افزایش مسمومیت الکلی در ایران؛ چرا الکل دست‌ساز خطرناک است؟

در روزهای گذشته، مسمومیت با الکل‌های تقلبی در ایران بار دیگر خبرساز شده است. پس از آنکه سخنگوی دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان از مسمومیت ده‌ها نفر به دلیل مسمومیت الکلی و مرگ هشت نفر از آنها خبر داد، تیم واکنش سریع معاونت درمان وزارت بهداشت ایران به استان هرمزگان اعزام شد.

پیشتر نیز رسانه‌های ایران از دستگیری چند توزیع‌کننده مشروبات الکلی در بندرعباس خبر داده بودند.

همچنین ببینید:

بازداشت ۸ توزیع‌کننده مشروبات الکلی در پی مسمومیت ده‌ها تن در بندرعباس

همزمان، خبرگزاری ایرنا گزارش داده است که اطلاع رسانی در مورد «تعداد و آخرین وضعیت مسموم‌شدگان الکلی» در هرمزگان از شامگاه دوشنبه متوقف شده است.

در این گزارش آمده است که بر اساس آخرین آمار رسمی، تعداد مراجعان با علائم مسمومیت الکلی ۵۹ نفر و تعداد افراد تحت دیالیز ۳۰ نفر عنوان شده است.

در ایران، ممنوعیت فروش و استفاده از نوشیدنی‌های الکلی منجر به افزایش مصرف الکل‌های خانگی و غیرقانونی عمدتاً حاوی متانول شده است و مسمومیت با الکل را تبدیل به یک چالش بزرگ در بهداشت عمومی ایران کرده است.

چندی پیش، رئیس سازمان امور اجتماعی ایران گفت سالانه بیش از پنج میلیون نفر در کشور الکل مصرف می‌کنند.

الکل‌های دست‌ساز اغلب حاوی متانول هستند. متانول یک الکل سمی است که به صورت صنعتی به عنوان آفت‌کش و یا منبع سوخت جایگزین استفاده می‌شود. متانول به طور طبیعی در انسان، حیوانات و گیاهان نیز وجود دارد. غذاهایی مانند میوه‌ها و سبزیجات تازه، آب میوه‌ها، نوشیدنی‌های تخمیر شده و نوشابه‌های رژیمی حاوی آسپارتام منابع اصلی متانول در بدن انسان هستند.

بیشتر مسمومیت‌های ناشی از متانول در نتیجه مصرف نوشیدنی‌های آلوده به متانول یا حاوی متانول رخ می‌دهد.

"متانول یک الکل سمی است که به صورت صنعتی به عنوان آفت‌کش و یا منبع سوخت جایگزین استفاده می‌شود"در محیط‌های صنعتی، استنشاق بخار متانول با غلظت بالا و جذب متانول از طریق پوست به اندازه مصرف خوراکی آن در ایجاد مسمویت مؤثر است.

معضل مسمومیت الکلی در ایران با آغاز شیوع کرونا برجسته‌تر شد.

در فروردین سال ۱۳۹۹، معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی شیراز از مسمومیت نزدیک ۶۰۰ نفر به دلیل مسمومیت الکل و فوت بالای ۷۰ نفر به این دلیل خبر داد.

نتایج تحقیقات مصطفی شکوهی و ناصر نصیری که در آرشیو مرکز ملی اطلاعات بیوتکنولوژی (NCBI) آمریکا منتشر شده است نشان می‌دهد که با آغاز همه‌گیری کووید-۱۹ در ایران، پخش اطلاعات نادرست در مورد توانایی الکل برای خنثی کردن ویروس بالا گرفت و به افزایش قابل توجه عوارض و مرگ و میر ناشی از مسمومیت متانول دامن زد به طوری که از ماه فوریه تا آوریل سال ۲۰۲۰، بیش از پنج هزار مسمومیت و بیش از ۵۰۰ مورد مرگ تأیید شد.

هر چند تلفات ناشی از مسمومیت الکل تنها مختص ایران نیست ولی بسیاری، ریشه این معضل در ایران را آزاد نبودن الکل می‌دانند و معتقدند اگر مردم به الکل استاندارد دسترسی داشتند، میزان تلفات ناشی از مسمومیت الکل تقلبی نیز به مراتب کمتر می‌شد.

برخلاف اتانول که مصرف خوراکی دارد، متانول در بدن انسان تبدیل به فرمیک اسید می‌شود؛ ماده‌ای که در نیش مورچه یافت می شود. حجم بالای فرمیک اسید منجر به مشکلات گردش خون، آسیب کبدی و در برخی موارد آسیب عصبی، نابینایی دائمی و نارسایی کلیه و حتی مرگ می‌شود.

سطح بالای ۵۰۰ میلی‌گرم در لیتر متانول در خون در صورت عدم رسیدگی مسمومیت ایجاد می‌کند.

فرآیند مسمومیت با متانول، آرام صورت می‌گیرد. در چند ساعت اول پس از مصرف متانول، فرد دچار احساس خواب آلودگی و بی ثباتی می‌شود. در نهایت این علائم به سردرد، استفراغ، شکم درد و سرگیجه می‌انجامد و برخی نیز احساس تنگی نفس و حتی تشنج را تجربه می‌کنند.

اکثر قربانیان با تأخیر قابل توجهی به دنبال مراقبت‌های پزشکی می‌روند و همین موضوع به بالا رفتن عوارض و مرگ ناشی از مصرف متانول کمک می‌کند.

تشخیص خانگی متانول و تمایز آن از اتانول، ساده نیست و این کار، نیازمند روش‌های آزمایشگاهی است.