زاهدی: انتظار از دولت «۲۰۳۰ محور» برای جهاد علمی نابجاست/ ضرورت پرهیز از سیاست بازی در انتخاب مدیران دانشگاه‌ها

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، پانزدهمین و آخرین نشست علمی دوره آموزشی حکمرانی و سیاستگذاری سازمان بسیج اساتید دانشگاه‌‌ها، مراکز آموزش عالی و پژوهشی کشور با عنوان «سیاستگذاری علم و فناوری» و با حضور محمدمهدی زاهدی نماینده مجلس و وزیر اسبق علوم، تحقیقات و فناوری و جمعی از اساتید بسیجی برگزار شد.

محمدمهدی زاهدی در این نشست علمی ضمن تبریک فراررسیدن ماه رجب و میلاد حضرت امام محمد باقر (ع) عنوان کرد: در بیانیه گام دوم انقلاب وقتی صحبت از تمدن نوین اسلامی می‌¬شود، در فراز‌های مختلف آن علم و فناوری مورد توجه قرار می‌گیرد و رسیدن به چنین جایگاه تمدنی و پیوند انقلاب اسلامی با انقلاب حضرت مهدی (عج) منوط به تحقق اهداف کلان کشور مبتنی بر اقتدار علم و فناوری است.

وی با اشاره به این بخش از بیانات مقام معظم رهبری که فرمودند "علم، قدرت است"، تأکید کرد: این جمله در باور‌های دینی و اعتقادی‌مان نیز وجود دارد که اگر می‌‌خواهیم استقلال، قدرت و عزت داشته باشیم و در صحنه‌های مختلف بین‌‌المللی اعم از سیاسی، اقتصادی، نظامی و... نقش آفرینی کنیم، باید به اقتدار علمی دست یابیم.

وزیر اسبق علوم، تحقیقات و فناوری در ادامه با اشاره به اینکه اولین موضوعی که مقام معظم رهبری در سرفصل-‌های پایانی بیانیه گام دوم انقلاب مطرح کردند، موضوع علم و پژوهش است، گفت: معظم‌له در این خصوص جملات ارزشمند و مهمی فرمودند از جمله؛ " به پا خیزید و دشمن بدخواه و کینه‌توز را که از جهاد علمی شما بیمناک است ناکام سازید"، "مطالبه جهاد در علم"، "لزوم فتح قله‌های علمی جهان"، "رفع عقب افتادگی در علم" و "جوشاندن چشمه‌¬های دانش".
می‌توانیم مرجعیت علمی در جهان باشیم

زاهدی با اشاره به مرجعیت علمی در حوزه علم و فناوری، عنوان کرد: این مرجعیت علمی الزاماتی دارد یعنی باید به جایی برسیم که علاوه بر توسعه مرز‌های علم و دانش، این مرجعیت علمی را با فناوری و نوآوری عجین کنیم.

"البته اکنون مقام شانزدهم علم و فناوری دنیا را داریم و گام‌‌های بلندی برداشته‌ایم از جمله در نانو، سلول‌های بنیادین، سیستم‌های فازی، هوافضا، فناوری‌های هسته‌ای و دفاعی و .."البته اکنون مقام شانزدهم علم و فناوری دنیا را داریم و گام‌‌های بلندی برداشته‌ایم از جمله در نانو، سلول‌های بنیادین، سیستم‌های فازی، هوافضا، فناوری‌های هسته‌ای و دفاعی و ... که می‌توانیم در همه این زمینه‌‌ها برای دنیا مرجع بشویم و مضافاً اینکه این دستاورد‌ها می‌‌تواند کشور را به اقتصاد دانش‌بنیان و سرمایه‌گذاری‌های کلان برای رونق اقتصادی سوق دهد.

این استاد دانشگاه سپس به دلایل عقب افتادگی علمی و فاصله آن تا رسیدن به قله‌های علمی مورد انتظار بیانیه گام دوم انقلاب اشاره کرد و گفت: ایجاد و توسعه شرکت‌¬های دانش‌بنیان به تعداد چهارصد هزار که مورد تأکید مقام معظم رهبری است، از مواردی است که می‌تواند ما را در رسیدن به قله¬‌های علمی مورد انتظار بیانیه گام دوم انقلاب کمک کند.

* بودجه اغلب دانشگاه‌‌ها تا ۹۰ درصد به دولت وابسته است

وی درباره دلایل دیگر عقب افتادگی علمی و فاصله آن تا رسیدن به قله‌های علمی مورد انتظار بیانیه گام دوم انقلاب ادامه داد: اغلب مجلات علمی کشور اعتبار خاص بین‌‌المللی ندارند، ارتباط مطلوب و تنگاتنگی بین دانشگاه و صنعت وجود ندارد و بودجه اغلب دانشگاه‌‌ها تا ۹۰ درصد به دولت وابسته است، اکثر رشته‌‌های دانشگاهی و حتی کتاب‌‌های درسی کلاسیک بوده و سالیان طولانی تدریس می‌‌شود، و اینکه میزان فروش محصولات نوآورانه شرکت‌‌های دانش‌بنیان میانگین سالانه یک میلیارد دلار است در حالی‌که ظرفیت عظیمی در حوزه منابع انسانی و طبیعی کشور وجود دارد که باید از آن بهره‌برداری کرد.

رییس اسبق کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری مجلس شورای اسلامی ادامه داد: هنوز با نظام آموزش عالی مأموریت‌گرا، مسأله‌محور و مهارت‌محور فاصله داریم و دانشگاه‌‌ها و مراکز آموزش عالی به خوبی نتوانستند در آموزش دانشجویان، اثربخشی و مهارت لازم ایجاد کنند.

وی سپس به راهکار‌های رفع این ضعف‌ها و چالش‌‌های نظام آموزش‌عالی اشاره کرد و گفت: باید در نظام آموزش عالی آمایش سرزمینی متناسب با موقعیت‌های جغرافیایی، نیازها، ظرفیت‌ها و توانمندی‌های منطقه‌‌ای و استانی ایجاد کنیم.

بعضی از رشته‌های دانشگاهی در استان‌های مختلف متناسب با نیاز‌های آن استان ایجاد شود که البته جنسیت دانشجو هم متناسب با رشته‌‌ها، نیاز‌ها و توانمندی‌های هر منطقه و استان و بعضاً تخصص‌‌های کاری تأثیرگذار است. مضافاً اینکه غلبه کیفیت و اثربخشی و مأموریت‌گرایی بر نگاه کمی در آمایش سرزمینی مورد توجه است.

عضو کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری مجلس شورای اسلامی افزود: در خصوص آموزش سکویی (پلتفرمی) یعنی آموزش از راه دور پیشرفته، نیز باید برنامه‌¬ریزی جدی در آموزش‌عالی صورت بگیرد چرا که وقتی دانشجو با این نوع فضای آموزش رو‌به‌رو می‌شود، احساس می‌کند در محیط طبیعی قرار دارد به‌ویژه آنکه در شرایط جدید کرونایی، حرکت آموزش‌عالی به سمت آموزش پلتفرمی اجتناب ناپذیر است.

* ضرورت پرهیز از سیاست بازی در انتخاب مدیران دانشگاه‌ها

زاهدی همچنین تأکید کرد: مدیران دانشگاه‌ها باید بر اساس توانمندی و نه سیاست‌بازی انتخاب شوند، به پذیرش دانشجو بر اساس مهارت محوری و نیز اثربخشی رشته‌ها و دروس و آموزش مهارتی و مسأله محوری توجه شود، جذب هیأت علمی دانشگاه مبتنی بر مهارت‌محوری و فناوری باشد نه مقاله محوری، رشته‌های میان رشته‌‌ای تقویت شود، آیین‌نامه ارتقای اعضای هیأت علمی و آیین‌نامه مدیریت دانشگاه‌‌ها بر اساس رویکرد تمدن نوین اسلامی تغییر کند، مدیران جهادی در محیط علمی وارد شوند، و اینکه ریل‌گذاری جدی در حوزه تقنینی صورت گیرد.

عضو کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری مجلس شورای اسلامی در پایان این نشست تخصصی به سوالات اساتید مسئول و عضو شبکه‌های استانی اندیشگاه سیاست پژوهی و راهبردنگاری، اندیشکده‌ها و گروه‌های علمی مسأله محور نهضت استادی بسیج سراسر کشور پاسخ گفت.

وی در پاسخ به سوالی درباره ایجاد مدیریت منطقه‌‌ای و استانی دانشگاه‌ها، عنوان کرد: مدیریت منطقه‌‌ای برای دانشگاه‌‌ها یعنی بر اساس تقسیم بندی مناطق ده گانه، یک دانشگاه بخواهد مسئولیت دانشگاه‌های دیگر در آن منطقه را به دست بگیرد و یا مدیریت استانی یعنی دانشگاه مرکز استان بخواهد دانشگاه‌های دیگر ذیل آن استان را مدیریت کند. معتقدم این سیاست باعث اختلاف بین دانشگاه‌ها خواهد شد و تبعات سیاسی و اجتماعی منطقه‌ای و درون استانی به دنبال دارد و در نتیجه به صلاح نیست.

وی افزود: البته اگر رویکرد این باشد چنانچه مرکز استان بر اساس تفویض اختیارات وزارتخانه و شورای گسترش آموزش‌عالی نقش هماهنگی دانشگاه‌های آن استان را داشته باشد، مناسب است.

"زاهدی در پاسخ به وجود آینده‌پژوهی عالمانه در نظام آموزش عالی گفت: نقشه جامع علمی کشور حاکی از آینده پژوهی عالمانه، کارشناسانه و حرفه‌ای در حوزه علم و فناوری است"

زاهدی در پاسخ به وجود آینده‌پژوهی عالمانه در نظام آموزش عالی گفت: نقشه جامع علمی کشور حاکی از آینده پژوهی عالمانه، کارشناسانه و حرفه‌ای در حوزه علم و فناوری است. البته در زمینه بیانیه گام دوم انقلاب می‌بایست سیاست‌‌ها، برنامه‌‌ها و گام‌‌های اجرایی مناسب را به طور جدی در دستورکار قرار دهیم و آینده‌‌پژوهی برای رصد اتفاقات چهل سال آینده دنیا انجام شود.

وزیر اسبق علوم، تحقیقات و فناوری افزود: به نظر می‌‌رسد یکی از دلایلی که در زمینه بیانیه گام دوم انقلاب، اقدامات اساسی و جدی انجام نگرفت، این است که مسئولیت کار بر عهده یک نهاد خاص تعریف نشده است و پیشنهاد می‌‌شود شورای عالی انقلاب فرهنگی این مسئولیت را برعهده گیرد و در این زمینه از ظرفیت‌‌های گسترده و عظیم بسیج اساتید کشور بهره گیرد.

وی در پاسخ به سیاست‌بازی در آموزش‌عالی گفت: در دولت کنونی شاهد سیاست بازی در آموزش‌عالی هستیم. در صورتی که اگر از مدیران جهادی در دانشگاه‌‌ها استفاده می‌شد، نه تنها تبعاتی به دنبال نداشت بلکه توسعه علم و فناوری و ایجاد فضای فرهنگی مناسب را موجب می‌شد.

متاسفانه برنامه‌‌های فرهنگی وزارتخانه با آنچه که در بحث اسلامی شدن دانشگاه‌ها مطرح است نه تنها هماهنگ نبوده بلکه بر خلاف آن بود. از جمله اردو‌های مختلط دانشجویی که متأسفانه گاهی با مجوز دانشگاه‌ها نیز بوده است.

* انتظار از دولت «۲۰۳۰ محور» برای جهاد علمی نابجاست

زاهدی ادامه داد: وقتی رویکرد کلان دولت، سند ۲۰۳۰ در نظام آموزش و پرورش باشد، چه انتظاری از او می‌توان داشت تا گام‌‌های اساسی در جهت جهاد علمی بردارد.

رییس اسبق کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری مجلس شورای اسلامی در خصوص آیین‌نامه ارتقای اعضای هیأت علمی عنوان کرد: آیین‌‌نامه ارتقای اعضای هیأت‌علمی می‌‌بایست با توجه به دانشگاه‌های مختلف با مأموریت‌‌های خاص، متنوع باشد و یکسان دیدن آیین‌نامه ارتقا، اشتباه است.

وی در پاسخ به وضعیت معیشتی اعضای هیأت‌علمی گفت: جایگاه اعضای هیأت‌علمی به لحاظ حقوق و مزایا به درستی تعریف نشده و باید تلاش کنیم در اصلاح بودجه این عدالت و همسان سازی دیده شود که در رویکرد و کیفیت استاد تأثیر می‌‌گذارد.

"وی در پاسخ به سیاست‌بازی در آموزش‌عالی گفت: در دولت کنونی شاهد سیاست بازی در آموزش‌عالی هستیم"

وزیر اسبق علوم، تحقیقات و فناوری در پاسخ به میزان تخصیص بودجه پژوهشی دستگاه‌های اجرایی گفت: در خصوص قانون اختصاص یک درصد از اعتبارات تخصیص یافته هزینه‌¬های دستگاه‌های اجرایی برای امور پژوهشی و فناوری بی‌‌توجهی شده است. مضافاً اینکه بر اساس قانون برنامه ششم توسعه، سهم پژوهش از تولید ناخالص داخلی باید به ۴ درصد برسد، عددی که هم اکنون زیر یک درصد است.

گفتنی است؛ در ابتدای این نشست علمی، وحید آرایی قائم مقام اندیشگاه سیاست‌‌پژوهی و راهبردنگاری سازمان بسیج اساتید کشور، با اشاره به سرفصل‌های پایانی بیانیه گام دوم انقلاب در خصوص علم و پژوهش گفت: دانش آشکارترین وسیله عزت و قدرت یک کشور است. از این رو رستاخیز علمی در کشور موجب شد تا ما علی رغم تحریم‌های اقتصادی و مالی یازده برابر رشد متوسط علم در جهان رشد داشته باشیم و این باعث عظمت و اقتدار جمهوری اسلامی ایران در جهان شد.

عضو هیأت‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی تأکید کرد: این انقلاب و جهاد علمی در کشور باید با شتاب فزاینده‌ای ادامه یابد و این احساس مسئولیت بیشتر دانشگاهیان، اساتید و نخبگان انقلابی را می‌طلبد.

مدیر آموزشی و تربیت نخبگانی سازمان بسیج اساتید کشور در پایان از حضور و مشارکت فعال اساتید مسئول و عضو شبکه‌های استانی اندیشگاه سیاست پژوهی و راهبردنگاری، اندیشکده‌ها و گروه‌‌های علمی مسأله‌محور نهضت بسیج استادان سراسر کشور در ۱۵ نشست علمی دوره آموزشی حکمرانی و سیاستگذاری سازمان بسیج اساتید کشور تشکر و قدردانی کرد.