جشنواره فیلم کودک متعلق به مخاطب است نه ارشاد/ جمعیت بدون تریبون!

حامد جعفری تهیه‌کننده انیمیشن در گفتگو با خبرنگار مهر درباره جشنواره فیلم‌های کودکان و نوجوانان بیان کرد: در قدم اول به این نکته اشاره کنم که من اساساً با اینکه بگوییم جشنواره فیلم‌های کودکان و نوجوانان متعلق به وزارت ارشاد است، مخالفم. جشنواره‌ای را می‌توان متعلق به یک دستگاه یا نهاد دانست که برای مخاطبان درون آن نهاد یا سازمان برگزار شود. من معتقدم که جشنواره فیلم‌های کودکان و نوجوانان در درجه اول متعلق به مخاطبان اصلی آثار یعنی کودکان و نوجوانان است و در درجات بعد این جشنواره متعلق به فیلمسازان و اهالی سینمای کودک و منتقدان و رسانه‌های فعال در این عرصه است، یعنی جشنواره هم متعلق به کسانی است که به عنوان مخاطبان این حوزه را دنبال می‌کنند و هم کسانی که در این حوزه تولید محتوا می‌کنند، این‌ها صاحبان اصلی جشنواره هستند.

جعفری ادامه داد: از سوی دیگر، برداشت من این است که تامین هزینه‌های جشنواره‌هایی مثل جشنواره فیلم‌های کودکان و نوجوانان که از حوزه‌های راهبردی برای کشور هستند، بر عهده دستگاه‌های عمومی و نهادهای حاکمیتی است، یعنی اتفاقاً این جشنواره محلی است که باید دولت در آن به چشم سرمایه‌گذاری برای نسل‌های آتی هزینه کند و به دنبال این نباشد که هزینه جشنواره را بر دوش دیگری بگذارد. در دنیا نیز اجازه ورود اسپانسرها برای تبلیغات در عرصه کودک با اما و اگرهای فراوان و ملاحظات جدی مواجه است، لذا به نظرم در وهله اول نباید وزارت ارشاد و سازمان سینمایی از برگزاری چنین جشنواره‌ای و تأمین هزینه‌های آن شانه خالی کنند.

وی افزود: برداشت من این است که قدم بعدی اقناع مدیران شهر اصفهان برای ایجاد فهم مشترک و استمرار برگزاری جشنواره در این شهر است، بالاخره سابقه برگزاری چندین دوره از جشنواره در اصفهان یک اعتبار طرفینی برای جشنواره و این شهر ایجاد کرده که از دست رفتن آن صدمه مهمی خواهد بود. البته بدیهی است که اگر عملاً هیچ امکان برای برگزاری جشنواره در این شهر فراهم نشود محل بحثی که عرض کردم نخواهد شد، اما نباید با فرصت‌ها نیز ساده برخورد کرد و به سادگی از کنار آن‌ها عبور کرد.

"جشنواره‌ای را می‌توان متعلق به یک دستگاه یا نهاد دانست که برای مخاطبان درون آن نهاد یا سازمان برگزار شود"من محدودیت‌های مدیریتی را می‌فهمم اما به نظرم یافتن یک راه حل برای یک مسئله و مشکل، نیازمند همفکری و کمک گرفتن از نخبگان و گفتگو است.

جشنواره‌های مهم دنیا عموماً به طور سالانه برگزار می‌شوند

وی در بخش دیگر از صحبت‌هایش با بیان اینکه فرم و محتوا هر دو برای دستیابی به نتیجه مهم هستند، مطرح کرد: ما باید توجه داشته باشیم که خود جشنواره‌ها به عنوان یک فرم تلقی می‌شوند و آثار حاضر در جشنواره‌ها نیز محتوای آن‌ها هستند، پس نمی‌توانیم از محتوای جشنواره غفلت کنیم، اما در کنار این مسئله باید به داشته‌های خود نیز در جشنواره فیلم‌های کودکان و نوجوانان توجه داشته باشیم و بدانیم که جشنواره‌های مهم دنیا عموماً به طور سالانه برگزار می‌شوند. شاید بتوانیم از جشنواره‌هایی یاد کنیم که در بدو پیدایش، به صورت دوسالانه برگزار شده‌اند، اما آن‌ها نیز بعد از شکل‌گیری و قوام یافتن، گام مهم و اصلی برای جدی شدن جشنواره در مسیر رشدش را در گروی برگزاری سالانه جشنواره دانسته و این راهبرد را پیگیری کرده‌اند. لذا برداشت من این است که متولیان امر نباید اقدامی کنند که به نوعی این تلقی را در اهالی سینما ایجاد کند که آن‌ها در پی شانه خالی کردن از برگزاری جشنواره هستند. به نظرم اینکه ما بپذیریم وضعیت فعلی سینمای کودک و نوجوان در کشور، یک وضع موجود و غیرقابل تغییر است، حتماً امیدوارانه نیست و حتماً می‌توان با تلاش مضاعف در کنار پیگیری موضوع برگزاری جشنواره، به دنبال پیگیری و جبران کم‌کاری‌هایی که در حوزه تولید وجود داشته است نیز باشیم، هر چند قبول دارم که این مسیر، راهی سخت و پرفراز و نشیب بوده و نیازمند تلاش شبانه‌روزی و اقدامات و تصمیمات موثر و کلیدی است.

جعفری توضیح داد: از منظر دیگر، برداشت من این است که عدم برگزاری و تمهید محتوایی مناسب برای جشنواره، به نوعی هم در سطح فیلمسازان عرصه کودک و نوجوان کشور و هم در عرصه مخاطبان و خود کودکان و نوجوانان منجر به ایجاد ناامیدی خواهد شد و این سم بزرگی برای امروزمان است. یعنی هم فیلمسازان و دست‌اندرکاران این عرصه این تلقی را می‌کنند که حوزه فیلم‌های کودکان و نوجوانان برای متولیان امر از اهمیت لازم برخوردار نیست و هم مخاطبان این عرصه یعنی کودکان و نوجوانان کشورمان که به نوعی سرمایه و دارایی کشور هستند، این احساس را می‌کنند که متولیان امر برای بیش از یک چهارم جمعیت کشور برنامه‌ریزی مناسب نداشته‌اند.

چرا که جشنواره فیلم‌های کودکان و نوجوانان، بهار سینمای کودک و نوجوان کشور است.

تهیه‌کننده «فیلشاه» اظهار کرد: بر اساس آخرین سرشماری انجام شده در کشور در سال ۱۳۹۵، بالغ بر ۲۵ درصد جمعیت کشور را کودکان و نوجوانان زیر ۱۵ سال تشکیل می‌دهند. پس سینمای کودک یعنی سینمایی که بناست به راهبری و تربیت فرهنگی نسل‌های آتی که حداقل یک چهارم از جمعیت فعلی کشور هستند، کمک کند، اما متاسفانه چون این بخش از جمعیت کشور تریبونی برای بیان مطالباتشان ندارند و مانند جمعیت بزرگسال کشور نیستند که بتوانند مصاحبه و یا اعلام نظر کنند و به طور خلاصه صدایشان به جایی نمی‌رسد، پس حداقل برای من طبیعی به نظر می‌رسد که عده‌ای به دنبال حذف همین اندک هزینه‌ای باشند که برای این گروه در سینمای کشور می‌شود.

در همه جای دنیا هزینه برای کودکان، سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود

وی ادامه داد: در همه جای دنیا دولت‌ها، آن چیزی که برای کودکان و نوجوانان و تربیت نسل‌ها هزینه می‌کنند را در سرفصل‌های سرمایه‌گذاری خود لحاظ می‌کنند، چرا که اگر کشور برای نسل‌های آتی که همان کودکان و نوجوانان امروز هستند، سرمایه‌گذاری لازم را انجام ندهند، حداقل در حوزه فیلم و سریال و محتواهایی از این دست، فرزندان ما راهی نخواهند داشت جز آنکه با فیلم‌ها و سریال‌های خارجی خودشان را سرگرم کنند، با قهرمان فیلم‌های کشورهای دیگر رشد کنند و به نظرم در چنین شرایطی ما نمی‌توانیم ۱۰ سال بعد بگوییم که چرا نسلی تربیت شده است که واجد ویژگی‌های تربیتی منبعث از فرهنگ کشور و تاریخ چند هزارساله ما نیست. به بیان ساده‌تر به هر میزان که در حوزه کودک و نوجوان سرمایه‌گذاری کنیم، از مبتلا شدن به یک بیماری خاموشی که عارضه و آثار آن را در آینده خواهیم دید، جلوگیری می‌کنیم، آینده جامعه را نسبت به مشکلات و آسیب‌های اجتماعی بیمه خواهیم کرد و بر مدار ریلی از الگوهای فرهنگی حرکت کرده و آسیب شکاف نسلی و فرهنگی را کمتر تجربه خواهیم کرد. به نظر من بخشی از رسالت جشنواره فیلم‌های کودکان و نوجوانان به‌عنوان تنها رویداد مرتبط با این حوزه، دیده‌بانی محصولات مرتبط با کودکان و نوجوانان در سینمای کشور و جهان و ارائه تصویری واقعی از اقدامات انجام‌شده برای نسل‌های آتی است و به نظرم جشنواره باید دفاع از حقوق کودکان و نوجوانان جامعه را وظیفه خود بداند.

جعفری توضیح داد: جشنواره به منزله فرم است و آثار حاضر در جشنواره به منزله محتوای این فرم، پس زمانی جشنواره منجر به ایجاد شور و نشاط در جامعه می‌شود که محتوای مناسب مخاطبان خود را تولید و در جشنواره آن را عرضه کند. به بیان دیگر، جشنواره، جشنی است که در آن بناست خستگی یک سال تلاش بی‌وقفه برای دستیابی به بهترین آثار سینمای کودکان و نوجوانان را از تنمان به در کند، لذا ما در این جشن از مخاطبان می‌خواهیم که به تماشای تلاش یک‌ساله فیلمسازان برای آن‌ها بنشینند و توقعمان این است که حجم تلاش و کوششی که برای مخاطبان سینمای کودک و نوجوان کشور در هر سال صورت گرفته و تمهیداتی که برایشان اندیشیده شده است بتواند در حوزه سرگرمی به رشد فرهنگی مخاطبان بیانجامد، بتواند موجب خوشحالی و شادمانی جامعه هدف سینمای کودک و نوجوان و منتقدان و رسانه‌ها شود و از رهگذر این اتفاق، شور و نشاط ایجاد شود و برای این امر هیچ راهکاری نخواهیم داشت مگر آنکه نهادهای متولی فرهنگی کشور از جمله سازمان سینمایی از این سینمای کودک و نوجوان کشور به عنوان یک سینمای استراتژیک حمایت کرده و تولیدات این حوزه را تا نقطه مطلوب راهبری کند.

اهمیت حضور سینمای کودک در بازارهای جهانی

تهیه‌کننده «شاهزاده روم» با اشاره به حضور در بازارهای جهانی اظهار کرد: حضور در بازارهای جهانی از ۲ جنبه حائز اهمیت است؛ یک جنبه ادبیات حاکم بر سینمای کودک و نوجوان است، ما باید به این توجه داشته باشیم که آثار مرتبط با کودک خود به خود از ادبیات جهاتی بهره‌مند است.

"البته بدیهی است که اگر عملاً هیچ امکان برای برگزاری جشنواره در این شهر فراهم نشود محل بحثی که عرض کردم نخواهد شد، اما نباید با فرصت‌ها نیز ساده برخورد کرد و به سادگی از کنار آن‌ها عبور کرد"به بیان واضح‌تر، ما در دنیا برای ساخت آثاری برای کودکان و نوجوانان با محدودیت‌ها و به قول معروف خط قرمزهایی مواجهیم که اگر نخواهم بگویم در بعضی موارد از خط قرمزهایی که ما در کشور خودمان برای آثار این دسته از مخاطبان در نظر می‌گیریم سخت‌گیرانه‌تر است، حتماً سهل‌گیرانه‌تر نخواهد بود. پس وقتی با یک اثر کودک وارد عرصه بازارهای جهانی می‌شویم، عملاً با همان محدودیت‌هایی فیلم ساخته‌ایم که فیلمسازان کودک عموماً به آن‌ها توجه دارند، لذا بر خلاف سینمای بزرگسالان، برای ورود به بازارهای جهانی و عرضه بین‌المللی و اثرگذاری فرهنگی در کنار انتفاع مالی، مسیر آثار سینمای کودک بیش از بقیه آثار سینمایی هموار است. پس اگر با رعایت مقتضیات اقتصادی و حداقل استانداردهای کیفی در این عرصه وارد شویم، احتمال موفقیت بالایی خواهیم داشت. تجربه‌های موفق عرضه بین‌المللی انیمیشن‌های ایرانی در کشورهای مختلف، نشانگر همین موضوع است.

جعفری در پایان بیان کرد: جنبه دوم اهمیت حضور در بازارهای جهانی، معرفی توانمندی کشورمان در تولید و ارائه آثار تراز و استاندارد بین‌المللی است. یعنی وقتی ما با اثری که به لحاظ فنی در تراز آثار جهانی است، وارد یک بازار بین‌المللی می‌شویم، در حقیقت کشورمان به عنوان یک کشور توانمند معرفی می‌شود.

یعنی تلقی مخاطب این می‌شود که ایران کشوری توانمند در بسیاری از حوزه‌هاست چرا که وقتی در دنیا کشوری صاحب صنعت سینماست و تولیدات سینمایی دارد، در چشم دیگران به عنوان کشوری پیشرفته و در حال توسعه یا توسعه‌یافته در نظر گرفته می‌شود و حضور ما این قوت و توانمندی را به نمایش در آورده و منجر به اعتماد به نفس و افزایش امید در دل فعالان این عرصه می‌شود. به نظر من ما به داروی امید برای رفع بسیاری از موانع و درمان بسیاری از معضلات و مشکلات امروز سینمای کشور نیاز داریم و نباید از این موضوع غفلت کنیم.