روش نقدنویسی در رسانه‌های مکتوب

هدف از نگارش این اثر، نقد برای مقالات ذکرشده نیست؛ بلکه روش به‌کار رفته در این کتاب درک متن، چگونگی دریافت معانی کلیدواژه‌ها، دریافت و توصیف نمادها و نقش عناصر داستانی در نقد عملی است. با این روش، منتقد می‌تواند بر انواع متون ادبی احاطه یابد و به تحلیل آن بپردازد. تأکید نگارنده برای درک متن و نگاه دقیق به داستان از آن جهت است که این فرصت را به منتقد می‌دهد تا موضوع حادثه و تنش اصلی را به‌راحتی کشف کند. نقد ادبی زمانی به صورت علم به رسمیت شناخته شد که ادبیات به صورت مستقل وارد مسائل اجتماعی گردید و آن‌قدر رشد و تعالی یافت که به عنوان دانشی مستقل پذیرفته شد. از آن پس با تنوع در ادبیات، ابتدا نقد ادبی و سپس منتقد ادبی به صورت رسمی وارد عرصه ادبیات شد.

"هدف از نگارش این اثر، نقد برای مقالات ذکرشده نیست؛ بلکه روش به‌کار رفته در این کتاب درک متن، چگونگی دریافت معانی کلیدواژه‌ها، دریافت و توصیف نمادها و نقش عناصر داستانی در نقد عملی است"درپیشینه ادبیات و هنر با فیلسوف همه‌چیزدانی مواجه بودیم که علاوه‌بر قضاوت، حکم صادر می‌کرد. اولین منتقدان تاریخ ادبیات ارسطو، سقراط و افلاطون بودند؛ با این اوصاف، پیشینه نقد ادبی به سال‌های بسیار دور بازمی‌گردد. اولین کتاب نقد ادبی کتاب «فن شعر» ارسطو است. به مرور، نقد صورت‌های دیگری به خود گرفت تا به شکل امروزی‌اش درآمد. یعنی نقد ادبی به مثابه شاخه‌ای مجزا که مکمل متن ادبی است.

درحال حاضر نقد ادبی شاخه‌های متعددی دارد. از آنجا که ادبیات ارتباط تنگاتنگی با علوم انسانی دارد، نقد ادبی هم با دیگر علوم مرتبط است تا به آنجا که به بخش‌هایی مانند نقد نظری و نقد عملی تقسیم‌شده است. 
نقد نظری به زیبایی‌شناسی، فلسفه آن، وظیفه ادبیات، انواع نقد واهداف ادبیات می‌پردازد. دراین نوع نقد به طور ضمنی به چگونگی تحلیل آثار براساس نظریه‌های ادبی و یا روش منتقد پرداخته می‌شود. در نقد عملی، منتقد به تحلیل متن بررسی قالب، لفظ و بررسی موشکافانه ساختار و محتوای متن ادبی می‌پردازد. مورد دیگر آن‌که اگر یک اثر ادبی را با رویکردی به روان‌شناسی جامعه‌شناسی و...

"تأکید نگارنده برای درک متن و نگاه دقیق به داستان از آن جهت است که این فرصت را به منتقد می‌دهد تا موضوع حادثه و تنش اصلی را به‌راحتی کشف کند"بررسی کردیم، بهتر است از اصطلاحات تخصصی دوری کنیم و با نگاهی کلی به موضوع اثر بپردازیم؛ به طور مثال اگر یک رمان با رویکرد روان‌شناسی یونگ بررسی می‌شود، ابتدا باید مفهوم و نظریه موردنظر را درمتن کشف، سپس تعریف مناسبی از آن ارائه دهیم و درنهایت با رویکردی تطبیقی، آن را درداستان تحلیل کنیم. استفاده بیش ازحد از اصطلاحات تخصصی نقد ژورنالی را به نقد علمی تخصصی نزدیک می‌کند. بهتر آن است نگاه منتقد ادبی به ساختار و محتوای ادبیات داستانی باشد. از این رو باید به جنبه‌های زیباشناختی اثر ازنظر محتوا و ساختار دقت شود. همان‌طور که پیشتر اشاره شد، هدف این کتاب، آموزش نقدنویسی در رسانه‌های مکتوب است.

کتاب در دو بخش تنظیم شده است. در بخش اول به توضیح و چگونگی نقد عملی پرداخته‌ایم. همچنین چند رمان، داستان کوتاه، نمایشنامه را به عنوان نمونه بررسی کرده‌ایم. در بخش دوم برای آشنایی بیشتر چند نمونه نقد آورده‌ایم تا به عنوان الگو درنظر گرفته شود.
موضوع دیگر آن‌که برخی نقدها در قلمرو صورت اهمیت دارند چون کشف موضوع پنهانی خارج ازاثر نیستند. نقد صرفا برداشت منتقد است.

"نقد ادبی زمانی به صورت علم به رسمیت شناخته شد که ادبیات به صورت مستقل وارد مسائل اجتماعی گردید و آن‌قدر رشد و تعالی یافت که به عنوان دانشی مستقل پذیرفته شد"او یک موضوع یا مسأله در متن را تحلیل می‌کند که ازنگاه ناقد دیگر خواننده وحتی نویسنده اثر دور مانده است. یعنی مسأله پنهان در روان نویسنده نیست. نقد نیز گونه‌ای برداشت و تأویل از جانب خواننده است. او نکته‌ای را از اثر برداشت و آن را به قلمروهای فلسفه روان‌شناسی، جامعه‌شناسی، نظریه ادبی و غیره می‌کشاند. این فراادبیات همان نقد است.

یعنی زبانی برای زبان دیگر تا ناقدی آن را به نقد بکشاند. این به معنای مثبت یا منفی بودن اثر نیست بلکه تفکر انتقادی در ادبیات و هنر است که می‌تواند در بحث نقد ادبی تأثیری متفاوت ایجاد کند.
موضوع آخر، نگاه زنانه در ادبیات است. چه بسا نگاه جزئی‌نگر زنانه در دنیای ادبیات و هنر به مواردی اشاره کند که از نگاه کل‌نگر مردان دور مانده است.