برای تبلیغ معارف دین روش‌شناسی تعلیم و تعلم را باید آموزش دهیم

به گزارش خبرنگار مهر، حجت الاسلام و المسلمین محمدتقی سبحانی در بازدید پروفسور هادی عبدالنبی التمیمی رئیس دانشکده علوم اسلامی دانشگاه اسلامی نجف اشرف و سردبیر مجله آداب کوفه دانشکاه کوفه از مؤسس مؤسسه البیان

للتواصل و التأصیل، گفت: اصالت و شفافیت در معرفی شیعه دو هدف عمده مؤسسه البیان

للتواصل و التاصیل است. ما در داخل کشور بعد از تلاش و فعالیت در حوزه‌های مختلف به این نتیجه رسیدیم که نقطه‌ضعف در معرفی تشیع، عدم تاکید روی معارف اصیل اهل‌بیت، کتاب و سنت است. به تعبیر دیگر ما در حوزه تشیع در اطراف و حاشیه آن حقایق و معارف زیاد کار می‌کنیم اما نسبت به اصل و متن که مایه و جوهر حقیقی معارف شیعه است در حوزه‌های علمیه کمتر توجه شده است.

سبحانی اضافه کرد: به‌عنوان نمونه ما فلسفه، کلام، اصول، فقه و ادبیات می‌خوانیم اما واقع مطلب این است که ما وقتی همه آن‌ها را روی هم می‌ریزیم و مقایسه می‌کنیم یا آن چیزی که دستمایه قرآن و معارف اهل‌بیت است فاصله زیادی دارد. این مباحث در حقیقت یک بخش کوچکی از معارف اصیل اهل‌بیت بشمار می‌آید وباید یادآور شویم آن چیزی که در مقابل آن مسئولیت و وظیفه‌داریم اصل دین است. این قبیل از علوم به‌عنوان ابزار و مقدمه هستند یا به‌عنوان مجموعه‌ای که کمک می‌کنند به معارف اهل‌بیت، ولی آن جوهر معارف و حقایق دین نیستند.

وی اظهار کرد: به همین خاطر ما از ۲۰ سال پیش این رویکرد و دغدغه را داشتیم که برای تربیت نسل جدید باید افرادی را تربیت کنیم که بتوانند معارف اصیل شیعه را عرضه، نگارش و در درباره آن سخن بگویند و هم‌زمان درصحنه عملی و میدانی نیز حضور جدی داشته باشند.

"ما در داخل کشور بعد از تلاش و فعالیت در حوزه‌های مختلف به این نتیجه رسیدیم که نقطه‌ضعف در معرفی تشیع، عدم تاکید روی معارف اصیل اهل‌بیت، کتاب و سنت است"بر همین اساس سعی شد که معارف به حوزه بیرون تشیع به‌عنوان یک کار برون شیعی نیز توجه شود، چراکه آن چیزی که تاکنون از تشیع در بیرون معرفی‌شده، تشیع واقعی نیست.

سبحانی یادآور شد: عدم معرفی واقعی شیعه در خارج به دلیل ضعف و نقص در خود ماست و ما در این زمینه مقصر هستیم که در معرفی تشیع کوتاهی کردیم. از سوی دیگر نسل شیعه نیز با حقایق اصیل شیعی کم‌تر آشناست و در معرفی شیعه به خارج از شیعه نیز همین داشته‌های اندک را منتقل می‌کنیم. یک بخش هم مربوط به دشمنان است، آن‌ها تلاش می‌کنند تا چهره و تصویری که از شیعه در بیرون نشان می‌دهند یک تصویر کاملاً وارونه و معکوس باشد تا درنتیجه تشیع را منحرف نشان بدهند.

سبحانی گفت: بر همین اساس طبق نظرات کارشناسی اولاً باید در عرصه بین‌الملل فعالیت و روندی را دنبال کنیم که معارف حقیقی شیعه را به زبانی که مخاطب آن را درک می‌کند و در دنیا حاکم است که ادبیاتی غیر شیعی می‌باشد، معرفی نمائیم. این مجموعه به تعبیر دیگر تابلویی از معارف حقیقی تشیع را عرضه می‌کند که دارای برخی ویژگی‌ها باشد؛ اولاً از اصالت لازم برخورد باشد و توسط کسانی این کار انجام شود که خودشان شخصیت‌های صاحب‌فکر و قلم و اعتبار باشند.

مؤسس مؤسسه البیان

للتواصل و التأصیل گفت: تشیع محافظه‌کار در طول ده‌های اخیر به‌عنوان مثال گاهی در محافل مختلف و گفته امامت جز اصول ما نیست و یا اینکه دعوای صدر اسلام برای ما اصلاً اهمیت ندارد اصلاً ما خودمان سنی هستیم و قبل از اینکه شما سنی باشید ما سنی بودیم و در حقیقت، ما اهل سنت واقعی هستیم.

وی تأکید کرد: این منطق از نظر ما قابل قبول نیست و این نگاه تشیع را گام به‌گام به عقب می‌برد و ما را در یک موضع انفعالی قرار می‌دهد به‌طوری‌که در تعامل با رقیب دو اشکال به وجود می‌آورد اولاً حقیقتی که به‌عنوان شیعه صاحب‌منصب باید معرفی کنیم نمی‌تواند معرفی کند، لذا تریبون معرفی تشیع می‌افتد دست افراد دیگر و آن‌ها وارد میدان می‌شوند تا ما رو معرفی کنند.

سبحانی اضافه کرد: مشکل بزرگ‌تر این است که متهم به ریاکاری و دورویی می‌شویم چنانچه در محافل مختلف که می‌خواهیم درباره تشیع سخن بگویم صراحتاً می‌گویند شما خودتان را به‌روشنی معرفی و بیان نمی‌کنید. در این حالت آن‌ها می‌گویند شما به اسم تقیه، ریا و دورویی می‌کنید و به اسم احتیاط مسائلی رو برای ما بازگو می‌کنید بعد می‌روید در داخل محیط خودتان حرف دیگری را می‌زنید.

سبحانی اظهار کرد: این بزرگ‌ترین اتهام علیه تشیع معاصر است و ما باید این اتهام را از خودمان برداریم و بگویم ما شیعه و دارای مبنا و اصول هستیم بااخلاق و منطق سخن می‌گوئیم، اهل گفت گو هستیم اما درعین‌حال دارای هویت مستقل و شفاف و صریحی می‌باشیم و با صدای رسا و بلندمی گویم شیعه این است.

وی تاکید کرد: البته در درون شیعه اختلاف‌نظر وجود دارد دلیل این اختلاف را هم بیان می‌کنیم می‌گوئیم در این مورد این تفسیر است و تفسیرهای دیگری هم گفته‌شده و وجود دارد و شما نمی‌توانید به بیایید اینجا و به نام تشیع حرفی بزنید.

ما معتقدیم این دو ویژگی، یعنی اصالت و شفافیت باید در بیان و معرفی تشیع جریان داشته باشند.

مؤسس مؤسسه البیان

للتواصل و التأصیل تصریح کرد: بر همین اساس پس از بررسی و اندیشیدن به این نتیجه رسیدیم که مؤسسه‌ای را در لبنان بنام “البیان

للتواصل و التاصیل” تأسیس کنیم و بنا را گذاشتیم که دو ویژگی را دنبال کنیم اول تواصل چراکه بخش بزرگی که ضربه‌ای که در دنیای اسلام و جهان خورده‌ایم این است که ارتباطات ما ضعیف بوده ما زبان ارتباط، زبان گفت گویی که تابلوی خیلی روشن از خودمان بابیان کند و نشان دهد نداریم.

وی افزود: ما هراس داریم، یا احتیاط می‌کنیم و کم‌تحرک هستیم یا فکر می‌کنیم دیگران حرف ما را نمی‌فهمند یا نمی‌شنوند ازاین‌رو در تواصل معتقدیم هرچه بتوان بیشتر، گسترده‌تر با دیگران وارد گفت گو و ارتباط بشویم و ارتباطات حقیقی، مجازی، فردی و اجتماعی را برقرار کنیم مناسب‌تر است و هر دو طرف بهتر می‌توانند باهم مفاهمه داشته باشند.

سبحانی در ادامه افزود: ما یک پشتوانه علمی داریم و معتقدیم که بدنه اصلی حوزه‌های علمیه تشیع است از ایران گرفته تا عراق، لبنان، سوریه، یمن، عربستان و کویت، همه این‌ها ظرفیت‌های جهان تشیع هستند. ما باید بتوانیم از این ظرفیت‌ها بیشترین استفاده را به نفع معرفی تشیع استفاده کنیم و نقش ما ساماندهی و مدیریت این ظرفیت‌ها است و با بسترسازی این ظرفیت‌ها را به سخن دربیاوریم. باید ظرفیت‌های حوزه‌های علمیه را معرفی کنیم و در شناساندن تشیع آن‌ها را به صحنه میدانی وارد کنیم و از این زمینه‌سازی معارف موردنظر را ارائه دهیم.

وی خاطرنشان کرد: مؤسسه مرکز الحضاره دارای سابقه ۱۲ ساله است اما البیان کم‌تر از دو سال است که تشکیل شده است و در حوزه محتوایی برای این مؤسسه چند مجموعه تحت عنوان موسوعه فرهنگ شیعی در نظر گرفتیم که در قالب یک بسته (پکیج) منتشر خواهند شد و برای تألیف در هر موضوعی یک نفر متخصص درجه اول از حوزه و دانشگاه برای آن انتخاب نموده‌ایم.

سبحانی گفت: این موسوعه شامل مباحث اصیل شیعی و دیگر مواضع و دیدگاه‌های شیعه در باب قرآن کریم، سنت و حدیث، پیامبر اکرم (ص)، اهل بیت (ع)، منابع معرفتی، الهیات (عقاید)، نظام اقتصادی شیعه، فقه تعایش و فقه الاختلاف، عرفان / معنویت خانواده، زنان، حقوق بشر، مهدویت، فلسفه سیاسی اسلام، اعتقادنامه شیعه، شیعه و تمدن اسلامی، سبک زندگی نظام تعلیم و تربیت و.. می‌باشد که هرکدام در قالب یک مجلد تدوین خواهند شد.

مؤسس مؤسسه البیان

للتواصل و التأصیل اضافه کرد: مخاطب این مجموعه‌ها افراد غیر شیعی هستند و در نظر داریم این موسوعه ۲۵ جلدی را به پنج زبان مهم دنیا ترجمه و در یک نشر معتبر منتشر نمائیم. همچنین مجموعه دیگری که برای معرفی شیعه پیش‌بینی‌شده بسته درس‌نامه‌های آموزشی حوزه فکر شیعه است.

مؤسس مؤسسه البیان

للتواصل و التأصیل بیان کرد: منابع معارفی شیعی هنوز در قالب درس‌نامه‌های دانشگاهی درنیامده و تبدیل به یک منهج تعلیمی نشده است، البته کسانی مانند شهید صدر و مرحوم مظفر از پیشگامان این ایده بودند، همچنین مؤسسه اصول دین و دانشکده فقه دانشگاه کوفه و مجموعه علامه عسکری در بغداد نیز از پیشگامان این تفکر هستند.

استاد حوزه علمیه قم گفت: در ایران هم برخی اشخاص نسبت به این ایده کارهایی را شروع کردند که همه آن‌ها نیمه‌تمام باقی‌مانده و هریک جهتی را دنبال می‌کردند درنتیجه یک مجموعه جامع کاملی شکل نگرفته است.

"این مباحث در حقیقت یک بخش کوچکی از معارف اصیل اهل‌بیت بشمار می‌آید وباید یادآور شویم آن چیزی که در مقابل آن مسئولیت و وظیفه‌داریم اصل دین است"در همین راستا یک طراحی را ما شروع کردیم و در حوزه هم دارد روی آن کار می‌شود که بتوانیم در قالب ۵-۶ رشته علمی مرتبط با تشیع در قالب کتاب‌های درسی متنوع برای گروهای مخاطبی مختلف تدوین کنیم که دو سال است کار آن آغازشده است.

مؤسس مؤسسه البیان

التواصل و التاصیل گفت: در این زمینه مباحث عقاید و کلام پیشرفت مطلوبی دارد و صدد این هستیم که برای حوزه اخلاق نیز این مدل کار انجام بگیرد، یعنی مکتب اخلاقی اهل‌بیت در قالب یک درس‌نامه ارائه گردد. همچنین نظام تشریعات شیعی نیز در قالب یک مجموعه ۴-۵ جلدی درس‌نامه‌ای منتشر شود به طوری که اگر کسی بگوید شریعت از دیدگاه شیعه، یا معارف قرآن از نگاه شیعه در قالب درس‌نامه را مطالبه کند بتوان این تولیدات اساتید حوزه را در اختیار آن‌ها قرار دهیم و مؤسسه نیز در تولید، انتقال و ترجمه متصدی امور بوده است.

وی تأکید کرد: این آثار در ابتدا به زبان فارسی است و پس‌ازآن ترجمه خواهند شد دلیل آن‌هم این است که نویسندگان ما در ایران فارسی‌زبان هستند، اما قصد داریم که حوزه نگارش رو توسعه دهیم و از ظرفیت‌های عراق، لبنان و کشورهای عربی دیگر استفاده نمائیم. یکی از مشکلات تشیع عدم حضور در مراکز دانشگاهی و کرسی‌ها شیعی شناسی در دانشگاه است.

به گفته مؤسس مؤسسه البیان

التواصل و التاصیل، در اروپا یک منبع و متن درسی معتبر و مورد اعتماد برای دانشجویانی که می‌خواهند با تشیع آشنا شوند وجود ندارد. باید اعتراف کرد که تولیدات ما مناسب آنجا نیست باید برای آن‌ها متون درسی تولید کنیم و برای یک دانشجوی اروپایی که می‌خواهد با تشیع آشنا شود متنی مناسب تهیه کنیم.

مؤسس مؤسسه البیان، تصریح کرد: برای معرفی معارف شیعی به زبان هنری و امروزی برای نوجوانان نیز برنامه‌هایی در دست بررسی و اقدام است. همچنین مشابه این برنامه‌ها در سطح معلمان و مربیان هم در دست اجرا می‌باشد.

ما معتقد هستیم برای آموزش معارف دین در حوزه تشیع یک روش‌شناسی تعلیم و تعلم را باید آموزش بدهیم که این طرح با حضور ۱۰ تن از اساتید در حال بررسی است.

مؤسس مؤسسه البیان

للتواصل و التأصیل گفت: همچنین در حوزه روان‌شناسی، علوم تربیتی و جامعه‌شناسی نیز طرح‌هایی در دست بررسی است تا مشخص کند که یک معلم دینی در تعامل و ارتباط با ایصال و رساندن این مفاهیم به مخاطب چه روش‌ها و شیوه‌هایی را باید رعایت کند.