رئال مادرید زیر دست 'دندانپزشک ایتالیایی'؛ آتالانتا چگونه با گاسپرینی متحول شد؟

رئال مادرید زیر دست 'دندانپزشک ایتالیایی'؛ آتالانتا چگونه با گاسپرینی متحول شد؟

• پویا عنایتی
• خبرنگار

۳ ساعت پیش

منبع تصویر،

Getty Images

تا چند سال پیش، سری‌آ فوتبال ایتالیا گرفتار رکود شدیدی بود. چهره‌های برجسته‌ای همچون فابیو کاپلو و مارچلو لیپی و آریگو ساکی مصاحبه‌های بلندی انجام می دادند درباره دلایل این رکود و راه‌های عبور از آن. کاپلو در چند مصاحبه گفت که ضعف سخت افزاری و به خصوص نداشتن ورزشگاه‌های جدید و زیبا باعث شده فوتبال ایتالیا از آلمان و انگلیس عقب بیفتد.

• آتالانتا: تیم کوچکی که تسلیم 'بمب بیولوژیک' هم نشد
• جادوی میلان؛ معجزه پیولی چگونه رخ داد؟
• سیلویو برلوسکونی؛ نخست‌وزیر سابق ایتالیا رویایش را در ۲۰ کیلومتری میلان می‌سازد
• فوتبال ایتالیا؛ پایان یک دهه حکمرانی یوونتوس فرا رسیده است؟
• آندره‌آ پیرلو؛ اسطوره یوونتوس روی نیمکت هم به خوبی داخل زمین هست؟

همزمان از منظر فنی این ایده طرح می‌شد که مربیان ایتالیایی بیش از حد روی تاکتیک‌های دفاعی کم فشار متمرکز هستند. آریگو ساکی معتقد بود در سری‌آ کمتر تیمی، پرسینگ را جدی گرفته و این از دلایل عقب افتادگی فنی سری‌آ در قیاس با لیگ برتر انگلیس و بوندسلیگا است.

از ساکی تا ساری-بال

منبع تصویر،

Getty Images

توضیح تصویر،

آریگو ساکی آث میلان را به یکی از قدرتمندترین تیم‌های اروپا در دهه ۱۹۹۰ تبدیل کرد

آریگو ساکی خودش یکی از مولفان اصلی "فوتبال مبتنی بر پرسینگ شدید" است.

"رئال مادرید زیر دست 'دندانپزشک ایتالیایی'؛ آتالانتا چگونه با گاسپرینی متحول شد؟پویا عنایتیخبرنگار۳ ساعت پیشمنبع تصویر، Getty Imagesتا چند سال پیش، سری‌آ فوتبال ایتالیا گرفتار رکود شدیدی بود"در اواخر دهه ۱۹۸۰ زمانی که فوتبال ایتالیا هنوز تحت تاثیر "کاتناچو" به عنوان نماد فوتبال دفاعی بود، ساکی در میلان انقلاب فنی خود را براساس ترکیبی از مالکیت توپ، پرسینگ شدید در یک سوم دفاعی حریف و کانتر-پرسینگ(فشار شدید روی حریف پس از لو دادن توپ) شکل می داد؛ پروژه‌ای که به خوبی پیش رفت و ساکی را به سرمربیگری تیم ملی ایتالیا هم رساند.

با آغاز قرن بیست و یکم، به تدریج باشگاه‌های ایتالیایی از این الگو فاصله گرفتند. بارسلونای گواردیولا، از نظر الگوسازی در فوتبال اروپا یک موج مهیب بود که تاثیرش در ایتالیا با ظهور تیم ناپولیِ مائوریتزیو ساری نمایان شد؛ تیمی که چندان پرستاره نبود اما با فوتبالی که الهام گرفته از فلسفه ساکی، کرویف و گواردیولا بود، نمایش و نتایج درخشانی را ثبت کرد.

ساری در فصل۱۶-۲۰۱۵ با ناپولی ۸۲ امتیاز گرفت و لیگ را در رده دوم به پایان رساند. فصل بعد چهار امتیاز بیشتر گرفت اما پایین‌تر از یوونتوس و رم ایستاد.

ناپولی در آخرین فصل سرمربیگری مائوریتزیو ساری (۱۸-۲۰۱۷) نتایج درخشانی گرفت و ۹۱ امتیاز جمع کرد. یوونتوس باز هم قهرمان شد اما فقط ۴ امتیاز با ناپولی نایب قهرمان فاصله داشت.

۲۱ اکتبر ۲۰۱۷ در اوایل همان فصل بود که بازی جذاب ناپولی-اینتر بدون گل به پایان رسید اما سرمربی وقت اینتر لوچانو اسپالتی پس از بازی در ستایش توان فنی ناپولی گفت: "نیمه اول واقعا حس می کردیم مقابل آدم فضایی‌ها داریم بازی می‌کنیم. انگار آنها از سیاره دیگری بودند."

ساری در پایان آن فصل، ناپولی را ترک کرد و سرمربی چلسی شد اما در پایان همین دوره سه ساله با ناپولی، کلمه " SARRIBALL " وارد واژگان فوتبالی اروپا شد؛ کلمه‌ای که دلالت بر سبک ویژه‌ای از فوتبال دارد؛ پرسینگ شدید در نیمه زمین حریف، همراه با فشار روی نیروهای دفاعی حریف به قصد ایجاد اشتباه از سوی آنان و پس گرفتن توپ.

منبع تصویر،

Getty Images

توضیح تصویر،

گواردیولا و گاسپرینی در هنگام دیدار منچستر سیتی و آتالانتا در لیگ قهرمانان اروپا (اکتبر ۲۰۱۹)

چند هفته پیش از آغاز کار در چلسی، در ژوئن ۲۰۱۸ ساری و گواردیولا در هتلی در میلان، به دیدار آریگو ساکی رفتند.

عکس‌های این شام سه نفره چند ماه بعد در فوریه ۲۰۱۹ رسانه‌ای شد و سپس گواردیولا و ساری درباره این نشست صحبت کردند. برخی رسانه‌ها از تعبیر "دیدار عاشقان پرسینگ" برای توصیف این ملاقات استفاده کردند. ساری درباره این جلسه گفت: "من و پپ در مربیگری فرزندان ساکی محسوب می‌شویم و هیچ فرصتی را برای یادگیری از او از دست نمی‌دهیم."

ملاقات 'آقای دندانپزشک'

حدود دو سال از رسانه ای شدن قرار شام عاشقان پرسینگ می گذرد اما مائوریتزیو ساری دیگر نماد فوتبال پرفشار در ایتالیا نیست. هرچند او با یوونتوس فاتح اسکودتو شد اما در طول فصل، دو تیم و دو مربی دیگر در اروپا توجه فنی رسانه‌ها و هواداران را جذب کردند؛ جولیان ناگلزمن سرمربی لایپزیک و جان‌پیرو گاسپرینی سرمربی آتالانتا.

هر دو تیم در فصل گذشته در لیگ قهرمانان هم نسبتا موفق بودند.

"چهره‌های برجسته‌ای همچون فابیو کاپلو و مارچلو لیپی و آریگو ساکی مصاحبه‌های بلندی انجام می دادند درباره دلایل این رکود و راه‌های عبور از آن"آتالانتا فقط چند دقیقه با حذف پاری‌سن‌ژرمن و صعود به نیمه‌نهایی فاصله داشت و لایپزیگ با حذف اتلتیکو مادرید به نیمه‌نهایی رسید و با شکست مقابل پاریس به فینال نرسید.

منبع تصویر،

Getty Images

گاسپرینی در فصل ۲۰-۲۰۱۹ با آتالانتا نتایج درخشانی گرفت و در سری‌آ ۹۸ گل زده را ثبت کرد؛ ۲۲ گل بیش از یوونتوسِ قهرمان. آتالانتا با ۷۸ امتیاز لیگ را در رتبه سوم به پایان رساند؛ ۴ امتیاز کمتر از اینتر و ۵ امتیاز کمتر از یوونتوس قهرمان.

فوتبال پرفشار و پرسینگ شدید آتالانتا در قالب آرایش پایه ۲-۱-۴-۳ یعنی سیستم مورد علاقه گاسپرینی، کار را به جایی رساند که پپ گواردیولا پس از اولین بازی منچسترسیتی-آتالانتا در دور گروهی لیگ قهرمانان فصل گذشته گفت: "بازی مقابل آتالانتا آنقدر دشوار است، انگار زیر دست یک دندانپزشک نشسته اید."

این تشبیه آنقدر معروف شد که اواخر فصل در روز بازی اینتر-آتالانتا روزنامه گاتزتادلواسپورت با الهام از همین تشبیه گواردیولا، طرح و تیتر اصلی جلد خود را انتخاب کرد و نوشت: "کونته نزد دندانپزشک."

منبع تصویر،

Gazzetta dello sport

آتالانتا فصل جاری را هم با نتایجی درخشان آغاز کرد؛ سه پیروزی پیاپی مقابل تورینو، لاتزیو و کالیاری و زدن ۱۳ گل در این سه بازی، فوتبال ایتالیا را غافلگیر کرد.

در ادامه اما تیم گاسپارینی افت کرد و در جدول رده‌بندی هم پایین کشیده شد. از ماه دسامبر ۲۰۲۰ اما آتالانتا به فرم خوب خود برگشته و در سه بازی اخیر خود پیروز شده است؛ آخرین پیروزی در همین یکشنبه مقابل ناپولی رقم خورد، آن هم با نتیجه ۲-۴.

جدایی کاپیتان و تحول آتالانتا

یکی از دلایل تحول بازی آتالانتا در چند ماه اخیر، جدایی الخاندرو داریو گومز است؛ کاپیتان سابق آتالانتا که مثل یک شماره ۱۰ کلاسیک، اغلب حملات تیم حول تصمیمات او با توپ طراحی می‌شد.

هافبک هجومی آرژانتینی اما در فصل جاری افت شدیدی کرده بود و گاسپرینی به این نتیجه رسید که در میانه فصل او را در فهرست فروش بگذارد.

گومز ۳۳ ساله به سویا پیوست و پس از آن گاسپرینی یک تغییر اساسی در شکل حملات تیمش ایجاد کرد؛ اینکه به جای استفاده از یک هافبک شماره ۱۰ کلاسیک پشت دو مهاجم مرکزی، از دو مهاجم کاذب سرعتی و توپ‌گیر، پشت یک مهاجم مرکزی استفاده کند و قدرت تیمش را در پرسینگ و توپ‌گیری در نیمه زمین حریف افزایش دهد.

در جدول متوسط آماری تیم‌های برتر سری‌آ در فصل جاری می‌بینید که آتالانتا در شوت به دروازه دومین تیم برتر ایتالیا تا پایان هفته بیست و سوم است. این تیم دومین خط حمله برتر لیگ را با ۵۳ گل زده دارد و در متوسط مالکیت توپ، حتی از صدرنشین لیگ یعنی اینتر، آمار بهتری را ثبت کرده است.

به نظر می‌رسد در پایان این فصل هم مثل فصل گذشته آتالانتا یکی از بهترین‌های لیگ در کار هجومی خواهد بود. حتی پس از جدایی گومز کاپیتان سابق آتالانتا، این تیم در فاز حمله موثر و موفق است.

اوج‌گیری پس از تصمیم بی‌رحمانه موراتی

منبع تصویر،

Getty Images

توضیح تصویر،

گاسپرینی تنها پس از ۵ بازی از اینتر میلان اخراج شد

در جدول متوسط عملکرد گاسپرینی به عنوان سرمربی در سری‌آ را می‌بینید.

"کاپلو در چند مصاحبه گفت که ضعف سخت افزاری و به خصوص نداشتن ورزشگاه‌های جدید و زیبا باعث شده فوتبال ایتالیا از آلمان و انگلیس عقب بیفتد"مربی‌ای که از اواخر دهه ۱۹۹۰ تا سال ۲۰۰۴ به عنوان مربی در تیم جوانان یوونتوس کار می‌کرد، با کروتونه سرمربیگری در تیم‌های بزرگسالان را آغاز کرد و بعد از یک دوره چهارساله باثبات و موفق در جنوا، راهی اینتر شد؛ تیمی که پس از جدایی ژوزه مورینیو، به دنبال راه حل سریعی برای بازگشت به اوج در فوتبال ایتالیا و اروپا می‌گشت.

گاسپرینی به عنوان یک پدیده ویژه در فوتبال ایتالیا، با اینتر قرارداد بست اما ماسیمو موراتی مالک وقت اینتر فقط ۵ بازی به سرمربی خود فرصت داد و پس از چند نتیجه ضعیف، گاسپرینی را برکنار کرد.

پس از این شوک بزرگ، گاسپرینی حدود ۵ سال در پالرمو و جنوا کار کرد تا دوباره یک فرصت بزرگ برایش پیش بیاید. این بار فرصت بزرگ، رسیدن به نیمکت اینتر یا یووه یا میلان نبود؛ بلکه ساختن یک تیم بزرگ با بازیکنان نسبتا متوسط در شهر برگامو بود؛ شهری در ۱۹۰ کیلومتری میلان.

از متوسط امتیاز گاسپرینی در هر بازی می‌توان متوجه شد که چرا عنوان "شهروند افتخاری شهر برگامو" در سال ۲۰۱۹ به این مربی ۶۳ ساله داده شده است؛ مربی‌ای که در اینتر فقط ۵ بازی فرصت حضور روی نیمکت را پیدا کرد اما حالا ۱۰ سال پس از گرفتن حکم برکناری از موراتی، برای دومین فصل پیاپی آتالانتا را به مرحله حذفی لیگ قهرمانان اروپا رسانده است.

گاسپرینی از شیفتگان مکتب فوتبال کرویف و ساکی است و البته یکی از دانش‌آموزان موفق این سبک فوتبال. تیم او در فاز دفاع برپایه دوندگی شدید، پرسینگ سازمان‌یافته و توپ‌گیری در نیمه زمین حریف بنا شده و در فاز حمله، متمرکز بر پاس‌های متوالی است که اغلب با اصرار روی پاسهای مورب و نه عرضی به قصد رسیدن به فضای میان خطوط دفاعی حریف انجام می‌شوند.

ایوان ایلیچیچ و دووان زاپاتا دو مهاجم آتالانتا از بهترین‌های این تیم در فصل جاری هستند.

اما بازیکن دیگری که می‌تواند در بازی چهارشنبه شب رئال مادرید را غافلگیر کند، رابین کازنس، پیستون چپ آلمانی آتالانتا است؛ بازیکنی که در فصل جاری ۷ گل زده و ۴ پاس گل داده است.

رئال مادرید که از مرحله گروهی، به سختی و با نتایج ویژه در دو بازی آخر صعود کرد، حالا مقابل تیمی قرار می‌گیرد که هرچند قیمت مجموع بازیکنان تیمش چندان بالا نیست، اما فلسفه‌ بازی‌اش متمرکز بر "اجرای فوتبال هجومی و غلبه اراده جمعی بر هر حریفی" است.

به همین دلیل احتمالا زین‌الدین زیدان خودش را برای پرسینگ شدید و مالکیت قابل توجه آتالانتا در دقایق زیادی از بازی آماده کرده است.

این یکی از جذاب‌ترین بازی‌های دور یک هشتم نهایی لیگ قهرمانان است؛ مسابقه‌ای که گاسپرینی می‌خواهد در آن، یک بار دیگر اولویت اجرای جمعی ایده‌های فنی بر توانایی‌های انفرادی را نشان دهد.

دزربی در مسیر گاسپرینی

منبع تصویر،

Getty Images

توضیح تصویر،

مائوریتزیو ساری (راست) و روبرتو دزربی

گاسپرینی تنها مربی شاخص سری‌آ از منظر استفاده از فوتبال پرفشار و پرسینگ شدید نیست. در اواخر فصل گذشته مائوریتزیو ساری در کنفرانس مطبوعاتس پیش از بازی یووه-ساسولو گفت: "ساسولو در مسیر آتالانتا حرکت می کند و در حال مشاهده یک پروژه فنی ادامه دار از سوی این تیم هستیم."

ساری به عنوان یکی از پرچمداران جریان تازه فوتبال پرفشار در ایتالیا، به خوبی متوجه پروژه ساسولو شده؛ تیمی از ایالت امیلیا رومانیا در قلب ایتالیا که با سرمربی ۴۲ ساله خود، روبرتو دزربی فصل را در رتبه هشتم به پایان رساند؛ رتبه ای که با توجه به بودجه و پیشینه ساسولو، یک موفقیت برای این باشگاه به حساب می آید.

ساسوئولو در پایان هفته بیست و سوم فصل جاری هم در رده هشتم قرار دارد و در حال تکرار یک فصل نسبتا موفق دیگر است. به نظر می‌رسد شیفتگان فلسفه فوتبال کرویف و ساکی، در حال بهبود وضعیت فنی فوتبال ایتالیا در اروپا هستند.

گاسپرینی چهارشنبه شب بار دیگر حضور در مرحله حذفی لیگ قهرمانان با آتالانتا را تجربه می‌کند، دزربی احتمالا به زودی روی نیمکت یکی از تیم‌های بزرگ اروپا خواهد نشست و البته ساری منتظر گرفتن مسئولیت فنی تیمی است که بتواند با آن، فوتبال زیبای دوران ناپولی و البته افتخارات با چلسی و یوونتوس را در آن تکرار کند.