حلقه مفقوده بازگشت تعادل به بورس

به گزارش بورس تابناک،  بورس تهران پس از آنکه در معاملات روز نخست هفته نفسی تازه کرد و با رشد یک درصدی همراه شد، معاملات روز یکشنبه را مجددا در مدار منفی قیمتی به پایان رساند و بار دیگر به پایین مرز روانی ۳/ ۱ میلیون واحد نزول کرد. در شرایط فعلی نگاه فعالان بازارها به انتخابات سوم نوامبر آمریکا دوخته شده است و به نظر می‌رسد در روزهای پیش رو نیز شاهد رفت و برگشت قیمت سهام در محدوده فعلی خواهیم بود. در حال حاضر تنها عامل تعیین‌کننده جهت حرکت سهام، رنگ تابلوی معاملات و حرکت‌های دسته جمعی در سهام مختلف است و نشانی از تحلیل و اثرپذیری از رخدادهای مختلف پیرامونی دیده نمی‌شود.

استراتژی‌هایی که رنگ‌ باخته‌اند

پنجاه و شش روز کاری از ثبت قله تاریخی ۲ میلیون و ۷۸ هزار واحد می‌گذرد و در این مدت شاخص کل بورس تهران برای ۲۱ روز سبزپوش شد و تابلو در باقی روزها در محدوده منفی به معاملات روزانه خود پایان داد. روزهای مثبتی که بعضا فعالان بازار سهام به پایان موج اصلاحی امیدوار و خلاف جریان روزهای گذشته به یکباره از صف‌های فروش به صف خرید منتقل می‌شدند. واقعیت این است که نبود استراتژی معاملاتی به حلقه مفقوده این روزهای بورس تهران تبدیل شده است.

به عبارت دیگر معامله‌گرانی که در روزهای منفی تابلو به هر دری می‌زنند تا از گردونه معاملات سهام خارج شوند، در روزهای مثبت همه چیز را فراموش می‌کنند و بعضا در نقش خریدار ظاهر می‌شوند.

"در شرایط فعلی نگاه فعالان بازارها به انتخابات سوم نوامبر آمریکا دوخته شده است و به نظر می‌رسد در روزهای پیش رو نیز شاهد رفت و برگشت قیمت سهام در محدوده فعلی خواهیم بود"سهامدارانی که عمدتا در روزهای نخست تابستان بدون داشتن تحلیل مشخص و تنها برای جانماندن از کسب سود، سرمایه خود را راهی تالار شیشه‌ای کردند و حتی رسیدن قیمت‌ها به سقف‌های حبابی نیز نتوانست مانع از هجوم شتابان نقدینگی به سمت این بازار شود. در پایان معاملات روز گذشته بورس تهران ۷۶ درصد نمادهای معاملاتی سرخ‌پوش بودند  و از این میان بیش از ۸۵ درصد نمادها در صف‌های فروشی به ارزش ۲۲۲۰ میلیارد تومان قفل شدند.

در فرابورس نیز شرایط چندان فرقی نداشت و حدود ۷۰ درصد سهام درگیر صف فروشی به ارزش ۲۲۴۲ میلیارد تومان بودند. انتظار ۴۵۰۰ میلیارد تومانی سهام برای خروج از گردونه معاملات در این روز در حالی رقم خورد که روز شنبه، عمده سهام به‌ویژه گروه‌های بزرگ بازار معاملات روانی داشتند و فرصت مناسبی برای خروج فراهم کرده بودند. اما به نظر می‌رسد این رنگ تابلوی تالار شیشه‌ای است که جهت تصمیمات بورس‌بازان را تعیین می‌کند و ریسک‌های سیستماتیک و غیرسیستماتیک نقش کمرنگی در جریان بازار ایفا می‌کنند.

همچنان رفتار گروهی خودنمایی می‌کند

اما رفتار این روزهای بورس‌بازان بار دیگر نمونه عینی تشکیل موج‌های گروهی (Herd behavior) است. رفتار توده‌وار سرمایه‌گذاران چه در دوره‌های صعودی و چه در زمان افت بازارها، یکی از الگوهایی است که بیشتر در بازارهای نوظهور و در حال توسعه دیده می‌شود.

این حرکت‌های توده‌وار در بازارهای سرمایه، سبب می‌شود تا قیمت سهام از ارزش بنیادی آن فاصله گرفته و بسته به شرایط بازار، سبب تشکیل حباب یا فرار سرمایه شود. وجود صف‌های قابل‌توجه خرید و فروش سهام، معکوس شدن روند آنها در روزهای معاملاتی بعد، تاثیرپذیری شدید از تحولات سیاسی و اقتصادی و همچنین حضور کمرنگ سرمایه‌گذاران حقیقی و خروج سریع آنها از بازار در هنگام کاهش شاخص بورس، شواهدی از بروز رفتار گروهی در بورس اوراق بهادار تهران است. در سال‌جاری نیز همانطور که در دوره صعودی شاخص سهام (ابتدای سال تا ۱۹ مردادماه) همه گروه‌های بورسی بدون استثنا با رشد قیمت همراه شدند، در دوره نزول نیز غلبه رفتار گروهی سبب شد تا تنها یک صنعت شاهد رشد میانگین قیمت زیرمجموعه‌های خود باشد و مابقی سرخ‌پوش شدند.

به جرات می‌توان اذعان داشت رفتار گروهی مشارکت‌کنندگان موجود در بازار، نوسانات و عدم‌ثبات بازار را تشدید کرده و شکنندگی سیستم مالی را افزایش می‌دهد. در حال‌حاضر بررسی دوره‌های مختلف تاریخی نشان می‌دهد بازار سهام کشورمان همواره به دنبال یک لیدر بوده و رفتارهای گروهی نیز در تمامی دوره‌های معاملاتی مشاهده می‌شود. کم‌عمق بودن بازار، نبود سواد مالی میان فعالان بازار، غلبه ریسک‌های سیستماتیک بر عوامل غیرسیستماتیک و البته قوانین خودساخته‌ای همچون دامنه نوسان و حجم مبنا از مهم‌ترین دلایل شکل‌گیری رفتار توده‌وار در بورس تهران است.

"در حال حاضر تنها عامل تعیین‌کننده جهت حرکت سهام، رنگ تابلوی معاملات و حرکت‌های دسته جمعی در سهام مختلف است و نشانی از تحلیل و اثرپذیری از رخدادهای مختلف پیرامونی دیده نمی‌شود"جایی که به سبب عمق کم بازار، روانه شدن حجم زیاد نقدینگی موج‌های صعودی را به مدد وجود دامنه نوسان تقویت کرده و عمدتا به حباب‌های قیمتی می‌انجامد.

رفتار گروهی عبارت از آن دسته رفتارهای سرمایه‌گذاران در بازار است که منجر به نادیده گرفتن پیش‌بینی‌ها و عقاید خود در رابطه با قیمت سهام و اتخاذ تصمیمات سرمایه‌گذاری، تنها بر پایه رفتار کل بازار می‌شود.

به عبارت دیگر، رفتارهای احساسی و در برخی موارد غیرعقلایی تعداد زیادی از سرمایه‌گذاران نسبت به صف‌های خرید و فروش و حرکت گروهی آنها به تبعیت از افرادی است که به گمان آنها، به دلیل بهره‌مندی از اطلاعات پنهان، بهترین زمان ورود و خروج از بازار در رابطه با سهام خاصی را زودتر از سایر سرمایه‌گذاران تشخیص داده‌اند. رفتار گروهی به‌طور خاص، بررسی می‌کند که آیا اشخاص در هنگام سرمایه‌گذاری بر اساس اطلاعات خود عمل، یا بیشتر تحت‌تاثیر تصمیمات، رفتارها و عملکرد دیگران قرار گرفته و از آنها تقلید می‌کنند.

این موضوع خود باعث انجام معاملاتی شبیه ‌هم و در یک جهت یکسان می‌شود. در دهمین روز خرید حقوقی‌ها روز گذشته برای دهمین روز متوالی، شاهد جابه‌جایی سهام در مسیر حقیقی به حقوقی بودیم. در این راستا روز یکشنبه در مجموع یک میلیارد و ۳۲ میلیون سهم به ارزش ۷۶۴ میلیارد تومان از سبد سهام حقیقی‌ها به پرتفوی معامله‌گران عمده بازار منتقل شد. در این روز گروه‌های بزرگ و متوسط در صدر لیست خرید یا حمایت حقوقی‌ها قرار گرفتند.

گروه فلزات اساسی در پایان معاملات روز یکشنبه شاهد جابه‌جایی سهامی به ارزش ۲۰۴ میلیارد و ۶۳۰ میلیون تومانی در مسیر حقیقی به حقوقی بود.

این روند در زیرمجموعه‌های پالایشی با خالص خرید ۱۶۲ میلیارد و ۴۰۰ میلیونی حقوقی‌ها دنبال شد. خودرویی‌ها دیگر گروهی بودند که مورد توجه سهامداران عمده قرار گرفتند و خالص خرید ۱۲۴ میلیارد و ۵۸۰ میلیون تومانی این گروه از بازیگران سهام را تجربه کردند. در آن سوی بازار، گروه وسایل ارتباطی با تک نماد «لپارس» که پس از بازگشایی پرحاشیه روز شنبه، دیروز با رشد ۳ درصدی قیمت پایانی همراه شد، اولویت نخست حقیقی‌ها در سمت خرید سهام بود و جابه‌جایی سهامی به ارزش ۲۳ میلیارد و ۴۵۰ میلیون تومان در مسیر حقوقی به حقیقی را تجربه کرد.

منبع: روزنامه دنیای اقتصاد