گاوخونی در حال احتضار/ چرا زنده رود به تالاب نمی‌رسد؟

تالابی که گویی سال هاست طلسم شده، پیکر نیمه جانش در حال احتضار است و همه حرف و حدیث ها، قول‌ها و جنجال‌های تکراری بر سر احیای آن همچنان ادامه دارد.

به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان  از اصفهان،  سالهاست که موضوع حق آبه تالاب گاوخونی در نهاد‌های مختلف مورد بحث و اختلاف نظر است و گاه حتی حل مشکل آن به کارزار‌های انتخاباتی هم کشیده شده، اما نکته مهم این جاست که تالاب گاوخونی با وجود جریان زاینده رود، همچنان تشنه است و اگر پیکر نیمه جانش احیا نشود، محیط زیست اصفهان که منطقه مرکزی کشور است، آسیب جدی می‌بیند.   بیشتر بخوانید

• تکلیف حق‌آبه محیط زیستی باید در حوزه ستادی حل شود
• احیای تالاب گاوخونی منوط به جاری‌بودن زاینده‌رود است

نبود حق آبه، ۹۵ درصدِ تالاب گاو خونی را خشک کرده است
حسین اکبری سرپرست معاونت نظارت و پایش حفاظت محیط زیست استان اصفهان اظهارداشت: متاسفانه از ایتدای امسال تاکنون با وجود پیگیری‌های زیست محیطی هیچ حق آبه‌ای برای تالاب گاو خونی رهاسازی نشده است و سطح خشکی این تالاب به ۹۵ درصد رسیده است.

او افزود: در حال حاضر به طور میانگین، حدود یک متر مکعب در ثانیه و کمتر از آن، زهاب کشاورزی و پساب به تالاب می‌رسد و این در حالی است که در نیمه اول سال گذشته به طور میانگین حدود ۳۵۰ لیتر در ثانیه پساب به تالاب بین المللی گاو خونی می‌رسید.

سرپرست معاونت نظارت و پایش حفاظت محیط زیست استان اصفهان تاکید کرد: میزان حق آبه‌ای که در سال گذشته به تالاب رسید معادل ۲۳ درصد نیاز سالانه بود و موجب مرطوب شدن ۲۳ درصد تالاب و آبگیری سطحی ۵ درصد تالاب شد که متاسفانه به علت عدم تامین حق آبه و فصل طولانی گرما سطح تالاب مجددا از همان سال تاکنون رو به خشکی رفته است.

اکبری ادامه داد: حق آبه مختص تالاب گاو خونی حداقل ۱۷۶ میلیون متر مکعب در سال تعیین شده است که هنوز اقدامات لازم برای محقق شدن میزان استاندارد حق آبه آب این تالاب برای احیا شدن آن توسط دستگاه‌های مربوطه استان اصفهان انجام نگرفته است.  انتهای رودخانه زنده رود به حال خود رها شده است
سرپرست معاونت نظارت و پایش حفاظت محیط زیست استان اصفهان در باره علت رها شدن ۱۰۰ کیلومتر انتهای رودخانه زاینده رود به حال خود گفت: متاسفانه در ۱۵ سال اخیر بجز رهاسازی حق آبه ۴۱ میلیون متر مکعبی در نیمه دوم سال گذشته هیچ حق آبه‌ای در تالاب گاوخونی رهاسازی نشده و در نتیجه پوشش گیاهی در بستر رودخانه زاینده رود رشد چشمگیری پیدا کرده و به خاطر جاری بودن مقادیری از پساب و زهاب‌های کشاورزی رشد نیزارها، پوشش گیاهی و درختچه‌ها سرعت گرفته است.

اکبری اضافه کرد: علاوه بر عوامل طبیعی شکل گرفته در رودخانه زاینده رود، اقدامات غیر قانونی انسانی در تغییر شکل ساختاری تالاب گاو خونی هم بسیار به چشم می‌خورد که نمونه‌هایی از آنها را می‌توان به توسعه فضای شهری و روستایی در حریم رودخانه، جاده سازی ها، ایجاد کانال‌های غیر مجاز به دست کشاورزان، تخلیه نخاله‌های ساختمانی و احداث منازل در مناطق غیر مجاز حاشیه رودخانه و در نتیجه تاثیر مضر آن بر احیای تالاب گاو خونی اشاره کرد.

اکبری تاکید کرد: با بررسی تمام این موارد می‌توان علت اصلی رهاشدن رود خانه زاینده رود در منطقه شرق اصفهان به حال خود را کم لطفی‌های متعدد طی سال‌های مختلف به زیست بوم زاینده رود و عدم رعایت قانون در تامین حق آبه‌های محیط زیست با وجود اولویت دوم بعد شرب و عدم مطالبه حق آبه‌های زیست محیطی به عنوان مطالبه عمومی دانست.

"تالابی که گویی سال هاست طلسم شده، پیکر نیمه جانش در حال احتضار است و همه حرف و حدیث ها، قول‌ها و جنجال‌های تکراری بر سر احیای آن همچنان ادامه دارد" 
نقش مهم گاوخونی در کاهش گرد و غبار   او درباره مهم‌ترین مزایای اقتصادی تالاب بین المللی گاو خونی برای مردم استان اصفهان یاد آور شد: ایجاد گنجینه‌های ذخایر ژنتیکی، تعدیل آب و هوا، پالایش آلاینده‌های انسانی ناشی از پساب‌های کشاورزی و صنعتی، تغذیه سفر‌های اب زیر زمینی، ایجاد بستر‌های بینظیر اکوتوریستی، حفاظت از منابع آب و خاک و جلوگیری از ریزش گرد و غبار از جمله مهم‌ترین مزایای اقتصادی تالاب گاو خونی برای مردم استان اصفهان به شمار می‌رود.

اکبری افزود: با مختصر آب، پساب و زه آبی که امسال وارد تالاب گاوخونی شد فلامینگو‌ها مهمان این تالاب شدند و حتی جوجه آوری داشتند.

او زاده تاکید کرد: این تالاب در کریدور شمال و جنوب مسیر مهاجرت پرندگان در منطقه کویری کشور است، از این رو اگر بخشی از آن آبگیری شود اکوسیستم احیا خواهد شد و تنوع زیستی پرندگان بازمی گردد، در غیر این صورت با نابودی اکوسیستم طبیعی و تنوع زیستی، این تالاب به کانون گرد و غبار تبدیل شده و ظرفیت گردشگری از این منطقه دریغ خواهد شد.   گاوخونی، ابزاری در دست سیاسیون
کورش محمدی رئیس کمیسیون اجتماعی و محیط زیست شورای شهر اصفهان  اظهار کرد: سال‌هاست که مجموعه‌ای از مطالبات فعالان زیست محیطی اصفهان معطل مانده و نسبت به آن بی‌توجهی می‌شود. اگر نگاه ویژه‌ای به تالاب گاوخونی وجود داشت، حق‌آبه زیست‌محیطی، شرب و صنعت در حوضه زاینده‌رود دچار مشکل نمی‌شد، زیرا گاوخونی یک کلیت برای مجموعه آب زاینده‌رود است.

محمدی بیان کرد: گاهاً زاینده‌رود و طرح‌های انتقال آب ابزاری در دست سیاسیون برای جلب آرای انتخابات و ورود به عرصه‌های مدیریتی شده که آسیب و خیانتی محسوب می‌شود که در استان‌های مختلف به زاینده‌رود روا داشته‌اند.

او با اشاره به اینکه بی‌توجهی به حوزه محیط زیست مرتبط با زاینده‌رود در اشکال اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی خود را نشان می‌دهد افزود: نگاه سازمانی، استانی و منطقه‌ای استان‌های بهره‌بردار زاینده‌رود برای تقسیم منابع، سبب تنش در این رابطه شده است.

محمدی افزود: حق‌آبه زیست محیطی زاینده‌رود همواره در تصمیم‌گیری‌ها فراموش شده، با وجود آنکه رفتارسازی و فرهنگ‌سازی برای کاهش مصرف آب شرب به خوبی در اصفهان به اجرا درآمد، اما نگاه تک بعدی به آب شرب در برهه‌ای باعث شد بخش‌های زیادی از منابع محیط زیستی به سمت شرب رفت که باید از این خطا‌های استراتژیک دوری کنیم.   برداشت‌های بی رویه، رمق گاوخونی را گرفته
 مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان اصفهان گفت: اکنون رودخانه زاینده‌رود در دو استان واقع شده و در طول تاریخ برخی برداشت‌ها در آن اتفاق افتاده که هزینه بسیاری برای جلوگیری از این برداشت‌ها نیاز است.

مسعود میرمحمدصادقی افزود: به‌طور مثال از سد چم‌آسمان تا نکوآباد به‌طول ۴۲ کیلومتر مقدار زیادی آب بدون کنترل برداشت می‌شود و ۷۹ سردهنه به‌صورت سنتی در این مسیر وجود دارد؛ وجود زمین‌های پست مجاور و شالی‌کاری‌ها نیز در این محدوده مزید بر علت شده، اما حتی کنترل آن در سال آبی ۹۶ - ۹۷ که خشکسالی شدیدی پیش آمده بود با گشت‌های زیاد و همراهی نیروی انتظامی میسر نشد.

او اضافه کرد: باید این محدود کانالیزه شود و حق‌آبه طبیعی برای مصارف در رودخانه قرار گیرد و از طریق کانال به برداشت کنندگان برسد؛ این طرح سه سال پیش آماده شده، اما ۵۰ میلیارد تومان برای اجرای آن اعتبار نیاز است.

میرمحمدصادقی ادامه داد: از سد زاینده‌رود برای حق‌آبه محیط زیستی رودخانه و تالاب گاوخونی ۱۷۶ میلیون متر مکعب آب رها می‌شود؛ هرچند که محیط زیست اصفهان معتقد است عدد واقعی حق‌آبه زیست محیطی ۳۱۷ میلیون متر مکعب است بدین سبب باید موضوع حق‌آبه محیط زیستی در حوزه ستادی حل شود.

او بیان کرد: این سوال مطرح است که با وجود حق‌آبه محیط زیستی چرا آب به تالاب نمی‌رسد؟ هندسه قرارگیری شبکه به نحوی است که به سختی آب به آخر شبکه می‌رسد و کشاورزان اجازه پایین رفتن آب را نمی‌دهند.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان اصفهان با تاکید بر اینکه باید بیش از گذشته به بخش کشاورزی پرداخته شود، تصریح کرد: آیا این چند سال بهینه‌سازی‌ها در کشاورزی کشور انجام شده است؟ به نظر می‌آید باید با عزم ملی به این موضوع پرداخت و طرح تعادل بخشی برای آب‌های زیرزمینی را با مدیریت بهتری اجرایی کرد.

گاوخونی، زنده رود، حق آبه و ...، موضوعاتی است که سال ها پیرامونشان بحث می‌کنیم، کارگروه تشکیل می‌دهیم، گزارش می دهیم، اما هیچ اقدام محسوس و مفیدی در این باره انجام نمی‌شود، گویی منتظریم تا گاوخونی هم به سرنوشت هورالعظیم دچار شود.

گزارش از سولماز محمدی   انتهای پیام/