دهم محرم در کربلا چه گذشت؟

خبرگزاری میزان - خبرگزاری صدا و سیما نوشت:امام حسین (ع) برای پیش گیری از نبرد و خون ریزی نیروهای دو طرف تلاش زیادی به عمل آورد و از هر راه ممکن می خواست از کشتار مسلمانان جلوگیری نماید و خون کسی بر زمین نریزد.

قبل از شهادت امام حسین علیه‌السلام

تنظیم سپاه:

امام حسین (ع) پس از نماز صبح، سپاه خویش را که متشکل از ۳۲ تن سواره و ۴۰ تن پیاده بودند، به سه دسته تقسیم کرد؛ دسته اول را در بخش میمنه، دسته دوم را در بخش میسره و دسته ای را میان آن دو قرار داد. فرماندهی بخش میمنه را به «زهیر بن قین» و فرماندهی بخش میسره را به «حبیب بن مظاهر» واگذار کرد و خود در وسط دو سپاه مستقر شد و بیرق سپاه را به برادرش عباس بن علی (ع) سپرد و خیمه‌ها را در پشت سر قرار داد.

عمر بن سعد نیز سپاهیان جنایت پیشه خود را به چند گروه تقسیم کرد و فرماندهی بخش میمنه را به «عمر بن حجاج»، فرماندهی بخش میسره را به «شمر بن ذی الجوشن»، فرماندهی سواره نظام را به «عروه بن قیس» و فرماندهی پیاده نظام را به «شبث بن ربعی» واگذار کرد و بیرق ننگین سپاه خود را به غلامش «درید» سپرد.

دو سپاه در برابر یک دیگر صف آرایی کرده و برای آغاز نبرد سرنوشت ساز، لحظه شماری می کردند.

اندرزهای پیش از نبرد:

امام حسین (ع) برای پیش گیری از نبرد و خون ریزی نیروهای دو طرف، تلاش زیادی به عمل آورد و از هر راه ممکن می خواست از کشتار مسلمانان جلوگیری نماید و خون کسی بر زمین نریزد ولی دشمن که مغرور از کثرت سپاه خود و قلت یاران امام (ع) بود، به هیچ صراطی مستقیم نبود و به هیچ پیشنهادی پاسخ مثبت و کار ساز نمی داند و خواهان تعیین تکلیف از راه نبرد و خون ریزی بود.

امام حسین (ع) در روز عاشورا، برخی از یاران خود را به نزد سپاه دشمن فرستاد تا با آنان گفتگو کرده و با بیان حقایق و واقعیت ها، آنان را از شرارت و جنایت منصرف کنند.

آن حضرت خود نیز بار‌ها برای اندرز سپاه کفر پیشه دشمن پا پیش نهاد و با بیان خطبه هایی روشن گر آنان را به حفظ آرامش و عدم خون ریزی دعوت کرد و از جنگ و مبارزه بازداشت ولی جز تعدادی اندک که از خواب غفلت بیدار شده و حقیقت را دریافتند و به سپاه آن حضرت پیوستند، بقیه آنان در ضلالت و گمراهی خویش باقی مانده و بر آغاز جنگ اصرار می کردند.

پشیمانی حر بن یزید:

حر بن یزید تمیمی که از فرماندهان جنگاور و دلیر عمر بن سعد بود و در مرحله نخست، راه را بر امام حسین (ع) بست و او را به اجبار و اکراه به کربلا رهسپار گردانید.

حر وقتی بزرگواری امام حسین (ع) و حقیقت خواهی ایشان را ملاحظه کرد و از سوی دیگر شاهد نیت های پلید عمر بن سعد و لشکریان عبیدالله بن زیاد و جنایت‌ها و ستم کاری های آنان بود، از خواب غفلت و دنیاطلبی بیدار شد و در خود احساس نگرانی و ندامت نمود.

دگرگونی شگفتی در حر بن یزید به وجود آمد به طوری که یکباره سپاه کفر پیشه عمر بن سعد را ترک و به سوی خیمه گاه امام حسین (ع) رهسپار شد.

حر به نزد امام حسین (ع) رفت و از آن حضرت در خواست عفو و بخشش نمود و از کردار و رفتارهای پیشین خود اظهار پشیمانی کرد؛ امام حسین (ع) با مهربانی تمام حر بن یزید را پذیرفت و از وی استقبال کرد و با رفتار خود موجب تقویت ایمان حر گردید.

حر وقتی بزرگواری امام حسین (ع) و حقیقت خواهی ایشان را ملاحظه کرد و از سوی دیگر شاهد نیت های پلید عمر بن سعد و لشکریان عبیدالله بن زیاد و جنایت‌ها و ستم کاری های آنان بود، از خواب غفلت و دنیاطلبی بیدار شد و در خود احساس نگرانی و ندامت نمود.

حر برای روشنگری سپاه دشمن به سوی آنان برگشت و با معرفی خود و چگونگی هدایت یافتنش، آنان را به راه خیر و سعادت و پیوستن به سپاه حقیقت جوی امام حسین (ع) دعوت کرد؛ دشمنان که از ملحق شدن حر به امام حسین (ع) بسیار نگران و ملتهب شده بودند وی را سنگباران و تیر باران کرده و از نزدیک شدنش به نیروهای خود بازداشتند و حر به ناچار به سوی خیمه گاه امام حسین (ع) برگشت.

پیوستن حر به سپاه امام حسین (ع) و سخنرانی وی برای سپاه عمر بن سعد در دفاع از امام، برای عمر بن سعد و دیگر جنگ افروزان دشمن بسیار گران و نگران کننده بود و تاثیر زیادی در نیروهای دشمن به وجود آورد.

هجوم سراسری سپاه:

دشمن که از پیوستن حر و چند نفر دیگر به سپاه امام حسین (ع) احساس خطر و ریزش نیرو کرده و ادامه این وضعیت را به زیان خود می دید، فرمان حمله را صادر کرد.

عمر بن سعد با رها کردن تیری به سوی سپاهیان امام حسین (ع) جنگ را به طور رسمی آغاز و سپاهیان نگون بخت خود را به نبرد و تهاجم ترغیب و تشویق کرد.

روز عاشورادر مدت کم دو سپاه به یکدیگر نزدیک شده و با ابزارهای جنگی آن روز به نبرد پرداختند در این نبرد، شگفتی تاریخ به وقوع پیوست و معادلات نظامی در هم ریخت؛ نبردی که دفاع یک سپاه کمتر از صد نفر که برخی از آنان را نوجوانان و یا کهن سالان و سالخوردگان تشکیل می دادند، در برابر یک سپاه چند ده هزار نفری بود.

این سپاه اندک با دلاوری و دلیری تمام از حیثیت و موجودیت خویش و اعتقادات و اصول مذهبی و سیاسی خود دفاع و پاسداری نموده و مغلوب دشمن نشدند.

هر یک از یاران امام حسین (ع) با ده‌ها تن از نیروهای دشمن به نبرد نابرابر و تن به تن پرداخت ولی هیچ گونه سُستی و تردیدی در آن‌ها دیده نمی شد و این روحیه بالای رزمی اعتقادی برای دشمن، سنگین و کمر شکن بود؛ یاران امام حسین (ع) با سرافرازی، به شهادت نایل شده و یا با ادامه دلاوری، دشمن را مستاصل و زمین گیر نمودند.

هر یک از یاران امام حسین (ع) با ده‌ها تن از نیروهای دشمن به نبرد نابرابر و تن به تن پرداخت ولی هیچ گونه سُستی و تردیدی در آن‌ها دیده نمی شد و این روحیه بالای رزمی اعتقادی برای دشمن، سنگین و کمر شکن بود

تصور دشمن در آغاز بر این بود که سپاه کم عده امام حسین (ع) در لحظات نخستین هجوم سراسری، نابود شده و از هستی ساقط می شوند و غائله کربلا به راحتی پایان می پذیرد ولی پس از درگیر شدن با آنان، تازه فهمیدند که با کوهی استوار از ایمان و عقیده روبرو شدند و از میان بردن آنان، کار آسانی نیست.

یاران امام حسین (ع) از بامداد تا عصر عاشورا نبرد را ادامه داده و تا آخرین قطره های خون خود از قیام امام حسین علیه السلام پاسداری کردند؛ محدث قمی از محمد بن ابی طالب موسوی روایت کرده است که در این نبرد، پنجاه تن از یاران امام حسین (ع) به شهادت رسیدند.

نبرد انفرادی:

دشمن که از نبرد سراسری و تهاجمی نتیجه ای نگرفته بود، به تدریج به سوی نبرد انفرادی روی آورد؛ زیرا اگر چه سپاه عمر بن سعد جملگی برای نبرد با امام حسین (ع) آمده بودند ولی در میان آنان مردان زیادی بودند که جنگ با فرزند زاده رسول خدا (ص) را روا نداشته و به اکراه و اجبار در سپاه عمر بن سعد قرار گرفته و بودند؛ بدین جهت در کار نبرد عمومی و هجوم سراسری تعلل نمی ورزیدند و عمر بن سعد را در رسیدن به مقاصد پلیدش ناکام گذاشته بودند.
گفتنی است که رویکرد به نبرد انفرادی، برای سپاه کم تعداد امام حسین (ع) نیز خوش آیند و پسندیده‌تر بود، زیرا در این صورت هر یک از یاران امام (ع) می توانست با چندین نفر از سپاه بی انگیزه دشمن نبرد کند و دشمن را در موضع انفعالی قرار دهد و همین امر باعث طولانی‌تر شدن مبارزات گردید.

یاران امام حسین (ع) یکی از دیگری با انگیزه ایمان و اعتقاد، از آن حضرت اجازه رزم گرفته و وارد صحنه می شدند و سرانجام شرافتمندانه جام شهادت را سر می کشیدند و تعدادی از یاران امام علیه السلام تا پیش از ظهر عاشورا به همین نحو به شهادت رسیدند.

نماز ظهر عاشورا:

به هنگام ظهر، یکی از یاران امام (ع) به نام «ابوثمامه صیداوی» آن حضرت را متوجه وقت نماز ظهر کرد؛ امام حسین (ع) که به نماز اهمیت ویژه ای می داد دستور داد که جنگ را متوقف کرده و همگی به نماز پردازند؛ پیشنهاد امام حسین (ع) مورد موافقت دشمن قرار نگرفت و آنان همچنان به نبرد خود ادامه می دادند.

امام حسین (ع) به ناچار یکطرفه جنگ را متوقف کرد و با یاران اندک خود نماز ظهر را به صورت نماز خوف (نماز ویژه زمان جنگ) به جای آورد.

یاران آن حضرت دو دسته شده، دسته ای به نماز امام (ع) اقتدا کرده و دسته ای دفاع می نمودند، اما دشمنان هیچ گونه ترحمی به امام حسین (ع) و نمازگزاران نکرده و با رها کردن تیر، آنان را هدف قرار می دادند؛ برخی از مدافعان امام حسین (ع)، دشمن را از اطراف نماز گزاران پراکنده کرده و برخی دیگر خود را سپر تیر‌ها قرار داده و مانع رسیدن آن‌ها به وجود امام (ع) می شدند.

سعید بن عبدالله حنفی، از جمله آنانی بود که خود را سپر امام (ع) قرار داد؛ وی هر تیری که به جانب امام حسین (ع) می آمد، خود را سپر آن می کرد و آن قدر در این راه ایستادگی کرد تا نماز امام (ع) به پایان رسید؛ در آن هنگام به زمین افتاد و به شهادت رسید و علاوه بر زخم شمشیر و نیزه، از بدن این شهید دلاور، تعداد سیزده چوبه تیر یافتند.

شهادت سایر یاران:

پس از نماز، یاران امام حسین (ع) روحیه رزمی تازه ای یافته و به سوی دشمن هجوم آوردند؛ تمام یاران امام (ع) از جمله جوانان برومند بنی هاشم و فرزندان، برادران، برادرزادگان، خواهر زادگان و عموزادگان آن حضرت به جهاد و دفاع پرداخته و به شهادت رسیدند.

نبرد دلاور مردانی، چون زهیر بن قین، نافع بن هلال، مسلم بن عوسجه، حبیب بن مظاهر، حر بن یزید و بریر بن خضیر از میان یاران امام حسین (ع) و شیرمردانی، چون علی اکبر (ع)، عباس بن علی (ع)، قاسم بن حسین (ع) و عبدالله بن مسلم (ع) از جوانان بنی هاشم به یاد ماندنی و فراموش نشدنی است.

نبرد هر یک از آنان لرزه ای در ارکان سپاه کفر به وجود آورد و شهادت آنان تاثیر شکننده ای در وجود مبارک امام حسین (ع) پدید آورد به طوری که آن حضرت هنگامی که تنها شد و یک تنه با دشمن نبرد می کرد، به یاد یاران شهید خود می افتاد و گاهی به سوی آنان نظری می افکند و آنان را یاری می طلبید و می فرمود: ای عباس، ای علی اکبر، ای قاسم، ای زهیر، ای حر کجایید؟

مبارزه و شهادت امام حسین علیه السلام:

امام حسین (ع) پس از آن که همه یاران خود را از دست داد، بانوان عصمت پناه را در خیمه ای گرد آورد و آنان را تسلی و دلداری داد و به صبر و شکیبایی سفارش نمود و با قلبی شکسته از آنان خداحافظی کرد.

آن حضرت، فرزندش امام زین العابدین (ع) را که در بیماری سختی به سر می برد جانشین خویش قرار داد و با او نیز وداع کرد و آماده نبرد با دشمن گردید؛ امام حسین (ع) به تنهایی، ساعاتی چند با دشمن مبارزه کرد و به هر طرف حمله می کرد گروهی را به هلاکت می رسانید؛ هرگاه برای آن حضرت فرصتی به دست می آمد، به خیمه‌ها بر می گشت و با حضور خود، کودکان و زنان بی پناه را تسلی می داد و بار دیگر با آنان خداحافظی می کرد.

شاید مقصود آن حضرت از تردد میان خیمه و میدان نبرد، برای آمادگی بیشتر بازماندگانش برای پذیرش شهادت آن حضرت بود؛ در یکی از خداحافظی ها، فرزند شیرخوار خود را جهت سیراب کردنش به سوی دشمن آورد و از آن‌ها تقاضای آب برای فرزند شیرخوار خود کرد ولی سپاه سنگ دل عمر بن سعد به فرزند شش ماهه او رحم نکرد و با هدف تیر قرار دادنش، وی را در آغوش پدر غرقه به خون کرد.

شمر بن ذی الجوشن، با قساوت تمام به سوی بدن خونین آن حضرت رفت، در حالی که رمقی در بدن شریفش بود، سر مبارکش را از قفا جدا کرد و سر بریده را به خولی اصبحی تحویل داد تا به نزد عمر بن سعد منتقل کند.

امام حسین (ع) بدن غرقه به خون علی اصغر (ع) را به خیمه برگرداند و بار دیگر به مبارزه پرداخت؛ آن حضرت زخم های فراوانی را در میدان مبارزه متحمل شد، تا آن که بر اثر کثرت جراحات به زمین افتاد؛ در آن حال نیز دشمنان رهایش نکرده و با ابزارهای گوناگون، از جمله تیر، نیزه، شمشیر و سنگ بر بدنش ضرباتی وارد آوردند و سرانجام، آن حضرت تاب و توان از کف داد و بر خاک گرم کربلا بر زمین افتاد و آماده مهمانی خدا گردید.
شمر بن ذی الجوشن، با قساوت تمام به سوی بدن خونین آن حضرت رفت، در حالی که رمقی در بدن شریفش بود، سر مبارکش را از قفا جدا کرد و سر بریده را به خولی اصبحی تحویل داد تا به نزد عمر بن سعد منتقل کند.

پس از شهادت امام حسین علیه السلام

دشمنان اهل بیت پس از شهادت جان سوز امام حسین علیه السلام و یارانش، دست از جنایات خویش برنداشتند، بلکه در این روز غم آلود جنایت های دیگری مرتکب شدند.

غارت خیمه ها:

سپاه عمر بن سعد به ویژه دسته نابکار شمر پس از شهادت امام حسین (ع) به خیمه های آن حضرت یورش برده و خیمه‌ها را غارت کردند و چهارپایان، لباس ها، صندوق ها، اسلحه‌ها و خوراکی‌ها را به یغما بردن؛ آنان حتی حریم اهل بی (ع) را مراعات نکردند و زیور و لباس های زنان را از آن‌ها ستاندند، به طوری که زنان اهل بیت به عمر بن سعد پناهنده شده و از شدت جنایت کاری شمر و گروه نابکارش ‍ شکایت کردند و عمر بن سعد به ظاهر دستور داد که از غارت خیمه‌ها دست بردارند.

عاشورا در کربلااز حمید بن مسلم روایت شد: به اتفاق شمر بن ذی الجوشن و گروهی از پیادگان، از خیمه‌ها گذشتیم تا به علی بن الحسین (ع) رسیدیم که از شدت بیماری از هوش رفته بود همراهان شمر گفتند: که این بیمار را هم بکشیم؟ من گفتم: سبحان الله چه بی رحم مردمید شما. آیا این کودک ناتوان را هم می خواهید بکشید؟ همین بیماری که بر او عارض شده، او را کافی است. به هر طریقی بود آنان را از کشتن علی بن الحسین علیه السلام بازداشتم، ولی آن بی رحم‌ها پوستی را که آن حضرت بر آن خفته بود بکشیدند و به یغما بردند.

آتش زدن خیمه ها:

دشمنان پس از غارت خیمه‌ها و به یغما بردن دارایی‌ها و اشیای موجود بازماندگان، خیمه‌ها را به آتش کشیدند؛ در این هنگام، کودکان و زنان بی سرپرست، از خیمه‌ها بیرون آمده و به بیابان های اطراف گریختند.

راوی گفت: پس از غارت خیمه ها، آن‌ها را آتش زدند و بانوان مکرمات با سر و پای برهنه در حالی که لباس های ایشان را ربوده بودند، از خیمه‌ها بیرون ریختند و صدا به شیون و گریه بلند نمودند و در حال خواری به اسیری رفتند.

راوی گفت: پس از غارت خیمه ها، آن‌ها را آتش زدند و بانوان مکرمات با سر و پای برهنه در حالی که لباس های ایشان را ربوده بودند، از خیمه‌ها بیرون ریختند و صدا به شیون و گریه بلند نمودند و در حال خواری به اسیری رفتند.

تاختن اسب بر پیکر شهیدان:

عمر بن سعد خطاب به سپاه خود گفت: چه کسانی آمادگی تاختن اسب بر کشتگان را دارند؟ ده نفر از آنان اعلام آمادگی کردند که از آن جمله بودند: اسحاق بن حیاة حضرمی، احبش بن مرثد و اسید بن مالک؛ این عده پس از نعل بندی اسبان خویش بر پیکر شهیدان کربلا، از جمله اباعبدالله الحسین (ع) اسب تاختند و پیکرهای پر از جراحت و بی سر شهیدان را در هم شکستند.

این گروه نابکار وقتی برگشتند، در نزد عبیدالله بن زیاد برای گرفتن جایزه خیانت و جنایت خویش، از کار خود چنین تعریف کردند: نحن رضضنا الصدر بعد الظهر بکل یعبوب شدید الاسر؛ ما کسانیم که بر بدن حسین و یارانش اسب راندیم به حدی که استخوانهای سینه آنان را در زیر سم ستوران، چون آرد نرم کردیم؛ عبیدالله بن زیاد اعتنایی به آن‌ها نکرد و دستور داد که جایزه اندکی به آن‌ها بدهند.

این عده پس از قیام مختار بن ابی عبیده ثقفی (در سال ۶۶ ه. ق) در کوفه به سزای اعمالشان رسیدند و به دستور مختار دست و پای آنان را با میخ های آهنین بر زمین کوبیدند و بر بدنشان آن قدر اسب دوانیدند که پیش ‍ از هلاکت شدنشان اعضا و اجزای بدنشان از هم جدا شد.

ارسال سر مقدس امام حسین علیه السلام به کوفه:

عمر بن سعد در عصر عاشورا برای خوش خدمتی بیش‌تر و اعلام وفاداری به عبیدالله بن زیاد و خاندان بنی امیه، دستور داد سر بریده امام حسین (ع) را با شتاب به کوفه ببرند و عبیدالله بن زیاد را از پایان یافتن غائله کربلا با خبر گردانند.

ماموریت رساندن سر مقدس اباعبدالله الحسین (ع) با خولی بن یزید اصبحی و حمید بن مسلم بود؛ آنان شب به کوفه رسیدند و در آن هنگام دارالاماره نیز بسته بود به همین جهت شب را در خانه خویش گذرانده و بامداد روز یازدهم سر مقدس امام حسین (ع) را نزد عبید الله بردند.

سرهای دیگر شهیدان را پس از بریدن و شست و شو دادن، میان سرکردگان جنایت کار تقسیم کردند تا نزد عبیدالله برده و پاداش بگیرند و بدین وسیله به وی نزدیک شوند.

• بیشتر بخوانید:
• تمام ایران در غم و اندوه شهادت سید و سالار شهیدان/تلاش «نسل حسینی‌» برای رعایت کامل اصول بهداشتی

انتهای پیام/
خبرگزاری میزان: انتشار مطالب و اخبار تحلیلی سایر رسانه‌های داخلی و خارجی لزوماً به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفاً جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای منتشر می‌شود.