تبانی، اقدامی مجرمانه که مرتکب را مفسد فی الارض می‌داند

باشگاه خبرنگاران - ۲۵ شهریور ۱۴۰۰

به گزارش خبرنگار حوزه حقوقی – قضایی گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان، تبانی به معنای توافق بین دو نفر یا بیشتر برای ارتکاب جرم و عملی خلاف عدالت است؛ این جرم زمانی رخ می‌دهد که اشخاص به اهداف خود نرسیده باشند و بر همین اساس پس از آن با برنامه‌ریزی صورت گرفته شروع به تبانی می‌کنند؛ عنصر مادی جرم با حصول توافق تحقق یافته و نحوه اساس و پایه حد مجازات تبانی است.

گاهی اوقات جرم تبانی در جرائم سازمان یافته و از سوی اعضای شبکه‌های مجرمانه صورت می‌گیرد که این موضوع نیازمند برخورد شدیدتر با تبانی‌کنندگان را می‌طلبد؛ بنابراین برای حفاظت از مسائل اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی در برابر جرمی که امکان وقوع آن آسان و زیاد است و از طرفی در صورت رخ دادن جرم، زیان‌های زیادی را به جامعه تحمیل می‌کند، نیازمند ورود قانون‌ها جدید و برخورد شدیدتر با تبانی‌کنندگان است تا در صورت بروز این جرم، جبهه‌ای علیه آن در همان ابتدا گرفته شود.

تبانی برای برهم زدن امنیت کشور چه مجازاتی دارد؟

اگر تبانی برای انجام عمل‌هایی خاص مانند برهم زدن امنیت کشور باشد، باید سوءنیت اشخاص محرز شود تا به مجازات تعیین شده محکوم شوند، اما اگر دو یا چند نفر یکدیگر را تشویق به ارتکاب جرم تبانی کنند، جرم تبانی رخ نداده است؛ به محض وقوع توافق میان افراد برای جرم تبانی، این جرم محقق شده و بر اساس قانون با مرتکبان برخورد می‌شود.

بر اساس ماده ۶۱۰ قانون مجازات اسلامی، هر گاه دو نفر یا بیشتر اجتماع و تبانی کنند که جرائمی بر ضد امنیت داخلی یا خارج کشور مرتکب شوند و وسایل ارتکاب آن را‌فراهم کنند، در صورتی که عنوان محارب بر آنان صادق نباشد به دو تا پنج سال حبس محکوم خواهند شد.

بر اساس ماده ۶۱۱ قانون مجازات اسلامی، هر گاه دو نفر یا بیشتر اجتماع و تبانی کرده و علیه اعراض، نفوس و اموال مردم اقدام کنند و مقدمات اجرائی را هم تدارک دیده باشند، ولی بدون اراده خود موفق به اقدام نشوند، حسب مراتب به حبس از شش ماه تا سه سال محکوم خواهند شد؛ بنابراین بر اساس دو ماده فوق، فقط کسی که دیگری را برای انجام جرم تشویق کند، مشمول ماده ۶۱۰ و ۶۱۱ قرار می‌گیرند, معمولا جرم تبانی به دو گونه به وقوع می‌پیوندد که در حالت اول به آن تبانی چرخشی و در نوع دوم تبانی زنجیره‌ای می‌گویند.

تبانی چرخشی و زنجیره‌ای چیست؟

تبانی چرخشی به این صورت است که یک نفر به عنوان لیدر یا همان رهبر مجموعه، نظر افراد خود را برای انجام جرم تبانی جلب می‌کند آن هم بدون آنکه اشخاص مورد نظر و اغفال شده، ارتباطی با هم داشته باشند.

در تبانی زنجیره‌ای، برای ارتکاب جرم تبانی، شخص الف با ب، ب با پ، پ با ج و بقیه با همین منوال در ارتباط بوده که در هر دو حالت بیان شده، وقوع هدف به سرانجام خواهد رسید و افراد مرتکب جرم می‌شوند.

ایرادی که می‌توان بر ماده ۶۱۱ قانون مجازات اسلامی وارد کرد این است که در آن اشاره‌ای به ارتکاب جرم نشده و فقط به اقدام علیه اَعراض، نفوس و اموال مردم پرداخته است؛ همه اقداماتی که علیه اَعراض، نفوس و اموال مردم می‌شود، لزوما کیفری نیستند بنابراین بر اساس نظرات حقوقدان‌ها، بهتر بود که قانونگذار در ماده ۶۱۱ قانون مجازات اسلامی اشاره‌ای به جرم می‌کرد.

لیدر مجموعه علیرغم اینکه در کار‌های زیر مجموعه خود اقدامات عملیاتی انجام نمی‌دهد، اما تفکرات اعمال شده وی بر مجموعه و گروه خود می‌تواند عوامل تحقق جرم را رقم زند؛ بر اساس ماده ۱۳۰ قانون مجازات اسلامی، هر فردی که سردستگی یک گروه مجرمانه را برعهده گیرد به حداکثر مجازات شدیدترین جرمی که اعضای آن گروه در راستای اهداف همان گروه مرتکب شوند، محکوم می‌شود مگر آنکه جرم ارتکابی موجب حد، قصاص و دیه باشد که در این صورت به حداکثر مجازات معاونت در آن جرم محکوم می‌شود.

در محاربه و افساد فی الارض زمانی که عنوان محارب یا مفسد فی الارض بر سردسته گروه مجرمانه صدق کند حسب مورد به مجازات محارب یا مفسد فی الارض محکوم می‌شود.

در تبصره یک ماده ۱۳۰ قانون مجازات اسلامی، گروه مجرمانه عبارت است از گروه نسبتاً منسجم متشکل از سه نفر یا بیشتر که برای ارتکاب جرم تشکیل می‌شود یا پس از تشکیل، هدف آن برای ارتکاب جرم منحرف می‌شود و در تبصره دو قانون فوق، سردستگی عبارت از تشکیل، طراحی، سازماندهی و اداره گروه مجرمانه است.

بیشتر بخوانید