میراث فیروز؛ منابع طبیعی و روزهای کرونایی

در دومین اتفاق هم حادثه کرونایی کشور و روابط حاکم بر اقتصاد، اجتماع و سیاست را به هم ریخت. گسترش کرونا تلنگر جدی به مسئولان و مردم بود که مسئله محیط ‌زیست، حقوق گیاهان و جانوران و مهم‌تر از آن ورود یک موجود بیگانه به بدن و اکوسیستم دیگر را جدی بگیرند. کرونا و سارس در بدن خفاش ویروس های بی‌خطری هستند. ولی چون اکوسیستم بدن ما با آن سازش ندارد، ورودش کشنده است. چون سیستم ایمنی زیست‌بوم بدن با این بیگانه ها، ناآشناست.

همان اندازه که ویروس کرونا برای ما خطرناک است گیاهان پالونیا، کهور آمریکایی، کونوکارپوس، سنبل آبی، آزولا، ماهی تیلاپیا و حلزون خطرناک زینتی (Apple Snail) تهدیدهای زیست‌بوم ایران هستند.

در این روزهای کرونایی، روز پدر و در آستانه سال نو از  شهردار_تهران انتظار دو هدیه داریم:

نخست: طبق آمار جهانی سهم ایران از ۳هزار و ۶۶۴باغ گیاهشناسی، چهار باغ است.

"در دومین اتفاق هم حادثه کرونایی کشور و روابط حاکم بر اقتصاد، اجتماع و سیاست را به هم ریخت"مهم‌ترین آن هم باغی است که اسکندر فیروز ۵۰سال پیش احداث کرد و پس از آن هیچ فرد و سازمانی به فکر ساخت باغ گیاهشناسی نیفتاد. درحالی‌که کشوری همچون پاکستان یا ترکیه با نصف مساحت ایران، هریک دارای ۱۰باغ گیاهشناسی هستند و ایتالیا با ۱۱۳و آلمان با ۱۰۹باغ گیاهشناسی جاذب میلیون‌ها گردشگر!

سال‌ها تلاش ‌شد شهرداری تهران مجاب به تبدیل پارک لاله در مجاورت دانشگاه مادر، به باغ گیاهشناسی شود که با وجود یکسال مذاکره با شهردار محترم تهران و بازدید ایشان از باغ گیاهشناسی برلین در شهریور گذشته، ‌این پیشنهاد در سازمان پارک‌ها و فضای سبز تهران روی میز ماند. امید است امسال که امکان برگزاری درختکاری در تهران محدود است، این سازمان در حرکتی هوشمندانه در راستای منافع شهر تهران،  آغاز قرن را در سال ۱۴۰۰با افتتاح باغ گیاهشناسی در قلب تهران تحول نویی را در فعالیت‌هایش آغاز کند.

دوم: درختکاری‌های نمایشی به تنهایی درحالی ‌که مرتب از باغات تهران کاسته می‌شود، درمان شهر آلوده نیست. دی‌اکسید کربن جذب شده توسط یک درخت در سال ۲۲کیلوگرم است که با ۷۰کیلومتر سفر با خودرو مجددا به شهر بازمی‌گردد. تحقیقات نشان داده که برای کاهش آلودگی شهر باید، دوچرخه جایگزین خودرو شود.

اگر یک فرد، مسیر ۱۵کیلومتری رفت و برگشت به محل کار را در سال با دوچرخه برود به اندازه ۵۷درخت به کاهش دی‌اکسیدکربن خدمت کرده است. بنابراین اگر شهرداری بتواند در سال ۱۰۰هزار شهروند را دوچرخه‌سوار کند، به اندازه ۵میلیون و ۷۰۰هزار درخت در کاهش آلودگی شهر نقش دارد.

بی‌دلیل نیست که شهرهای پیشرفته به جای ایجاد فضای سبز مصنوعی، با رویکرد حفظ زیستگاه‌ بومی، رقابتی سخت در ایجاد خطوط دوچرخه‌سواری دارند.آرزوی ۱۰هزار امضاکننده نامه به شورای شهر تهران این است که شهرداری  و شورای شهر با ایجاد باغ گیاهشناسی لاله و خطوط امن دوچرخه‌سواری پاسخ دهند تا خاطره تلخ روزهای کرونایی ایران شیرین شود. این اقدام  پیروز_حناچی می‌تواند مانند حرکتی که ۵۰ سال پیش اسکندر فیروز کرد و او را بعد از نیم قرن محبوب دلهای دوستداران محیط زیست کرده است، شهردار تهران را هم در تاریخ نامدار کند.

* استاد دانشگاه تهران
* منتشر شده در روزنامه همشهری . ۱۷ اسفند ۱۳۹۸