گردشگری مجازی ؛مکمل یا جایگزین گردشگری؟

به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مشهد، اسفند سال ۹۸ بود که ویروس کرونا این مهمان ناخوانده وارد کشورمان شد این مهمان ناخوانده غیر از بیماری سوغات‌های زیادی با خود به همراه داشت اول اینکه ورود کرونا در آستانه نوروز باعث شد که برنامه سفر‌های نوروزی شهروندان لغو شود قرنطینه برقرار شد و خیلی از ما به هوای اینکه کرونا چند ماهی مهمان ما خواهد بود بی خیال سفر و سیاحت شدیم.

اما ماهها  گذشت و دیدیم این مهمان ناخوانده قصد رفتن ندارد از طرفی ضرورت رعایت محدودیت‌های کرونایی باعث شد که خیلی از ما دلتنگ سفر شویم. کم کم فعالان گردشگری گردشگری مجازی را برای ما پررنگ کردند اگرچه که این نوع گردشگری پیش از این نیز وجود داشت، اما در ایام قرنطینه این نوع گردشگری پررنگ‌تر شد و استقبال بیش تری از آن شد.

گردشگری مجازی چیست؟

وقتی اسم گردشگری مجازی را می‌شنویم به نظرمان می‌آید این گردشگری خالی از لذت است. از خانمی دانشجو درباره نظرش نسبت به گردشگری مجازی می‌پرسم و او در پاسخ می‌گوید: فضای مجازی به اندازه‌ای زندگی ما را تسخیر کرده است که اگر قرار باشد گردشگری نیز در فضای مجازی باشد نشاط بخش نیست.

او ادامه می‌دهد: فضای مجازی بیشتر کمک می‌کند که اطلاعات ما درباره جاذبه‌های گردشگری تکمیل شود. در واقع فضای مجازی باعث می‌شود گردشگران هدفمند باشند و از اتلاف وقت آن‌ها در پیدا کردن جاذبه‌های گردشگری جلوگیری می‌شود.

بیشتر بخوانید

• تبلیغات تورهای گردشگری در فضای مجازی رصد می شود

اگر نام گردشگری مجازی را در نت سرچ کنید سایت پانومن را پیدا می‌کنید این سایت یکی از سایت‌هایی است که بیشترین فعالیت را در زمینه برگزاری تور‌های مجازی دارد جامعی مدیر سایت پانومن (و پروژه‌های چند رسانه‌ای گردشگری) در گفتگو با یک برنامه رادیویی (رادیو گفتگو) می گوید: گردشگری مجازی رویکردی با هدف توسعه گردشگری سنتی است و با بهره مندی از ابزار‌های ارتباطی میسر می‌شود و نمی‌توان آن را یک پدیده منفک دانست.

او می افزاید: مردم وقتی اسم گردشگری مجازی را می‌شنوند از نظر آن‌ها لذتی در گردشگری مجازی وجود ندارد. گردشگری مجازی این نقش را دارد که مردم از طریق این نوع گردشگری با مقاصد و جاذبه‌های گردشگری آشنا می‌شوند و سپس به گردشگری حقیقی و سفر به مقاصد گردشگری روی می آورند.

وظایف گردشگری مجازی

مدیر پروژه چند رسانه‌ای گردشگری ادامه داد: به طور کل سه وظیفه به گردشگری مجازی محول می‌شود.

"با راهنمای یکی از تور‌های مجازی در شهر پتسدام آلمان از طریق شبکه‌های اجتماعی آشنا می‌شوم"معرفی جاذبه‌های گردشگری، معرفی خدمات ارائه شده در مناطق گردشگری (شامل امکانات رفاهی، حمل و نقل، برنامه‌ها و تور‌های مسافرتی) بخشی از این وظایف است.

جامعی بیان می کند: ارائه خدمات به صورت آنلاین (مثل اخذ ویزا) (رزرواسیون هتل؛ خرید بلیت و سایر هماهنگی‌های سفر) بخش دیگری از وظایف گردشگری مجازی است.

زیارت مجازی بخشی از طرح گردشگری مجازی است

 مجدی عضو انجمن گردشگری الکترونیک هم در برنامه رادیویی گفت و گو می گوید: هنوز کار‌های لازم در زمینه معرفی جاذبه‌های گردشگری از طریق فضای مجازی صورت نگرفته و از ظرفیت‌های این حوزه‌ها آن چنان استفاده نشده است.

هنوز مردم وقتی اسم گردشگری مجازی را می‌شنوند تلقی آن‌ها این است که باید احساس حضور را داشته باشند در حالیکه هدف اول از گردشگری مجازی شناخت آن مکان است. همچنین برخی از مردم به دلایلی مثل مشکلات مالی یا مشکلات جسمی توانایی حضور در برخی از اماکن گردشگری را ندارند به طور مثال زیارت مجازی برای عاشقان این نوع گردشگری جا نیفتاده است.

میراث فرهنگی خراسان رضوی در زمینه گردشگری مجازی چه کار‌هایی انجام داده است؟

ضیائیان مدیر روابط عمومی میراث فرهنگی خراسان رضوی می گوید: میراث فرهنگی استان در زمینه گردشگری مجازی کار‌های مختلفی انجام داده است این اقدامات شامل برگزاری تور رسانه‌ای و دعوت از فعالان رسانه و فعالان فضای مجازی در زمینه گردشگری است تا از جاذبه‌های گردشگری شهر‌های مختلف بازدید شود  و به دنبال آن محتوا‌هایی از این جاذبه‌های گردشگری در رسانه‌ها و فضای مجازی تولید می‌شود.

او می افزاید: میراث فرهنگی استان از برنامه سازان کشور‌های همسایه دعوت کرده است تا مستند‌هایی از جاذبه‌های گردشگری خراسان رضوی تهیه کنند و پخش این مستند‌ها در شبکه‌های رسمی و تلویزیونی این کشور‌ها باعث تبلیغ جاذبه‌های گردشگری استان خواهد شد.

مدیر روابط عمومی میراث فرهنگی خراسان رضوی ادامه می دهد: همچنین در بعد ملی و شبکه خراسان رضوی تصاویر یا برنامه‌هایی از جاذبه‌های گردشگری استان تهیه می‌شود و از شبکه خراسان رضوی و شبکه‌های ملی پخش می‌شود.

ضیائیان بیان می کند: هر ماه پنج گزارش تصویری، پنج کلیپ معرفی و پنج تا گزارش رسانه‌ای از معرفی جاذبه‌های گردشگری خراسان رضوی برای خبرگزاری‌ها تهیه می‌شود.

او تصریح می کند: تاکنون سی کلیپ از جاذبه‌های گردشگری خراسان رضوی به زبان انگلیسی و زیرنویس عربی برای فضای مجازی تهیه شده است. تهیه ۲۵۰ پوستر به زبان انگلیسی و فارسی و انتشار هفتاد کلیپ تایم لپس و گذر زمان از معرفی جاذبه‌های گرشگری خراسان رضوی بخش دیگری از این اقدامات است.

مدیر روابط عمومی میراث فرهنگی خراسان رضوی تأکید می کند: اداره کل میراث فرهنگی خراسان رضوی در تمام شبکه‌های اجتماعی صفحه رسمی دارد که در معرفی خراسان رضوی به کاربران فضای مجازی بسیار موثر خواهد بود.

بلاگر‌های گردشگری و جریان گردشگری مجازی

چند وقتی است با گستردگی اینستا فعالیت اینفلوئنسر‌ها در شبکه‌های اجتماعی بیشتر شده است. بلاگر‌های گردشگری نیز از آن دسته اینفولوئنسر‌هایی هستند که در سال‌های اخیر نیز فعالیت بیشتری داشته اند.

این گروه از بلاگر‌ها با تبلیغ جاذبه‌های گردشگری در فضای مجازی در تقویت گردشگری بسیار موثر هستند. به طور مثال این دسته از بلاگر‌های گردشگری در سال‌های اخیر با کمک نهاد‌های متولی گردشگری فم تریپ (fam trip) برگزار کردند و از بلاگر‌های سایر کشور‌ها دعوت کردند تا با سفر به ایران به تبلیغ جاذبه‌های گردشگری کشورمان در فضای مجازی بپردازند.

در واقع فم تریپ (fam trip) به معنای سفر‌های ارزان یا رایگانی است که آژانس‌ها و موسسات فعال در زمینه گردشگری برگزار می‌کنند و از متخصصان صنعت گردشگری، همچون عکاسان، لیدر‌های تور، بلاگر‌ها و روزنامه نگار‌ها و مشاوران سفر دعوت می‌کنند تا به معرفی شهر و جاذبه‌های گردشگری و تاریخی و نقاط دیدنی آن بپردازند.

بلاگرهای گردشگری اهداف کوتاه مدت دارند

چند وقتی است صفحه سحر طوسی گردشگر را در اینستاگرام دنبال می کنم.مصاحبه ما نیز از طریق صفحه او در اینستاگرام انجام می شود.  سحر طوسی، متولد ۱۳۶۱ در تهران، دوچرخه سوار و جهانگرد است و بیش از ۱۵ سال است که فعالیت در زمینه گردشگری و جهانگردی و دوچرخه سواری را آغاز کرده است.

رشته تخصصی او دوچرخه سواری است و مهارت کافی در دوچرخه سواری را دارد و تاکنون برای انجام امور خیریه و انسان دوستانه رکاب زده است.

او تاکنون به کشور‌های آسیایی و اروپایی سفر کرده است و عکس‌هایی از سفر‌های ایرانگردی و جهانگردی خود تهیه می‌کند و در اینستاگرام خود به اشتراک می‌گذارد.

 او درباره گردشگری مجازی و مشکلات توسعه آن می گوید: گردشگری مجازی پیش از کرونا نیز مطرح بود اما بعد از پاندمی کرونا بسیار مورد استقبال قرار گرفت. تور‌های مجازی و بازدید از موزه‌ها به صورت مجازی راه اندازی شد. تور‌های مجازی مخاطبان خاص خود را دارد، اما ما مشکل اینترنت را در ایران داریم. به دلیل ضعف نت در ایران این شاخه از گردشگری نمی‌تواند در ایران چندان قوی باشد.

این بانوی گردشگر درباره اینکه بلاگر‌های گردشگری چه قدر می‌توانند در تقویت گردشگری مجازی موثر باشند ادامه می دهد:  بلاگر‌های گردشگری در ایران چندان قوی نیستند و حرکت‌هایی مثل فم تریپ(fam trip) بسیار محدود بوده است و این حرکت‌ها به صورت مداوم نیست و مقطعی است و بعد از مدتی فراموش می‌شود.

طوسی بیان می کند: در زمینه جذب گردشگر از سایر کشورها یا معرفی جاذبه های گردشگری به سایر کشورها،  بلاگر‌های ایرانی چندان فعالی نداریم که دو زبانه باشند یا محتوا‌هایی به زبان‌های دیگر تولید کنند.

فقط آژانس‌ها یا تور لیدر‌ها که به زبان‌های دیگر مسلط هستند توانایی تولید محتوا در این زمینه را دارند که این دسته از افراد معمولا بلاگر نیستند.

او تصریح می کند: متاسفانه بسیاری از بلاگر‌های ما به زبان انگلیسی مسلط نیستند یا هدف آن‌ها گسترش گردشگری نیست. بیشتر هدف بلاگر‌ها جذب فالوور، گرفتن تبلیغ و این دست موارد است. بیشتر بلاگر‌ها اهداف کوتاه مدت تعریف می‌کنند درحالیکه در زمینه جذب گردشگر‌های خارجی احتیاج به برنامه‌های بلند مدت است.

آیا برگزاری تور‌های مجازی موفق بوده است؟

بعد از پاندمی کرونا و تعطیلی اماکن تاریخی تور‌های مجازی در نقاط مختلف جهان برگزار شد. همچنین موزه‌های بزرگی در جهان در دوران کرونا تور‌های مجازی برگزار کرده اند. با راهنمای یکی از تور‌های مجازی در شهر پتسدام آلمان از طریق شبکه‌های اجتماعی آشنا می‌شوم.

این بانوی راهنمای تور‌های مجازی از موزه‌های پتسدام آلمان که تمایلی به ذکر نام خود ندارد از تجربه تور‌های مجازی در دوران کرونا اینطور می گوید: اداره گردشگری آلمان ایده توریسم مجازی را در زمان پاندمی کرونا آغاز کرده است و من اشتیاق عجیبی برای تجربه تور مجازی داشتم.

او می افزاید: این تجربه از این جهت جالب بود که برای نخستین بار به عنوان راهنمای گردشگری قادر نبودم چهره بازدیدکنندگان موزه ببینم.

این بانوی راهنمای گردشگر ادامه می دهد: تعداد بیننده‌ها در تور مجازی زیاد نبود و تور یک ساعت طول کشید.

تور مجازی به صورت رایگان برگزار شد و کسانی که در اداره گردشگری شهر کار می‌کنند گمان می کردند که بعد از پاندمی کرونا احتمال دارد بعضی از گروه‌ها قصد داشته باشند به صورت پاور پوینت یا در قالب یک گروه مجازی تجربه تور مجازی شهر را داشته باشند، ولی من به عنوان یه راهنمای تور گمان می‌کنم که این ایده اجرایی نیست، زیرا به دلیل اینکه افراد بیشتر به دیدن فیزیکی شهر تمایل دارند. در واقع تور مجازی می‌تواند افراد را تشویق کند تا افراد برای سفر به شهر تشویق شوند.

بیشتر بخوانید

• تور‌های مجازی ناطق در مشهد، میزبان علاقه‌مندان به گردشگری
• سایت گردشگری مجازی گناباد رونمایی شد
• برگزاری جشنواره گردشگری در خراسان رضوی

گردشگری مجازی،جایگزین سفر یا مکمل توریسم

آن طور که از این گزارش برمی آید گردشگران فقط در شرایط خاصی مثل کرونا احتمال دارد حاضر باشند از گردشگری مجازی به عنوان درمان درد بی سفری خود استفاده کنند و در واقع اصل ماجرا و اصل لذت سفر برای مردم با گردشگری در فضای واقعی است. آنچه که از صحبت کارشناسان برمی آید این است که گردشگری مجازی در واقع مکمل توریسم است و بخشی از فرآیند گردشگری است.

مسأله ای که این روزها باید در اولویت ما قرار گیرد تقویت گردشگری مجازی است تا بعد از دوران کرونا بتوانیم در زمینه جذب گردشگر موفق عمل کنیم.

مجید عرفانیان، کارشناس گردشگری و بلاگر سفر که تجربه زیادی در زمینه گردشگری و فعالیت در فضای مجازی دارد در گفت و گو با رسانه ها می گوید: تعدادی از سایت های جهانی گردشگری و موزه های بزرگ به دلیل اینکه پیش از بروز کرونا در زمینه گردشگری مجازی فعال بودند بعد از دوران کرونا با برگزاری تورهای آنلاین به کاربران امکان بازدید از موزه و جاذبه گردشگری مورد نظر را دادند احتمالا تمایل سفر بازدید کنندگان در آینده از این مجموعه‌ها چند برابر می‌شود. 

او می افزاید: در کشورمان هنوز در حفظ میراث فرهنگی و نیز در مدیریت مقاصد گردشگری با مشکلات اساسی از جمله مشکلات تخصیص بودجه مواجه هستیم و اهمیت این ماجرا را به درستی درک نکرده‌ایم که باید همسو با دیگر کشور‌ها در جهت گردشگری مجازی گام برداریم.

این کارشناس گردشگری با تاکید بر اینکه هر چند نمی‌شود فاصله گردشگری مجازی ایران را با دیگر کشور‌ها اندازه گرفت، ادامه می دهد: این فاصله کاملا معنادار است چرا که با توجه به فعالیت برخی موزه‌های دیگر کشور‌ها که در دوران کرونا دسترسی آنلاین به سراسر دنیا برای بازدید دادند و بازدید کننده توانست اتاق به اتاق در موزه‌ها بگردد و خودش را آنجا تجسم کند، اما در کشورمان در نهایت برخی از موزه‌ها تصاویری در فضای اینستاگرام منتشر کردند و این فاصله معناداری بین گردشگری مجازی در ایران و دیگر نقاط دنیا را نشان می‌دهد.

فرصت را از دست ندهیم

پاندمی کرونا برای کشور ما می تواند فرصتی باشد تا جاذبه های گردشگری کشور را از طریق انواع محتواها و برگزاری انواع تورهای مجازی بیشتر به مخاطبان در گوشه و کنار دنیا معرفی کند.طبیعتا حالا که به واسطه کرونا سفرها کمتر شده است عاشقان سفر برای شناسایی مقاصد بعدی سفر خود وقت بیشتری را در فضای مجازی می گذرانند و ما می توانیم با تقویت گردشگری مجازی تهدید کرونا را به فرصتی برای گردشگری کشور تبدیل کنیم.

گزارشگر: مریم مزروعی

انتهای پیام//م.م