بخت نخست‌وزیری با چه کسی یار است؟ آیا عراقی‌ها خواهان بازگشت عبدالمهدی هستند؟

مهسا مژدهی: بحران نخست وزیری در عراق همچنان باقی است و دورنمای این وضعیت هم چندان روشن به نظر نمی رسد. بعد از آنکه محمد توفیق علاوی از تشکیل کابینه انصراف داد، بحث نخست وزیری در عراق بار دیگر بالا گرفت. به نظر می رسد افراد زیادی نباشند که بخواهند در وضعیت کنونی و با مشکلات سیاسی و اقتصادی که عراق در آن به سر می برد، نخست وزیر این کشور باشند. آنها به خوبی می دانند که هر کسی که بخواهد در این مقام جا بگیرد با وضعیت بسیار سختی دست و پنجه نرم خواهد کرد. از سوی دیگر گروه های سیاسی قادر به رسیدن به یک نتیجه مناسب بر سر فردی که سمت نخست وزیری را به او بسپارند، نیستند.

"مهسا مژدهی: بحران نخست وزیری در عراق همچنان باقی است و دورنمای این وضعیت هم چندان روشن به نظر نمی رسد"تضاد منافع گروه های سیاسی و مذهبی در عراق از هر زمان دیگری در دو دهه گذشته بالاتر به نظر می رسد و همین مساله اوضاع را پیچیده تر کرده است.

چه نام هایی برای نخست وزیری مطرح شدند؟

در حالی که چندین سناریو برای تشکیل دولت جدید عراق، مطرح است، نماینده ائتلاف «الفتح» چند روز قبل از طرح شدن اسامی سه شخصیت سیاسی برای نامزدی نخست‌وزیری خبر داد. «فاضل الفتلاوی» نماینده ائتلاف «الفتح» عراق با اشاره به زمزمه برخی گروه‌های سیاسی برای بازگرداندن «عادل عبدالمهدی» به پست نخست‌وزیری تصریح کرد که نخست‌وزیر مستعفی در پی غیبت داوطلبانه از این پست، بازگشت به پست نخست‌وزیری را نیز رد خواهد کرد. وی در گفت‌وگو با پایگاه خبری المعلومه تصریح کرد: برخی گروه‌های سیاسی تلاش می‌کنند تا بار دیگر عبدالمهدی را به نخست‌وزیری برسانند اما وی رد خواهد کرد. عبدالمهدی مخالف نخست‌وزیری مجدد خود است و غیبت داوطلبانه او از نشست‌های هیأت دولت، بیانگر عدم تمایل او برای بازگشت به این پست است. این نماینده عراقی گفت: گروه‌های سیاسی طی دو روز آینده، اسامی سه نامزد جدید برای نخست‌وزیری را طرح می‌کنند که فعلا عبارتند از: «مصطفی الکاظمی»؛ «اسعد العیدانی» و «علی شکری».

اما پیش از این، گروه‌های سیاسی به دلیل عدم پذیرش سیاسی این شخصیت‌ها آنها را رد کرده بودند.

همچنین دبیرکل عصائب اهل الحق ضمن پیشنهادی برای تعیین نخست‌وزیر عراق پیشنهادی داشت. الخزعلی تاکید کرد: شرط اصلی ما برای انتخاب نخست‌وزیر جدید این است مستقل و غیرسیاسی باشد. این رهبر مقاومت عراق تصریح کرد: کسانی هستند که موضوع نخست‌وزیر موقت را پیچیده می‌کنند تا مانع شوند یا برگزاری انتخابات زودهنگام را به تعویق بیندازند. دبیرکل عصائب اهل الحق گفت: تغییر سیستم پارلمانی و اصلاح قانون اساسی منجر به تعیین نخست‌وزیر و وزیران مستقل می‌شود که دیگر در چارچوب حکومت سهمیه بندی نخواهند بود.

شانزدهم اسفند دفتر رسانه ای «نوری المالکی» نخست وزیر اسبق عراق اعلام کرد که گروه ها و قدرت های سیاسی تاثیرگذار این کشور بر انتخاب سید «قاسم محمد جلال» معروف به «قاسم الاعرجی » به سمت نخست وزیری، توافق کرده اند.

برخی از جریان های سیاسی به صراحت برای گذر از بحران کنونی، پیشنهاد کرده اند که همچنان عبدالمهدی و دولت پیشبرد امور وی، اداره کشور را تا برگزاری انتخابات زودهنگام پارلمانی به دست بگیرد.

"بعد از آنکه محمد توفیق علاوی از تشکیل کابینه انصراف داد، بحث نخست وزیری در عراق بار دیگر بالا گرفت"این دیدگاه از آنجا ناشی می شود که مساله معرفی نامزد جایگزین محمد توفیق علاوی با توجه به تشدید اختلاف های سیاسی در این کشور مشکل شده و عبدالمهدی به عنوان راه حل میانی برای خروج از بحران مطرح شده است. البته در کنار نام عادل عبدالمهدی، گزینه های دیگری مانند «محمد شیاع السودانی» وزیر بازرگانی سابق از حزب الدعوه اسلامی عراق و «مصطفی الکاظمی» رییس سازمان اطلاعات و امنیت و «اسعد العیدانی» استاندار سابق بصره نیز مطرح شده اند. السودانی از جمله چهره هایی است که گفته می شود اهل سنت نسبت به او حساسیت خاصی ندارند و کردها موافقت خود را منوط به توافق جریان های شیعه حول این نامزد اعلام کرده اند. اما مصطفی الکاظمی به سبب اتهام برخی گروه های مقاومت اسلامی به دست داشتنش در ترور سرداران شهید قاسم سلیمانی و ابومهدی المهندس به نوعی از شانس کمتری در تصدی این پست برخوردار شده و اسعد العیدانی نیز از این ماراتن قدرت به سبب ضعف حمایت سیاسی، کناره نهاده شده است.

حمایت امریکا از عادل عبدالمهدی جدی است؟

در حالیکه شایعات در مورد باقی ماند عادل عبدالمهدی بالا گرفته بود، بسیاری معتقد بودند که او این موضوع را نمی پذیرد. منابع سیاسی آگاه اعلام کردند، عادل عبدالمهدی پیامی را از سفارت آمریکا در بغداد دریافت کرده مبنی بر اینکه این کشور با ماندن او در پستش مخالفتی ندارد.منابع سیاسی به سایت "عین العراق" تاکید کردند، متئو تولر، سفیر آمریکا در بغداد به عادل عبدالمهدی، نخست‌وزیر موقت عراق اطلاع داد که دولت آمریکا هیچ اعتراضی به ادامه حضور او در پست نخست‌وزیری عراق ندارد.

به گفته این منابع، این موافقت و چراغ سبز آمریکا بعد از تحرک سیاسی عراقی برای ابقای نخست‌وزیری عبدالمهدی تا زمان برگزاری انتخابات زودهنگام پارلمانی است. یک منبع در ائتلاف الفتح به ریاست هادی العامری پیشتر گفته بود رهبران شیعه با ابقای عبدالمهدی در پست خود تا زمان انتخابات زودهنگام پارلمانی موافقت کرده‌اند.

رییس جمهوری عراق اواسط هفته آینده (احتمالا سه شنبه ۱۷ مارس/۲۷ اسفندماه) را به عنوان آخرین مهلت برای معرفی نخست وزیر جدید از سوی فراکسیونهای عمده مجلس این کشور اعلام کرده است. همچنین  المیادین از تشکیل کمیته‌ای هفت نفره از احزاب شیعه در پارلمان عراق که ماموریت آن انتخاب فردی برای تشکیل کابینه‌ است، خبر داد. این اقدام پس از آن انجام شد که برهم صالح، رئیس جمهور عراق به احزاب شیعه اعلام کرد که مهلت تشکیل کابینه اواسط هفته آتی پایان می‌یابد. به گفته منابع، تا این لحظه نه نشست و نه هیچ توافقی میان اعضای کمیته به دست نیامده، احزاب شیعه می خواهند کابینه مستقل باشند اما احزاب اهل تسنن و کرد گزینه‌هایی را به اعضای کابینه تحمیل می‌کنند.

وضعیت کنونی در عراق چگونه است؟

کاهش شدید و غیرمنتظره قیمت جهانی نفت، عراق متکی بر درآمدهای نفتی را در مرحله ورشکستگی اقتصادی قرار داده است.

"به نظر می رسد افراد زیادی نباشند که بخواهند در وضعیت کنونی و با مشکلات سیاسی و اقتصادی که عراق در آن به سر می برد، نخست وزیر این کشور باشند"کارشناسان اقتصادی عراق نسبت به تبعات ریزش قیمت جهانی نفت که بخشی از آن به شیوع ویروس کرونا در کشورهای مصرف کننده مانند چین ارتباط دارد، بر اقتصاد کشورشان هشدار دادند. رییس کمیسیون مالی پارلمان عراق در اظهاراتی که بازتاب گسترده ای در این کشور داشته گفته است که عراق به احتمال در یک و حداکثر دو سال آینده با ورشکستگی اقتصادی مواجه شود. «هیثم الجبوری» هشدار داده که صندوق بین المللی پول به تمامی بانک های جهانی ابلاغ کرده که از وام دادن به عراق به دلیل وضعیت نامناسب اقتصادی خودداری کنند. وی گفته است که خطر فروریختن قیمت جهانی نفت، جدی است و برای مقابله با تبعات این تهدید بر اقتصاد عراق باید از حجم هزینه ها به شدت کاسته شود.

از سوی دیگر وزارت دفاع آمریکا اعلام کرد که با پایان یافتن تهدید ایران پس از ترور سردار سلیمانی، پنتاگون ۳ هزار نیروی نظامی خود را از منطقه خارج می‌کند. به نقل از وال‌استریت ژورنال، پنتاگون خروج ۳ هزار نیروی خود را از غرب آسیا پس از پایان یافتن تهدید ایران علیه آمریکا متعاقب شهادت سردار سلیمانی آغاز کرد.

بر اساس این گزارش، آمریکا تقریباً هزار سرباز خود از مجموع ۱۴ هزار سرباز مستقر پس از ترور سردار سلیمانی را از کویت خارج کرده است.