بررسی کوتاه از وضعیت آموزش مجازی در دانشگاه‌های زنجان / گروه‌های آموزشی که بدون عضو ماندند

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، اعظم ذوالفقاری منظری؛* اوایل اسفند ۹۸ که شیوع کرونا در کشورمان به صورت رسمی اعلام شد، دانشگاه ها یکی پس از دیگری خوابگاه ها را بستند و برگزاری کلاس های درس را به صورت حضوری لغو کردند. دانشجویان را روانه شهرهایشان کردند؛ خوابگاه ها و فضاهای دانشگاهی سمپاشی و گندزدایی شد و مسئولان دانشگاه ها و وزارت علوم و همچنین وزارت بهداشت از برگزاری کلاس های دانشگاه به صورت مجازی سخن گفتند.

آنچه در تصور اولیه از کلاس مجازی به ذهن می آید، دانشجویانی است که در ساعتی معین(مثلا ساعت اصلی کلاس حضوری) آنلاین شوند و استاد از طریق اینترنت درس را برای دانشجویان توضیح دهد. به نظر می رسد کیفیت تدریس به اندازه کلاس های حضوری نباشد؛ اما در شرایط بحرانی، نمی توان از چنین  فرصتی چشم پوشی کرد.

اما کلاس های مجازی در واقع به چه شکلی برگزار شدند؟ این سوال را از تعدادی دانشجویان دانشگاه های استان زنجان پرسیدیم و به گلایه های جالبی رسیدیم.

آنچه در این گزارش مطرح می شود براساس گفتگوهای خبرنگار ما با تعدادی از دانشجویان دانشگاه های این استان است. بنابراین این گزارش تنها بخشی از شرایط موجود را گزارش می کند تا برای حل این مشکلات تا روزهای آینده و آغاز دوباره کلاس های آموزشی فکر چاره ای شود.

یکی از دانشجویان دانشگاه پیام نور زنجان به خبرنگار ما می گوید: تاکنون خبری از کلاس های مجازی پیام نور ندیده ام.

برای بررسی این ادعا سری به سایت دانشگاه پیام نور زنجان زدیم. آخرین خبری که در این سایت بارگذاری شده مربوط به ۱۹ بهمن ۹۸ است.

"او به خبرنگار ما لینک برخی کانال هایی را که استادان برای ارائه درس ها ایجاد کرده اند، ارائه داد"اما با بررسی سایت‌های خبری در زنجان به خبر آغاز کلاس‌های الکترونیکی این دانشگاه از ۱۷ اسفند رسیدیم.

اما مدیر روابط عمومی دانشگاه پیام نور زنجان در ۱۰ اسفند به رسانه ها گفته بود که پوشش حداکثری آموزش مجازی کلاس های آموزشی این دانشگاه در دستور کار است. البته وی در این اخبار بر ظرفیت های آموزش ترکیبی این دانشگاه نیز تأکید کرده بود.

ظرفیت آموزش ترکیبی دانشگاه پیام نور در زنجان اما در کانال تلگرامی که به نظر می رسد از سوی مسئولان این دانشگاه به روز رسانی می شود، به دانشجویان ارائه شده است. آن هم با تشکیل گروه هایی در پیام رسان های واتساپ یا تلگرام.

برگزاری کلاس در تلگرام یا واتساپ!

در این کانال، لینک گروه ها ارائه شده، اما پس از ورود به برخی از این لینک ها متوجه شدیم یا هیچ دانشجویی در آن ها عضو نشده، یا محتوایی در این کانال رد و بدل نشده است.

یکی از دانشجویان دانشگاه زنجان نیز در گفتگو با خبرنگار ما با اشاره به اینکه برای برخی واحدها کلاس هایی برگزار شده و برای برخی دیگر نه، می گوید: ما دانشجوی ارشد دانشگاه زنجان هستیم و هیچ کلاسی تاکنون برای ما باز نشده است.

وی ادامه می دهد: دانشگاه زنجان از سامانه دانشگاه امیرکبیر برای تدریس مجازی استفاده می کند، اما همان هم مشکلات زیادی دارد.

به گفته وی بیشتر استادان دروس را به صورت فایل پی دی اف یا پاورپوینت در اختیار دانشجویان قرار می دهند و دیگر توضیحی درباره درس نمی دهند. ارتباطی هم بین دانشجو و استاد، شبیه به آنچه سر کلاس رخ می دهد، صورت نگرفته است.

یکی دیگر از دانشجویان این دانشگاه نیز می گوید: سامانه ای که برای کلاس های مجازی در دانشگاه ما اختصاص پیدا کرده، بسیار محدود است و فقط چند کلاس به صورت همزمان در آن برگزار می شود.

وی توضیح می دهد: بسیاری از دروس کلاس مجازی ندارند و  برای برخی دروس هم به خاطر ماهیت خود آن درس ها، امکان برگزاری کلاس به صورت مجازی نیست.

این دانشجوی دانشگاه زنجان همچنین از اشکالات این سامانه گلایه می کند و می گوید: کار با آن پیچیده است و گاهی اساتید هم نمی دانند چطور باید با این سامانه کار کنند.

حبیب الله زلف خانی، معاون آموزشی دانشگاه زنجان اعلام کرده بود که زیرساخت های لازم برای اجرای کلاس های الکترونیک از اولین روز تعطیلی دانشگاه ها را نداشتند. به گفته وی، تدریس الکترونیکی ابتدا این دانشگاه برای دروس محدودی اجرا شد و قرار بود در صورت تمدید تعطیلی دانشگاه، دروس بیشتری را تحت پوشش سامانه الکترونیکی قرار دهند.

با این حال زلف خانی اعلام نکرده است که دانشجویان از چه طریقی می توانند به این سامانه الکترونیکی برگزاری کلاس ها مراجعه کنند.

کلاس مجازی با فایل پی دی اف!

یکی از دانشجویان دانشگاه فنی و حرفه ای زنجان نیز از وضعیت کلاس های مجازی گلایه دارد.

او به خبرنگار ما لینک برخی کانال هایی را که استادان برای ارائه درس ها ایجاد کرده اند، ارائه داد. در این کانال ها، چندین فایل پی دی اف یا پاورپوینت وجود دارد که دروس به صورت جلسه ای در آن ها ارائه شده است.

شکی نیست که استادان نیز برای تهیه این فایل ها وقت و انرژی خود را گذاشته اند، اما این وضعیت تدریس، باعث علم آموزشی می شود؟ کیفیت آموزش مجازی به پای آموزش حضوری نمی رسد و اکنون در شرایط ویژه ای قرار داریم که باید کمی از کیفیت آموزش عبور کنیم اما آیا دانشگاه های زنجان آماده اند از چند روز آینده، آموزش مجازی خود را از سر بگیرند؟

خبرنگار ما برای پیگیری وضعیت آموزش مجازی در دانشگاه زنجان، با حبیب الله زلف خانی، معاون آموزشی این دانشگاه ارتباط برقرار کرد. وی امیدوار است که پس از اتمام تعطیلات نوروزی، کلاس های مجازی این دانشگاه دوباره از سر گرفته شود؛ هرچند خود وی نیز معتقد است آموزش مجازی هرگز به کیفیت آموزش حضوری نمی شود.

امیدواریم بتوانیم

او می گوید: پیش از این سابقه چندانی در آموزش مجازی نداشتیم و استادان و کارکنان ما در وضعیت جدیدی قرار گرفتند. در ابتدای کار که پیش از تعطیلات بود، مشکلات زیادی داشتیم و می دانستیم که این مشکلات تا مدتی ادامه خواهند داشت.

زلف خانی توضیح می دهد: پیش از عید برای چند درس محدود به طور اختیاری و برای تعدادی از استادان، آموزش مجازی را راه اندازی کردیم. آن زمان امیدوار بودیم شیوع کرونا فروکش کند و بتوانیم به آموزش حضوری بازگردیم، اما به نظر می رسد باید آمادگی کامل را برای مواجهه با شرایط جدید و در صورت لزوم ادامه برگزاری کلاس های مجازی داشته باشیم.

به گفته معاون آموزشی دانشگاه زنجان تلاش می کنیم سامانه را به صورتی مدیریت کنیم که کلاس ها بسیار شبیه کلاس حضوری برگزار شود؛ یعنی در زمان برگزاری کلاس صدای استاد و دانشجو به طور کامل رد و بدل شود و امکان سوال پرسیدن برای دانشجویان نیز فراهم شود.

با این حال او می گوید که ممکن است از برخی استادان بخواهیم که کلاس را بدون ارتباط تصویری، و با صوت اداره کنند.

دلیل این موضوع هم اشکال در خطوط اینترنتی عنوان می کند.

همچنین به گفته وی احتمالا کلاس ها در ساعاتی پایانی روز و شب یا پنج شنبه ها نیز برگزار شود تا بار ترافیکی کمتری روی سامانه قرار گیرد.

زلف خانی توضیح می دهد: مسلم است که این روش، جایگزین روش آموزش حضوری نیست اما در شرایط فعلی چاره ای جز توسل به این شیوه ها نداریم. با این حال پس از آنکه شرایط به حالت عادی بازگشت، تلاش می کنیم از آموزش مجازی به عنوان روش مکمل آموزش حضوری بهره ببریم.

به نظر می‌رسد مشکلات اینترنتی متعدد و همچنین ناآشنا بودن بسیاری از استادان دانشگاه و دانشجویان با فضای مجازی و همچنین نبود سامانه‌های مطمئن و کارآمد برای ارائه دروس، آموزش مجازی را با چالش‌های جدی مواجه می‌کند که در نهایت باعث می‌شود، آنچه دانشجویان در نیمسال دوم تحصیلی ۹۹-۹۸ بیاموزند، از کیفیت علمی مناسبی برخوردار نباشد.