شهرداری تهران از جبه‌خانه تا بهشت

شهر تهران که از دوره سلطنت آقامحمد خان قاجار در فروردین ۱۱۶۱ به عنوان پایتخت ایران انتخاب شد تا دوره صدارت میرزا محمدتقی‌خان امیرکبیر در سال ۱۲۳۰ فاقد شهردار و شهرداری و مدیریت شهری بود اما از این تاریخ به بعد که اولین قانون بلدیه نوشته شد و اداره بلدیه در خیابان جبه‌خانه جای گرفت، ۴۶ شهردار و ۱۶ سرپرست در ساختمان شهرداری سکونت کردند و برای چالش‌ها و مشکلات رو به رشد ابرکلانشهر تهران تدبیر کردند و تهرانِ امروز را ساختند.

به گزارش ایسنا، امروز ۱۲ اردیبهشت صد و شانزدهمین سالروز تصویب قانون بلدیه و تاسیس شهرداری در ایران در سال ۱۲۸۶ است.

اولین تجربه نظام مردم‌سالاری ایران در تاریخ ۲۵ شهریور ۱۲۸۵ رقم خورد. این تاریخ یک ماه و ۱۱ روز بعد از امضای فرمان قانون مشروطه در ۱۴ مرداد ۱۲۸۵ به دست مظفرالدین شاه است.

اولین انتخابات نظام پارلمانی در ایران برای تشکیل نخستین دوره مجلس شورای ملی در حالی برگزار شد که مخالفان حضور مردم در عرصه قدرت و سیاست کارشکنی‌های متعدد و متنوعی را برای جلوگیری از راضی کردن پنجمین شاه قاجار برای موافقت با مشارکت و حضور نمایندگان مردم در ساختار قدرت در ایران به کار بستند اما قانون مشروطه و بعد از آن اولین انتخابات مجلس شورای ملی با وجود نواقص و کاستی‌های قانون، بی‌تجربگی‌های دولتمردان و درباریان در روند برگزاری انتخابات و گرفتن رای نمایندگان صنوف مختلف اجتماعی انجام شد و اولین جلسه علنی نخستین دوره مجلس شورای ملی در تاریخ ۱۴ مهر ۱۲۸۵ برگزار شد.

این مجلس با ۱۵۶ نماینده تا دوم تیر ۱۲۸۷ یعنی تا روز صدور دستور به توپ بسته شدن مجلس به فرمان محمدعلی شاه به کارش ادامه داد اما بعد از توپ‌باران به مدت یک سال و ۴ ماه و ۲۱ روز تعطیل شد.

در این دوره مجلس شورای ملی از ورود محمد مصدق به دلیل اختلاف بر سر رسیدن یا نرسیدن او به سن قانونی جلوگیری شد.

در اولین دوره نظام پارلمانی در ایران ۱۴ قانون به تصویب رسید که قانون بلدیه با ۱۰۸ ماده در شمار این قوانین بود. با این قانون نظام مدیریت شهری برای اولین بار در دوره حکمرانی سلسله قاجاریه سر و سامان پیدا کرد. نمایندگان اولین دوره مجلس شورای ملی در تاریخ ۱۱ خرداد ۱۲۸۶ ساختار سازمانی، نیروی انسانی و شرح وظایف بلدیه – شهرداری - را تعیین کردند.

البته این قانون بعد از ۲۴ سال در تاریخ ۳۰ اردیبهشت ۱۳۰۹ نسخ شد و قانون جدید بلدیه جایگزینش شد.