قطر میان ایران و آمریکا در مذاکرات وین میانجی‌گری می‌کند

در حالی که گفته می‌شود مذاکرات «احیای برجام» در وین به خط پایان نزدیک شده است، روزنامه فایننشال تایمز سه‌شنبه ۸ مارس/۱۷ اسفند به نقل از منابع آگاه از افزایش واسطه‌گری مقام‌های قطری میان تهران و واشنگتن در این مرحله خبر داد.

به گفته این منابع مقام‌های قطری در هفته‌های اخیر پیام‌ها را میان رهبران ایالات متحده آمریکا و ایران، در جهت رفع نگرانی‌های ایران نسبت به آینده برجام پس از بایدن و متقاعد کردن حکومت جمهوری اسلامی برای بازگشت به توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ رد و بدل کرده‌اند. مقام‌های ایران از ایالات متحده خواسته‌اند درباره عدم خروج واشنگتن از برجام در صورتی که بایدن در دور بعدی ریاست جمهوری انتخاب نشود، تضمین بدهد.

براساس اظهارات یک دیپلمات حاضر در مذاکرات وین، نمایندگان قطری علاوه بر این، برای تسهیل گفت‌وگوهای مستقیم بین واشنگتن و تهران نیز تلاش کردهاند تا از حصول توافق و گفت‌وگو درباره «مشکلات عمده» دو طرف از جمله تبادل زندانیان و کاهش بیشتر تحریم‌ها اطمینان خاطر حاصل شود.

این دیپلمات به فایننشیال تایمز گفت:

«همه طرف‌ها در واقع خواهان توافق هستند و تمایل در هر دو طرف [ایران و ایالات متحده] وجود دارد، با این حال بزرگ‌ترین نقطه ضعف، در نظرگرفتن طرف مقابل است. همه به صورت غیررسمی فرض را بر این گذاشته‌اند که طرف مقابل [به آنچه درخواست می‌کند] نیازی ندارد».

او افزود:

«بزرگترین اشتباه این بود که گفت‌وگوها پس از امضای توافق برجام متوقف شد. حالا اما به نظر می‌رسد ایرانی‌ها بایدن را شخصی می‌بینند که می‌شود با او مذاکره کرد».

مذاکرات احیای برجام از ۱۱ ماه پیش میان ایران، کشورهای امضاءکننده برجام و اتحادیه اروپا در جریان است و همچنان توافقی حاصل نشده است.

به گفته مقام‌ها و تحلیل‌گران یکی از مشکلاتی که همچنان بر سر جای خود باقی‌ست مسئله لغو یکباره همه تحریم‌ها و خارج کردن سپاه پاسداران از فهرست گروه‌های تروریستی‌ست که ایران خواهان آن است.

"همه به صورت غیررسمی فرض را بر این گذاشته‌اند که طرف مقابل [به آنچه درخواست می‌کند] نیازی ندارد».او افزود:«بزرگترین اشتباه این بود که گفت‌وگوها پس از امضای توافق برجام متوقف شد"به‌علاوه گفته می‌شود این‌که بایدن بتواند اجرای برجام پس از دوران ریاست جمهوری خود را تضمین کند، تقریباً غیرممکن است.

دوحه، متحد نزدیک واشنگتن است و روابط خوبی نیز با تهران دارد وگفته می‌شود به‌درخواست مقام‌های هر دو طرف، واسطه مذاکرات غیرمستقیم ایران و ایالات متحده شده است.

یکی از مقام‌های ارشد ایالات متحده، نقش قطر به‌عنوان واسطه میان تهران و کاخ سفید را تایید کرده و گفته:‌ «قطر به طرز فوق‌العاده‌ای در حمایت از تلاش‌ها برای احیای تعهدات به برجام، مفید ظاهر شده است». نمایندگان جمهوری اسلامی در وین اما از صحبت دراین‌باره خودداری کرده‌اند و تنها گفته‌اند که یک یا دو کشور در برخی موارد پیام‌هایی را [از سوی ایالات متحده] رسانده‌اند.

دوحه پیشتر قصد خود را برای میانجی‌گری بین تهران و واشنگتن در مورد توافق هسته‌ای و همچنین میانجی‌گری میان ایران و کشورهای عربی منطقه خلیج فارس، اعلام کرده بود. شیخ محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، وزیر خارجه قطر که در دوره ریاست جمهوری حسن روحانی چندین بار به تهران سفر و اعلام کرده بود برای کاهش تنش‌ میان تهران و واشنگتن تلاش می‌کند، ماه گذشته دوباره با حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه ایران تلفنی گفت‌وگو کرد و در یکسال گذشته دو بار به ایران سفر کرده است. شیخ تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر هم رایزنی‌های تلفنی وزیر خارجه این کشور با ایران، ۱۱ بهمن به واشنگتن سفر کرد و در ادامه دوم اسفند در دوحه میزبان ابراهیم رئیسی، عضو هیئت مرگ و رئیس جمهوری ایران بود.

همزمان، به نظر می‌رسد تجاوز نظامی روسیه و اعمال به ۲هزار و ۷۷۸ تحریم جدید علیه مسکو که به گزارش بلومبرگ تعداد تحریم‌های ایالات متحده علیه این کشور (۵هزار و ۵۳۰) را از تحریم‌ها علیه کره شمالی و ایران هم فراتر برده، به مانعی در رسیدن به توافق در وین بدل شده است.

دقیقا در زمانی که گفت‌وگوهای غیرمستقیم بین تهران و واشنگتن در وین برای احیای برجام به «خط پایانی» نزدیک شده بود، سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه اعلام کرد، تحریم‌های غرب علیه روسیه به صورت مانعی در برابر احیای برجام درآمده و غرب باید منافع ملی روسیه را در نظر بگیرد.

او از ایالات متحده خواست «کتباً ضمانت بدهد که همکاری‌های کامل و آزادانه در حوزه‌های سرمایه‌گذاری و فنی – نظامی بین روسیه و ایران با هیچ مانعی مواجه نخواهد شد».

آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده اما در واکنش، با رد این مسئله گفت که توافق با ایران نزدیک است.