ناخرسندان از دیدار پاپ و آیت الله سیستانی در ایران و عراق

بی بی سی فارسی

بی بی سی فارسی - ۱۷ اسفند ۱۳۹۹

مهرداد فرهمند
بی‌بی‌سی

۱۳ دقیقه پیش

منبع تصویر،

Reuters

توضیح تصویر،

پاپ در نجف به خانه شخصی آیت الله سیستانی رفت

پاپ به عراق نرفت تا با آیت الله سیستانی دیدار کند. این دیدار در چارچوب تشریفات عادی و همیشگی سفرهای پاپ بود که در هر کشوری با رهبران مذهبی دیدار می کند. در عراق هم پیش از آیت الله سیستانی با اولیای کلیسا و علمای بلندپایه اهل سنت دیدار کرد اما بازتاب دیدار او با آیت الله سیستانی در داخل و خارج از عراق چنان بود که گویی سفر پاپ برنامه ریزی شده بود تا او به حضور آیت الله سیستانی برود و با دیدار با او، خواسته هایی سیاسی را برآورده کند.

در عمل هم به نظر می رسد این سفر به نفع آیت الله سیستانی و راه و تفکر او تمام شد و همان نتیجه ای را داد که اگر با همین هدف برنامه ریزی شده بود، انتظارش می رفت.

در داخل عراق، میان سکولارها و اهل سنت ناخرسندی آشکاری از این دیدار دیده شد که به همفکرانشان در خارج از این کشور امتداد یافت تا آنجا که حتی شایعه ای در فضای مجازی به راه افتاد که این دیدار اصلا صورت نگرفته و عکسهایی که از آن انتشار یافته، فتوشاپ است. حتی گفتند آیت الله سیستانی درگذشته و کسی که در عکسها و فیلمها دیده می شود، بدل اوست.

ناخرسندی شان از این بود که تقویت جایگاه آیت الله سیستانی، حتی با وجود زاویه ای که او با ایران و اسلامگرایان شیعه دارد، در نهایت به نفع ایران و اسلامگرایان شیعه است.

"این دیدار در چارچوب تشریفات عادی و همیشگی سفرهای پاپ بود که در هر کشوری با رهبران مذهبی دیدار می کند"چون با تقویت شیعیان و رهبرانشان، موقعیت ایران و اسلامگرایانش در برابر اهل سنت و سکولارها نیز تقویت می شود. برخی تحلیلگران با استناد به آراء و نظرات آیت الله سیستانی گفتند و نوشتند که او با ولایت فقیه مخالف نیست بلکه تنها خوانش او از ولایت فقیه است که با خوانش رسمی در ایران تفاوت دارد. پس در نهایت، پاپ با رفتن به حضور آیت الله سیستانی آب به آسیاب ولایت فقیه ریخت.

پاپ در بغداد: خشونت، فرقه‌گرایی و ناشکیبایی را پایان دهید
دیدار پاپ با آیت‌الله سیستانی و سکوت مراجع تقلید در قم

از این دید، در کشوری دچار شکاف و تقسیم بندی مذهبی، دیدار پاپ با آیت الله سیستانی، با سنگینتر کردن وزنه شیعیان نسبت به اهل سنت و بهره برداری تبلیغاتی جناح شیعی از آن، تلاشها برای حل مشکل شکاف مذهبی و پیش رفتن بسوی سکولاریسم را به واپس راند.

اینکه دیدار پاپ با مرجع شیعیان بسیار پررنگتر از دیدار او با علمای اهل سنت بازتاب یافت، نه نیت پاپ بود و نه خواست آیت الله سیستانی، بلکه به بافت و ساختار روحانیت سنی بر می گردد و ناشی از آن است که روحانیت اهل سنت «چهره» ندارد.

روحانیت اهل سنت عراق به صورت نهاد و شورائی از علما عمل می کند و نهادی دولتی به شمار می رود، در نتیجه، چهره مستقل و یگانه ای چون آیت الله سیستانی ندارد که اثرگذاری حتی قابل مقایسه ای با او داشته باشد.

ایران و متحدانش در عراق گرچه کوشیدند در بهره برداری تبلیغاتی از دیدار پاپ و آیت الله سیستانی سهمی ببرند، اما ناخرسندی شان را از این پنهان نکردند که به جای آیت الله خامنه ای نام آیت الله سیستانی به عنوان «رهبر شیعه» برجسته شده است. ترجیع بندی که مسئولان و رسانه های حکومتی ایران و هوادارانش در ایران و عراق تکرار کردند، این بود که پاپ بایستی به قاسم سلیمانی و ابومهدی مهندس ادای احترام می کرد که مسیحیان را از چنگ داعش نجات دادند.

بازتابی که دیدار پاپ و آیت الله سیستانی در رسانه های جهان یافت، از او چهره «رهبر شیعیان» را ترسیم کرد که یکسره با چهره ای که از آیت الله خامنه ای تاکنون در اذهان عمومی نقش بسته متفاوت است. فضای محقر خانه آیت الله سیستانی و سادگی محیط پیرامون او از سویی و توضیحاتی که کارشناسان در رسانه ها درباره اختلاف دیدگاه او با روحانیون حاکم بر ایران دادند از سوی دیگر، چهره رهبر مذهبی مقبول و محبوبی از او به تصویر کشید. این نیز که آیت الله سیستانی به هیچ مقام دولتی عراق اجازه نداد همراه با پاپ به خانه اش داخل شود، بازتاب گسترده ای در داخل و خارج عراق یافت، سندی شد بر استقلال مرجعیت شیعه و بر امید کسانی افزود که باور دارند این نهاد مستقل می تواند به برون رفت عراق از کلاف سردرگم مشکلات و بحرانهایش کمکی اساسی کند.