آیا قحطی ویرانگر کره شمالی تکرار خواهد شد؟

آیا قحطی ویرانگر کره شمالی تکرار خواهد شد؟

• شریاس ردی
• پژوهشگر شرق آسیا، بخش مانیتورینگ بی‌بی‌سی

۲۰ دقیقه پیش

منبع تصویر،

Getty Images

توضیح تصویر،

در دهه ۱۹۹۰ میلادی کره شمالی دچار یک قحطی بی‌سابقه گسترده شد که از آن به عنوان "راهپیمایی توانفرسا" یاد می‌شود

کیم جونگ-اون، رهبر کره شمالی به تازگی با مقایسه وضعیت فعلی کشورش با قحطی‌ ویرانگر دهه ۹۰ میلادی بر مشکلات اقتصادی موجود تاکید کرده است.

هشدارهای مکرر کیم مبنی بر این که کره شمالی احتمالا در پایین‌ترین نقطه از نظر اقتصادی قرار دارد، شاید اغراق‌آمیز باشند اما با این وجود توجه‌ها را به مشکلات روز‌افروزن کره شمالی جلب می‌کنند، شرایط دشواری که طی یک سال اخیر و با بسته شدن مرزهای این کشور به دلیل شیوع ویروس کرونا وخیم‌تر هم شده است.

آسیب‌هایی که اقتصاد محدود و خصوصی کره شمالی به دلیل سقوط تجارت در سال ۲۰۲۰ متحمل شد رهبر این کشور را واداشت تا در ماه ژانویه طرح بازگشت کامل به یک سیستم تحت نظارت دولت را مطرح کند، سیستمی که هدف آن بازگشت به اقتصاد سوسیالیستی از طریق اتکا به محصولات داخلی است.

• هشدار رهبر کره شمالی درباره بحران مشابه قحطی مرگبار دهه ۹۰
• کره شمالی: به بدترین بحران خشکسالی در ۳۷ سال اخیر دچار شده‌ایم
• یونیسف: وضعیت سلامت کودکان کره شمالی به دلیل خشکسالی در خطر است

اما در حالی که کیم بر خودکفایی به عنوان راهی برای بازسازی اقتصاد کشورش تاکید می‌کند، تحولات اخیر از تلاش‌های احتمالی کره شمالی برای بازگشایی بخشی از مرزهای خود به منظور از سرگیری تجارت با کشور همسایه و اصلی‌ترین شریک اقتصادی خود یعنی چین حکایت دارد.

هشدار در باره وضعیت بحرانی

روز ۸ آوریل کیم جونگ-اون در سخنرانی خود در کنفرانس حزبی که با حضور دبیران واحدهای محلی حزب کارگران برگزار شده بود، نسبت به وضعیت بحرانی کشور به شدت هشدار داد.

منبع تصویر،

KCNA

توضیح تصویر،

کیم جونگ-اون در سخنرانی خود در کنفرانس حزبی، بحران اقتصادی کنونی کشور را با قحطی ویرانگر دهه ۹۰ مقایسه کرد

او از تمامی سطوح حزب حاکم کشور خواست برای "نجات مردم" از مشکلات بی‌وقفه، خود را برای مبارزه با دوره‌ای "دشوارتر" از قحطی مرگبار دهه ۹۰ آماده کنند.

"هشدار در باره وضعیت بحرانیروز ۸ آوریل کیم جونگ-اون در سخنرانی خود در کنفرانس حزبی که با حضور دبیران واحدهای محلی حزب کارگران برگزار شده بود، نسبت به وضعیت بحرانی کشور به شدت هشدار داد"

کیم در این سخنرانی مشکلات کنونی کره شمالی را به بزرگ‌ترین بحران اقتصادی تاریخ این کشور تشبیه کرد؛ قحطی گسترده - که خشکسالی‌ها و سیل‌های بی‌سابقه بر شدت آن می‌افزود- و فروپاشی اقتصادی تقریبا کامل که این کشور بین سال‌های ۱۹۹۴ تا ۱۹۹۸ با آن دست به گریبان بود.

اصطلاح تبلیغاتی "راهپیمایی توانفرسا" - یا "پیش‌روی توام با رنج" که ترجمه لغوی دقیق‌تری از زبان کره‌ای محسوب می‌شود - به دوره‌ای از سختی و رنج گسترده در میان مردمی اشاره دارد که اجازه نداشتند آشکارا از "قحطی" نامی ببرند اما بین ۲۲۰ هزار - طبق تخمین کره شمالی- تا ۳ میلیون نفر از آن‌ها بر اثر همین قحطی جان خود را از دست دادند.

در این میان دولت نه تنها شکست اقتصادی خود را نپذیرفت بلکه دستور داد از اصطلاح "راهپیمایی توانفرسا" استفاده شود تا رنج قربانیان این قحطی را تلاشی قاطع و شجاعانه برای بقا جلوه دهد.

به نظر می‌رسد این اولین باری است که رهبر کنونی کره شمالی این عبارت را برای توصیف وضعیت کشور به کار برده است. او پیش از این فقط برای بیان رویدادهای تاریخی از آن استفاده می‌کرد.

با این حال، اشاره کیم به راهپیمایی توانفرسا نشانگر رویه‌ اخیر اوست که برای توصیف مشکلات فعلی کشور به طور فزاینده‌ای از عباراتی نه چندان خوشایند و با بار به شدت منفی استفاده می‌کند.

کیم جونگ-اون دو روز پیش از این سخنرانی هم در همایش حزب حاکم به دبیران واحد‌های حزبی گفته بود که کره شمالی در "بدترین شرایط ممکن" قرار دارد. البته هشدارهای او حتی زودتر از این آغاز شده بودند.

روز ۱۰ اکتبر ۲۰۲۰ رهبر کره شمالی در جریان یک رژه نظامی با چشمانی اشکبار از مردم کشور برای "مشکلات بی‌سابقه‌" در سالی که کشور با بحران‌هایی چون بلایای طبیعی، تحریم‌های بین‌المللی پیاپی، مشکلات اقتصادی و ویروس کرونا دست به گریبان بوده، عذرخواهی کرد.

اما با وجود پذیرش مشکلات موجود، او گفت مردم همچنان به حزب حاکم و رهبر کشور اعتماد دارند، "حتی اگر این به معنی رنج بیشتر باشد."

او در جریان هشتمین کنگره حزب حاکم در ماه ژانویه در اقدامی بی‌سابقه به شکست اعتراف کرد و گفت با وجود "کارزار ۸۰ روزه " در اواخر سال ۲۰۲۰ به منظور دستیابی به اهداف برنامه پنج‌ساله پیش از برگزاری این کنگره، "تقریبا تمامی بخش‌ها به شدت از اهداف خود بازمانده‌اند ".

مشکلات اقتصادی کره شمالی

منبع تصویر،

Getty Images

توضیح تصویر،

بین سال‌های ۱۹۹۴ تا ۱۹۹۸، میلیون‌ها نفر از مردم کره شمالی با قحطی، خشکسالی و سیل دست به گریبان بودند

در حالی که به نظر می‌رسد کره شمالی از نظر اقتصادی با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می‌کند اما بنجامین کتزف سیلبرستین، سردبیر وب‌سایت مطالعات اقتصادی کره شمالی معتقد است اظهارات کیم در رابطه با "بدترین شرایط ممکن"، شاید کمی اغراق‌آمیز باشد.

"در این میان دولت نه تنها شکست اقتصادی خود را نپذیرفت بلکه دستور داد از اصطلاح "راهپیمایی توانفرسا" استفاده شود تا رنج قربانیان این قحطی را تلاشی قاطع و شجاعانه برای بقا جلوه دهد"

سیلبرستین با اشاره به وضعیت "به شدت نابسامان" کره شمالی می‌گوید "شرایط امروز این کشور به اندازه‌ای وخیم نیست" که با قحطی مرگبار دهه ۱۹۹۰ مقایسه شود.

علاوه بر این به نوشته وب‌سایت آمریکایی ۳۸ شمال، عبارت "بدترین شرایط ممکن" - که کیم در سخنرانی خود چند روز پیش از اشاره به "راهپیمایی توانفرسا" در کنفرانس حزبی به کار برد- خود تعبیری نادرست مبنی بر ترجمه‌ای افراط‌آمیز بوده است.

رسانه‌های انگلیسی‌زبان در خبرهای مربوط به سخنرانی آغازین کیم جونگ-اون در همایش حزب حاکم از این عبارت استفاده کردند اما در گزارش‌های منتشر شده به زبان کره‌ای کلمه "کوکنانهان" (kuknanhan) به کار برده شد که به معنای "بسیار سخت" یا به "شدت دشوار " است.

حتی با وجود مشکلات کنونی، کره شمالی هنوز با دوره‌ای که بتوان از آن به عنوان یک "راهپیمایی توانفرسای" دیگر یاد کرد، فاصله زیادی دارد.

با این حال محدودیت مرزی مرتبط با ویروس کرونا در سال گذشته به اقتصاد کره شمالی - که پیش از آن هم به دلیل تحریم‌های ناشی از آزمایش‌های هسته‌ای و موشکی این کشور در سال‌های ۱۷-۲۰۱۶ با افت شدیدی روبرو بود- لطمه زیادی وارد کرده است.

در ژانویه ۲۰۲۰ و با اوج‌گیری نگرانی‌ها در رابطه با ظهور ویروس کرونای جدید در چین، کره شمالی تمامی مرزهای خود را بست و با این اقدام اقتصاد این کشور که عمدتا به تجارت مرزی وابسته بود فلج شد.

وب سایت تخصصی "ان‌کی پرو" با اشاره به ارقام رسمی دو شریک اقتصادی اصلی کره شمالی یعنی چین و روسیه، از کاهش به ترتیب ۸۰/۷ و ۴۲ درصدی تجارت پیونگ‌یانگ با این کشورها در سال ۲۰۲۰ خبر داد.

انجمن تجارت بین‌المللی کره در گزارش ماهانه خود در ژانویه ۲۰۲۱ به این نکته اشاره کرد که توقف واردات از چین باعث شده کاسبان بازارهای محلی موسوم به "جانگ‌مادانگ" که پایه اقتصاد غیررسمی چین را تشکیل می‌دهند، یا به کالاهای دیگر روی بیاورند و یا کل دکه‌های خود را بفروشند.

طبق گزارش ماه مارس این انجمن، نبود واردات همچنین باعث تشدید اختلاف قیمت‌ها در مناطق مختلف شده و شکاف میان شهرهای داخلی کشور از جمله پیونگ‌یانگ و شهرهای مرزی مثل هیسان و سینوئیجو افزایش یافته است.

اقتصاد خودکفا

منبع تصویر،

KCNA

توضیح تصویر،

رهبر کره شمالی روی پروژه‌های ساخت و ساز از جمله احداث مجتمعی متشکل از ۱۰ هزار آپارتمان در پیونگ‌یانگ تمرکز کرده است

در بحبوحه این مشکلات، اقتصاد به یکی از موضوعات اصلی دستور کار پیونگ‌یانگ برای سال ۲۰۲۱ و بعد از آن تبدیل شده است.

کیم جونگ-اون در ماه ژانویه یک برنامه اقتصادی ۵ ساله جدید ارائه داد که هدفش بهبود تمامی بخش‌های اقتصاد کشور به‌ ویژه صنایع فلزی و شیمیایی، کشاورزی، علم و تکنولوژی، ساخت و ساز و برخی موارد دیگر است.

او تاکید کرد مهم‌ترین مساله‌ای که باید در این بهبود اقتصادی مورد نظر قرار بگیرد، اصل "جوچه" ( اتکا بر خود) است که از دیرباز ایدئولوژی حکومتی این کشور بوده.

"به نظر می‌رسد این اولین باری است که رهبر کنونی کره شمالی این عبارت را برای توصیف وضعیت کشور به کار برده است"

او به طور مکرر بر اهمیت نقش حزب کارگران در ایجاد یک اقتصاد سوسیالیستی قدرتمند تاکید کرد و در جلسات بعدی خود مسئولان را به دلیل بروز "تمایلات منفعلانه و مبتنی بر منفعت شخصی" در تعیین اهداف اقتصادی مورد انتقاد قرار داد. در همین راستا او در گذشته هم از فساد آشکار در کشور انتقاد کرده و مسئولان را برای سهل‌انگاری در برقراری"انضباط اخلاقی" مناسب در ساخت دولتی سوسیالیستی مقصر دانسته بود.

در این میان رسانه‌های دولتی هم بر تبلیغات مرتبط با اقتصاد تاکید کرده‌اند. رودونگ سینمون، روزنامه حزب حاکم روز ۲۸ ژانویه در سرمقاله خود نوشت: " تنها راه پیش روی ما برای زندگی کردن و قدم برداشتن به سمت جلو این است که برای پیشبرد برنامه پنج‌ ساله تا سر حد مرگ مبارزه کنیم و اقتصادی دائما در حال رشد بسازیم که در برابر همه عوامل خارجی تزلزل‌ناپذیر باشد."

از دیگر موضوعات مهم این کنگره احیای "نقش دولت به عنوان بازیگر اصلی" در فعالیت‌های اقتصادی بود و این نگرانی را ایجاد کرد که پیونگ یانگ ممکن است اصلاحات محدودی که با هدف تقویت بخش خصوصی انجام می‌گیرد را متوقف کند.

منبع تصویر،

Getty Images

توضیح تصویر،

کره شمالی و چین احتمالا به زودی تجارت خود از طریق مناطق مرزی از جمله داندونگ را از سر خواهند گرفت

روزنامه محافظه‌کار چوسون ایلبو، چاپ کره جنوبی روز ۳ ماه مارس به نقل از سازمان اطلاعات این کشور از تلاش‌های مقام‌های پیونگ‌یانگ برای تعطیل کردن بازارهای جانگ‌مادانگ خبر داد.

اما همین روزنامه روز ۱۲ آوریل نوشت مسئولان کره شمالی به دلیل رویارویی با مخالفت‌های گسترده از تصمیم خود عقب‌نشینی کرده‌اند.

تحولات اخیر همچنین باعث شکل‌گیری این گمانه‌زنی‌ها شد که چین و کره شمالی احتمالا در حال آماده‌سازی برای بازگشایی بخشی از مرزهای خود و از سرگیری تجارت هستند.

شبکه تلویزیونی جی‌تی‌بی‌سی کره جنوبی روز ۹ آوریل گزارش داد که مسئولین شهر مرزی داندونگ چین پیش از تعیین موعدی مشخص برای بازگشایی مرزها، ثبت صادرات را آغاز کرده‌اند.

گمانه‌زنی‌ها در این رابطه در روز ۲۱ آوریل بیشتر هم شد، وقتی شبکه رادیوی دولتی کره شمالی به نام ایستگاه پخش مرکزی کره از ضدعفونی گسترده شهر مرزی هوئریونگ در نزدیکی استان جی‌لین چین برای مقابله با ویروس کرونا خبر داد. اقدامی که خبرگزاری نیمه رسمی یونهاپ کره‌ جنوبی از آن به عنوان "پیش‌ درآمد" احتمالی برای بازگشایی مرزها یاد کرده است.

"با این حال، اشاره کیم به راهپیمایی توانفرسا نشانگر رویه‌ اخیر اوست که برای توصیف مشکلات فعلی کشور به طور فزاینده‌ای از عباراتی نه چندان خوشایند و با بار به شدت منفی استفاده می‌کند"

با این حال کاهش محدودیت‌های مرزی احتمالا همین حالا هم آغاز شده است چون طبق داده‌های گمرک چین، کره شمالی در ماه مارس حدود ۱۲/۹۸ میلیون دلار کالا از این کشور وارد کرده که بیشترین میزان طی ۶ ماه بوده است. اقدامی که از احتمال بازگشایی بخشی از مرزهای میان این دو کشور آن هم در بحبوحه تلاش‌های پیونگ‌یانگ برای بازسازی اقتصادش حکایت دارد.

خبرهای بیشتر را در کانال تلگرام بی‌‌بی‌سی فارسی دنبال کنید