درگذشت نوذر آزادی؛ کوچ همیشگی خالق قاطبه از غربت

درگذشت نوذر آزادی؛ کوچ همیشگی خالق قاطبه از غربت 

نوذر آزادی، بازیگر تئاتر و سینما و کمدین ایرانی که پیش از انقلاب در تلویزیون ایران با خلق شخصیت جعفر قاطبه شهرت یافت، در سن ۸۲ سالگی در آلمان درگذشت.

نام اصلی‌اش نوذر فیروز بود اما در عرصه هنر خود را با نام خانوادگی مادر کرمانشاهی اش (آزادی) معرفی می کرد، شاید از آن رو که پدر اراکی اش که افسر ارتش بود، چندان میانه ای با فعالیت هنری فرزندش نداشت.

بازیگری از تئاتر را از دوران دانش آموزی در کرمانشاه آغاز کرد. در همان سال‌ها در نمایشنامه های رادیویی در کرمانشاه به ایفای نقش پرداخت و سپس گوینده و نویسنده برنامه های رادیویی شد و تا نیمه دهه چهل خورشیدی که به تهران رفت به این فعالیت ادامه داد. پس از پایان تحصیلات دبیرستان در بانک ملی کرمانشاه نیز استخدام شد.

نوذر آزادی با پروین دولتشاهی بازیگر تئاتر ازدواج کرد و سپس هر دو به تهران کوچیدند و در دانشکده هنرهای دراماتیک به تحصیل پرداختند.

نخستین کار حرفه ای اش در تهران، بازی در دو نمایش رادیویی به کارگردانی بیژن مفید، و نمایش تلویزیونی ایستگاه با نویسندگی و کارگردانی سعید سلطانپور بود. سپس با نمایش هرکول و طویله اوجیاس (نوشته فردریک دورنمات) به کارگردانی حمید سمندریان برای نخستین بار در تهران روی صحنه تئاتر رفت (سال ۱۳۴۷).

نوذر آزادی با نویسندگی و بازیگری چند قسمت از سریال سرکار استوار فعالیت تلویزیونی را آغاز کرد اما با سریال اختاپوس (ساخته پرویز صیاد) و خلق شخصیت جعفر قاطبه بود که به شهرت رسید.

به گفته خودش، این شخصیت را از لحن و رفتار پاسبانی به نام تقی در شهر کرمانشاه گرفته بود که زبانزد و مایه سرگرمی اهالی شهر بوده است. تکیه کلام "نادِرِس" (نادرست) که جعفر قاطبه به کار می برد، از آن همین تقی بوده اما نوذر آزادی لحن او را که لکی بوده به کرمانشاهی تغییر می دهد.

"در همان سال‌ها در نمایشنامه های رادیویی در کرمانشاه به ایفای نقش پرداخت و سپس گوینده و نویسنده برنامه های رادیویی شد و تا نیمه دهه چهل خورشیدی که به تهران رفت به این فعالیت ادامه داد"عباراتی همچون "نادرس قرشمال" و "نادرس جلف" و "نادرس سوزمانی" که بر زبان جعفر قاطبه جاری بود همچنان در یاد بسیاری از ایرانیان زنده است اما مشهورتر از آنها، «ای آخ» است که جعفر قاطبه با آن شناخته می شد.

در کنار سریال‌ها، بازی در نمایش‌های صحنه ای و تلویزیونی را نیز ادامه داد و در فیلم‌های سینمایی صمد به مدرسه می رود و صمد و قالیچه حضرت سلیمان (ساخته پرویز صیاد)، خواستگار (ساخته علی حاتمی)، مظفر (ساخته مسعود ظلی) و زنبورک (ساخته فرخ غفاری) بازی کرد. طرح فیلم سینمایی صمد آرتیست می شود نیز از او بود. آخرین فعالیتش سریال طنز ایتالیا ایتالیا بود که خودش نوشت و ساخت و در نوروز ۱۳۵۷ از تلویزیون ایران پخش شد.

نوذر آزادی در تمام دوران فعالیت هنری اش در ایران، کارمند بانک ملی بود. در تهران معاون شعبه های این بانک در بلوار الیزابت (کشاورز کنونی) و خیابان تخت جمشید (طالقانی کنونی) بود و در همان سال‌هایی که با شخصیت جعفر قاطبه شناخته می شد، مدیر اداره تبلیغات بانک ملی بود. در سال ۱۳۵۹ از بانک ملی بازنشسته شد و به آلمان مهاجرت کرد.

در مهاجرت، جز نقاشی هیچ فعالیت هنری دیگری نداشت.

چند سال پیش نمایشگاهی از نقاشی‌هایش در لس آنجلس برپا کرد اما در سراسر چهل سال گذشته از رسانه های فارسی زبان دوری گزید و تنها یک بار حاضر به گفتگو با مجله اینترنتی قدیمیها شد که بخش زیادی از اطلاعات مندرج در این نوشته، بر پایه همان مصاحبه است.

منبع: بی بی سی

فیلمها و خبرهای بیشتر در کانال تلگرام پیک ایران