هوش مصنوعی مسلح؛ یک الزام یا خطری برای بشریت؟

این روزها کاربرد «هوش مصنوعی» در سلاح‌های خودکار و هدایت این نوع جنگ‌افزار با ماهواره در صدر اخبار منطقه و جهان قرار گرفته و توجه‌ها را به خود جلب کرده است.

برای اسرائیل سرمایه‌گذاری و پیشرفت در ساخت جنگ‌افزارها بر اساس هوش مصنوعی امری است که سال‌های زیادی طراحان تسلیحات در صنایع نظامی‌اش را به خود مشغول کرده است.

یک وب‌سایت منتسب به ارتش اسرائیل در مقاله‌ای با محوریت «لزوم» باز بودن دست این کشور در تولید سلاح‌هایی با استفاده از هوش مصنوعی جهت کاربرد نظامی، ابتدا با نقل جملاتی از کتب مذهبی یهودیت، تأکید کرده که ارتش اسرائیل هر نوع محدود شدن خود در این مسیر را یک تهدید امنیتی می‌داند و باید با آن مقابله کند تا بتواند در این زمینه بیشتر پیشرفت کند.

این تارنما نوشته است که علیرغم نگرانی‌ها در مورد ظرفیت آتی سلاح‌های خودکار با هوش مصنوعی و فراخوانی‌هایی که در برخی از کشورها و صنایع برای دوری گزیدن از این نوع جنگ‌افزار به راه افتاده، اسرائیل باید این نوع سلاح‌ها را تولید کند و نمی‌تواند به خود اجازه دهد که «جنتلمن خاورمیانه» باشد.

این مقاله تأکید دارد که این نوع جنگ‌افزارها ضمن افزایش خیره‌کننده توان، ظرفیت و آزادی عمل در میدان جنگ، تلفات نظامیان در مقابله با دشمن را به میزان چشم‌گیری کاهش می‌دهد.

بر اساس این مقاله، ستاد ارتش اسرائیل با برخورداری از این نوع سلاح‌ها، آن را بخشی از شیوه جنگی در سال جاری میلادی قرار داده است.

پهپادهای جنگی انتحاری یکی از این نوع سلاح‌ها محسوب می‌شود که همین هفته‌های اخیر در جنگ قره‌باغ نیز از سوی ارتش آذربایجان به کار رفت و یک مقام ارشد در دفتر ریاست جمهوری آذربایجان گفت، کشورش به احترام سازنده این نوع سلاح‌های مؤثر «کلاه از سر بر می‌دارد».

مرکز تحقیقاتی هرتسلیا در دسامبر سال ۲۰۱۹ در کنفرانسی در خصوص هوش مصنوعی تأکید کرد که استفاده از این نوع سلاح‌ها و سامانه‌ها، جنگ‌های آتی را از اساس تغییر می‌دهد.

اما نه تنها اسرائیل، بلکه آمریکا، روسیه، کره جنوبی و استرالیا در میان کشورهایی بودند که در زمان برگزاری همایشی در مقر اروپایی سازمان ملل متحد در سال ۲۰۱۸، راه تصویب قعطنامه‌ای با هدف تحریم کاربرد جنگ‌افزارهایی بر اساس هوش مصنوعی را سد کردند.

سازمان ملل در آن همایشِ یک هفته‌ای در نظر داشت که با تهیه کنوانسیونی کشورها را ملزم کند که کاربرد سلاح‌های اتوماتیک با هوش مصنوعی را هر چند که در شمار جنگ‌افزار متعارف است، به شدت محدود کنند.

پولیتیکو در آن زمان گزارش داده بود که ۷۵ سازمان دفاع از حقوق انسانی و ۳۲ کشور از ناکامی آن همایش سازمان ملل و این واقعیت که حتی بیانیه‌ای غیرالزام‌آور در پایان آن منتشر نشد، ابراز سرخوردگی کردند.

نشریه اسرائیلی گلوبز نیز در آن زمان نوشته بود که سازمان ملل از سال ۲۰۱۳ پرداختن به این نوع سلاح‌ها را در دستور کار قرار داده اما این کوشش تا کنون بی‌حاصل مانده زیرا ارتش‌ها و سازندگان سلاح در سراسر جهان روز به روز به این نوع فن‌آوری دلبسته‌تر می‌شوند.

روزنامه اسرائیلی دِمارکر در مهر امسال نوشته بود که توانمندی سایبری دیگر کافی نیست و سلاح‌های هوش مصنوعی به یک الزام مبدل شده، ولی امنیت خود اسرائیل هم ایجاب می‌کند که سیاست راهبرد ملیِ منظم و روشنی در مورد هوش مصنوعی تببین و اجرایی شود.

دمارکر یادآور شده بود که اندیشکده امنیت ملی اسرائیل نتایج تحقیقات گسترده‌ای در مورد هوش مصنوعی و ارتباط آن با امنیت و ارتش اسرائیل را منتشر کرده و بر لزوم برپایی یک نهاد مسئول که کاربرد هوش مصنوعی در سیستم امنیتی اسرائیل را زیر نظر بگیرد، تأکید کرده است.

هر چند در مورد سلاح‌هایی که اسرائیل خود بر اساس هوش مصنوعی ساخته یا در اختیار گرفته، تا حال اطلاعات اندکی در رسانه‌ها منتشر شده اما ظاهراً عواملی نیز در اسرائیل ملاحظاتی در خصوص کاربرد بدون ضابطه آن دارند.

روزنامه اسرائیلی کالکالیست دو سال پیش با یادآوری اعتراض سه هزار و یکصد تن از کارکنان شرکت گوگل علیه روبوت‌های قاتل که پنتاگون، وزارت دفاع آمریکا، با یاری گوگل در طرح موسوم به ای‌آی در دست تولید دارد، نوشته بود که هوش مصنوعی مسلح، خطری برای همه بشریت است.

به نوشته کالکالیست، «تهدید واقعی این نیست که رایانه‌ها تصمیم بگیرند انسان را بکشند، بلکه در مبدل شدن کشتار همگانی به اقدامی آسان و ارزان‌تر است».

کالکالیست افزوده بود: «هشداردهندگان در آستانه در ایستاده و نگران آن روزی هستند که هوش مصنوعی بر جهان مسلط شده و نسل بشریت را منقرض کند و این نگرانی، بسیار زودتر و حتی بسیار آسان‌تر از آن‌چه بتوان آن را تصور کرد، روی دهد.»

با همه این نگرانی‌ها، هوش مصنوعی ممکن است امتیازاتی نیز برای بشریت داشته باشد و از جمله با کاربرد در علم پزشکی، منبع خیر و رفاه و زندگی بهتر شود اما ظاهراً تنها ۲۵ کشور تا کنون، راهبرد ملی در این حوزه را تعریف کرده‌اند؛ امارات متحده عربی در همسایگی ایران و دوست جدید اسرائیل، تنها کشور عربی و اسلامی در میان این ۲۵ کشور است.

سایت دیپلماسی ایرانی سال گذشته نوشته بود که «مشخص نیست آیا ایران نیز در زمینه رویکرد جدید جهانی در استفاده از مزایای هوش مصنوعی، برنامه جامع و منسجمی دارد و آیا نظام برای مقابله با چالش‌های این پدیده، برنامه‌ریزی مناسبی در پیش خواهد گرفت یا خیر؟»