و پژوهش در حوزه علوم انسانی بود.

محققان جهادی، برای تضعیف روحیه ارتش عراق و درواقع حصول پیروزی با تلفات انسانی و هزینه‌های نظامی کم‌تر، به تحقیق در حوزه‌ی عملیات جنگ روانی پرداختند.

جهاددانشگاهی با اعزام نیروهای پژوهشی و تحقیقاتی به جبهه‌های جنوب و مرکزی، تحقیقات میدانی با تکنیک «پرسش‌نامه» را از اسرای عراقی که در جبهه به اسارت درآمده و برای انتقال به شهرها آماده می‌شدند، آغاز کرد و گزارش تحقیقات به مرکز عملیات جنگ روانی سپاه ارسال می‌شد.

بر اساس این تحقیقات میدانی، پژوهشگران به بخش عملیات روانی جنگ توصیه کرده بودند شما در تبلیغات بگویید، بیمارستان و تجهیزات پزشکی فلان خط، در یک عملیات ضربتی به دست نیروهای ایران افتاد یا در یک عملیات جنگ روانی و تبلیغاتی، اعلام کنید آنجا را بمب‌باران کرده‌اید و... یا آن‌ها در پرسش‌نامه‌ها اعلام کردند که از «هلی برد» و از این‌که نیروهای ایرانی پشت سر آن‌ها پیاده شوند، بسیار وحشت دارند و همین اطلاعات خوراک خوبی برای عملیات جنگ روانی فراهم می‌کرد.

نتیجه‌ی این تحقیقات در همان سال‌های پایانی جنگ به‌صورت یک جلد کتاب به‌عنوان «عملیات جنگ روانی» توسط جهاددانشگاهی دانشگاه تهران چاپ و به دو زبان عربی و انگلیسی نیز ترجمه و منتشر شد.

جهادگرانی که در چند جبهه فعالیت می‌کردند

اعضای جهاددانشگاهی در دوران دفاع مقدس در چند جبهه فعالیت می‌کردند و تلاش می‌کردند هر کاری در توان دارند برای رزمندگان و دفاع از کشور انجام دهند. اعضای جهادی همیشه منتظر بودند تا در مواقع ضروری و موردنیاز در جبهه حضورداشته باشند، زمانی که دشمن سلاح شیمیایی به کار می‌برد، جهادگران از مدیران و سایر اعضا چند روزی کار را تعطیل کرده و در بیمارستان‌های صحرایی مشغول کار امدادرسانی می‌شدند.

شالوده و مفهوم جهاد در جهاددانشگاهی و پیوند همواره آن با آرمان‌ها و ارزش‌های انقلابی سبب شده است تا این نهاد انقلابی، با نگاهی وظیفه‌گرایانه در سطوح مختلف عرصه دفاع و حفظ ارزش‌های انقلاب و تقویت و تحکیم بنیه دفاعی کشور حضور یابد و به حمدالله این جهاد همچنان ادامه دارد.