بارقه امید برای رونق معادن خراسان جنوبی/معدن را جور دیگر باید دید

خبرگزاری مهر- گروه استان‌ها: از خراسان جنوبی با داشتن بیش از هفت میلیارد تن ذخایر معدنی به عنوان بهشت معادن نام برده می‌شود. ۶ درصد مجموع معادن کشور، ۵.۱ درصد از ذخایر قطعی، ۲.۴ درصد استخراج اسمی و ۸.۵ درصد اشتغال در حوزه معادن کشور مربوط به خراسان جنوبی است و چهارمین استان معدنی کشور محسوب می‌شود.

زغال‌سنگ، خاک‌های صنعتی، سنگ‌های تزئینی، بنتونیت، کرومیت، سنگ آهن، دولومیت، آندالوزیت، مرمریت، بازالت، طلا، مس، سیلیس، فلورین، پتاس و سرب و روی از مهمترین مواد معدنی در استان کویری خراسان جنوبی هستند.

معادنی که در صورت توجه ویژه می‌توانست آمار بیکاری در شهرهای معدنی خراسان جنوبی را به شدت کاهش داده و نقش مهمی در رونق اقتصادی و ارزآوری برای استان داشته باشد.

اما علیرغم ظرفیت‌های معدنی متأسفانه بخش قابل تأملی از معادن به صورت نیمه فعال و یا غیر فعال هستند که این موضوع در اولین سفر رئیس جمهور به خراسان جنوبی مورد توجه قرار گرفت.

رئیس جمهور در شهریورماه ۱۴۰۰ در سفر استانی به خراسان جنوبی هم در شورای اداری و هم در دیدار با نخبگان بر فعال سازی ظرفیت‌های معدنی خراسان جنوبی تأکید کرد و اولین بازدیدهای رئیس جمهور نیز از برخی از معادن شهرستان طبس بود.

اما هنوز معدن کاران خراسان جنوبی با سختی‌های زیادی رو به رو هستند که رفع آنها عزمی جهادی می‌طلبد.

قوانین معدنی بومی سازی شود

احمد پروین، نایب رئیس کمیسیون معدن اتاق بازرگانی بیرجند در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اینکه یکی از مهمترین مشکلات معدن کاران در خراسان جنوبی مستهلک بودن ماشین آلات است، گفت: اگر می‌خواهیم کمکی به حوزه معدن استان کرده باشیم باید قوانین حوزه معدن برای خراسان جنوبی ساده سازی و بومی سازی شود.

وی بیان کرد: به عنوان مثال شرایطی که برای ورود و واگذاری ماشین آلات معادن قرار می‌دهیم بی شک باید برای خراسان جنوبی سهل گیرانه تر باشد.

نایب رئیس کمیسیون معدن اتاق بازرگانی بیرجند گفت: در برخی استان‌ها معدن کار با پنج ساعت رانندگی خود را به تهران و وزارتخانه می‌رساند ولی ما در خراسان جنوبی کیلومترها از مرکز فاصله داریم و برای سفر هوایی به تهران نیز حداقل از سه هفته قبل باید بلیط تهیه کنیم.

پروین افزود: در حوزه سنگ‌های معدنی خراسان جنوبی از منابع بسیار خوبی برخوردار است و برای استفاده از این سنگ‌های ارزشمند در طراحی شهری، شهرسازی و … باید شهرداری‌های خراسان جنوبی با شهرداری شهرهای بزرگی چون تهران و مشهد وارد رایزنی شوند.

موانع صادرات محصولات معدنی

وی گفت: در مورد صادرات محصولات معادن خراسان جنوبی نیز گام‌های بسیار ضعیفی برداشته‌ایم چون توان شرکت در نمایشگاه‌های تخصصی بین‌المللی را نداریم.

پروین افزود: افزایش کرایه حمل از خراسان جنوبی تا بنادر، تحریم‌ها و مشکلات برگشت ارز نیز مزید بر علت شده است.

نایب رئیس کمیسیون معدن اتاق بازرگانی بیرجند با تأکید بر اینکه اگر در حوزه‌ای کشور آسیب می‌بیند این آسیب برای خراسان جنوبی به واسطه ضعف زیرساخت‌ها چند برابر است، بیان کرد: به واسطه نبود صنایع تبدیلی و ضعف در حلقه‌های بالا دستی در بازار فروش نیز مشکلات جدی داریم.

جاذبه برای سرمایه گذار ایجاد نکرده‌ایم

پروین یادآور شد: باید این سوال را از خودمان بپرسیم که در خراسان جنوبی چه جاذبه‌ای برای سرمایه گذاری ایجاد کرده‌ایم تا سرمایه گذار تمایل به ایجاد کارخانه‌های فرآوری در حوزه معادن داشته باشد.

وی گفت: استان‌هایی با اقلیم شبیه ما چون یزد و کرمان بسیار موفق عمل کرده‌اند و ما نیز در خراسان جنوبی در شرایط فعلی جز با کار جهادی خارق‌العاده در زمینه معادن جهش پیدا نمی‌کنیم.

از دست رفتن بازارهای صادراتی

محمد دهجو از معدن کاران خراسان جنوبی با ده سال سابقه فعالیت در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: مهمترین مانع در توسعه صنعتی و معدنی خراسان جنوبی مسائل زیر ساختی است.

وی ادامه داد: در خراسان جنوبی برای اینکه یک نفر بخواهد از معادن بازدید کند، نمی‌تواند به سهولت بلیط پرواز تهیه کند و خط ریلی نیز در مرکز استان وجود ندارد.

فعال حوزه معدن در خراسان جنوبی که دانشجوی دکترای اکتشاف معدن نیز است، بیان کرد: از دیگر مشکلات حوزه معدن استان قدیمی و فرسوده بودن ماشین آلات معادن است.

دهجو گفت: در کشور ما برای واردات یک ماشین لوکس سواری که هیچ تأثیری در تولید و اشتغال‌زایی ندارد، ۱۰ هزار دلار داده می‌شود ولی برای واردات ماشین آلات معادن ده‌ها مانع وجود دارد.

وی با تأکید بر اینکه وارد کردن ماشین آلات معادن درگیر بروکراسی اداری است، بیان کرد: به نظر من خراسان جنوبی باید به عنوان منطقه ویژه معدنی شناخته شود تا شرایط مساعدتری برای کار معدنی در استان به وجود آید.

معدن کار خراسان جنوبی با گلایه از اینکه بانک‌ها پروانه بهره برداری معدن را به عنوان وثیقه قبول نمی‌کنند، بیان کرد: اگر بانک‌ها پروانه بهره برداری معدن را به عنوان وثیقه قبول می‌کردند، معدن کاران برای دریافت تسهیلات و خرید ماشین آلات شرایط سهل تری می‌داشتند.

وی یادآور شد: به واسطه فرسوده بودن ماشین آلات و نبود صنایع بالادستی فرآوری و … هزینه تمام شده محصولات معدنی در استان ما به شدت بالا می‌رود و این موجب شده که برخی از بازارهای صادراتی را به رقبا واگذار کنیم.

معدن کار خراسان جنوبی گفت: هر چند به بازار افغانستان هنوز صادرات داریم ولی در برخی کشورها چون عراق در زمینه سنگ‌های معدنی کشورهایی چون مصر ورود پیدا کرده‌اند.

عباس جرجانی، رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی نیز در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: در گذشته در مناطقی، امکان ایجاد کارخانه‌های فرآوری در کنار معادن داشتیم ولی به واسطه نبود زیر ساخت مشکلاتی به وجود می‌آمد.

نگاهی به اقدامات انجام شده در حوزه زیر ساخت

وی با تأکید بر اینکه در حال حاضر در حوزه زیر ساخت‌های معادن خراسان جنوبی اتفاقات خوبی در حال رقم خوردن است گفت: به عنوان مثال خط انتقال پست ۱۳۲ کیلو ولت به محل معادن شاهکوه با ۸۰ درصد پیشرفت فیزیکی در محل روستای آتشکده در حال احداث است.

رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی با بیان اینکه برای تقویت پست منطقه زغال پرونده طبس یک خط انتقال برق کشیده‌ایم، افزود: در راستای همین موضوع نیز توافق نامه‌ای با شرکت برق برای خرید ۶۰ مگاوات برق بسته شده است

رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی گفت: برای حل مشکل آب معادن منطقه خوسف جلساتی با ایمیدرو گذاشتیم و در نهایت مقرر شد تأمین آب معادن این منطقه توسط یک شرکت زیرساخت آغاز شود.

با مطرح شدن دغدغه معدن داران در زمینه فرسودگی ماشین آلات معدنی مسئولان استان از آغاز فعالیت در دولت سیزدهم دست به کار شدن تا مشکلات این بخش را مرتفع کنند و در این راستا پیگیری‌ها برای اخذ مجوز واردات ماشین آلات معدنی از افغانستان را بگیرند.

نوید برای نوسازی

جواد قناعت استاندار خراسان جنوبی نیز در هفته جاری خبری خوش را به معدن داران استان داد و گفت: خراسان جنوبی به لحاظ داشتن بالغ بر ۶۹۸ معدن از قطب‌های معدنی کشور محسوب می‌شود.

وی با اشاره به اینکه از ۶۹ نوع ماده معدنی شناخته شده در کشور حدود ۵۰ نوع آن از قبیل زغال سنگ، طلا، سنگ‌های قیمتی و زینتی و … در خراسان جنوبی وجود دارد، گفت: علیرغم ظرفیت‌های معدنی متأسفانه بخش قابل تأملی از معادن به صورت نیمه فعال و یا غیر فعال هستند.

استاندار خراسان جنوبی ادامه داد: فرسودگی ماشین آلات معدنی از مهمترین علل نیمه فعال بودن بسیاری از معادن است.

استاندار خراسان جنوبی گفت: متأسفانه گمرک رسمی ماهیرود با وجود تمامی امکانات و تأسیسات مورد نیاز در فهرست گمرکات مجاز به واردات ماشین آلات راهسازی و معدنی قرار نداشته است.

قناعت افزود: در همین راستا درخواست مجوز گمرک تخصصی مرز ماهیرود برای واردات ماشین آلات معدنی و راهسازی را اعلام کردیم که با پیگیری‌های اداره کل امور اقتصادی و دارایی استان و توجه ویژه وزیر اقتصاد توانستیم این مجوز را اخذ کنیم.

هرچند در حوزه زیر ساخت معادن اتفاقات خوبی در حال رقم خوردن است ولی به نظر می‌رسد توسعه معدنی در خراسان جنوبی یک جهش جهادی می‌طلبد و این حوزه را متولیان باید جور دیگری ببینند تا تلاش‌های صورت گرفته به ثمر بنشیند.