اثرات کم خونی بر عملکردهای مختلف بدن

آفتاب‌‌نیوز :

رئیس گروه بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تبریز با اشاره به علایم کم خونی، اظهار کرد: رنگ پریدگی دائمی زبان، مخاط داخل پلک چشم و لب‌ها، کمرنگ شدن خطوط کف دست، احساس ضعف و خستگی زودرس، سیاهی رفتن چشم، بی تفاوتی، سرگیجه، سردرد، بی‌اشتهایی، حالت تهوع و خواب رفتن و سوزن سوزن شدن دست‌ها و پاها از جمله علایم کم خونی هستند.

فتح‌الله پورعلی، پرخاشگری، قاشقی شدن ناخن‌ها، ریزش موی سر و کاهش تمرکز در هنگام درس خواندن را از دیگر علایم کم خونی عنوان کرد و افزود: کم خونی در مراحل پیشرفته‌تر منجر به تنگی نفس همراه با تپش قلب و ورم قوزک پا می‌شود.

وی با اشاره به عوارض کم خونی، اظهار کرد: کم خونی فقر آهن با تأخیر رشد خفیف همراه است و درمان کم خونی موجب افزایش سرعت رشد می‌شود. تأخیر رشد در کودکان کم خون ممکن است به علت نقش کلی آهن در واکنش‌های حیاتی بدن، رابطه آن با سیستم ایمنی و یا تأثیر آن بر اشتها باشد.

وی متذکر شد: کمبود آهن اثرات نامطلوبی بر روی کارکرد مغز داشته و در تکامل و هماهنگی سیستم اعصاب حرکتی اختلال ایجاد کرده و موجب کاهش قدرت ادراک و یادگیری در کودکان سنین مدرسه می‌شود.

رئیس گروه بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تبریز، خاطرنشان کرد: ضریب هوشی کودکانی با کمبود آهن پنج تا ۱۰ امتیاز کمتر از حد طبیعی برآورده شده است، همچنین میزان ابتلا به بیماری‌های عفونی در این کودکان بیشتر است، چرا که سیستم ایمنی آنان قادر به مبارزه با عوامل بیماری‌زا نیست. مطالعات نشان داده است که دادن آهن به کودکان کم خون موجب کاهش ابتلا به بیماری‌های عفونی می‌شود.

وی بیان کرد: کمبود آهن، قدرت کار و کارایی را کاهش می‌دهد. کودکان و دانش آموزانی که دچار کم خونی فقر آهن هستند، همیشه احساس خستگی و ضعف می‌کنند. این افراد اغلب از ورزش و فعالیت‌های بدنی دوری می‌کنند و یا در هنگام ورزش خیلی زود خسته می‌شوند.

وی افزود: تغییرات رفتاری در این افراد به صورت بی‌حوصلگی و بی‌تفاوتی و افزایش اختلالات رفتاری مشاهده می‌شود.

"مطالعات نشان داده است که دادن آهن به کودکان کم خون موجب کاهش ابتلا به بیماری‌های عفونی می‌شود.وی بیان کرد: کمبود آهن، قدرت کار و کارایی را کاهش می‌دهد"کم خونی فقر آهن به علت تأثیر بر قدرت یادگیری و کاهش آن باعث افت تحصیلی دانش آموزان می‌شود.

پورعلی متذکر شد: کم خونی فقر آهن به دلیل کاهش ظرفیت کاری و قدرت تولید پیامدهای نامطلوب بهداشتی، اجتماعی و اقتصادی به دنبال دارد.

وی، مصرف ناکافی مواد غذایی آهن دار را از علل کم خونی عنوان کرد و گفت: مصرف کم انواع گوشت، به ویژه گوشت قرمز آهن قابل جذب دارد، مهم‌ترین و شایع‌ترین علل بروز کمبود آهن است. مصرف ناکافی مواد غذایی حاوی ویتامین C نیز احتمال بروز کمبود آهن را افزایش می‌دهد.

وی اضافه کرد: ویتامین C به طور طبیعی در میوه‌ها و سبزی‌های تازه و خام وجود دارد، کمبود دریافت این ویتامین، موجب کاهش جذب آهن غذا و در نتیجه کمبود آهن میشود.

پورعلی‌، عادات و رفتارهای غذایی نادرست دوران مدرسه و بلوغ، خونریزی‌های شدید عادت ماهانه در دختران نوجوان، هیجان‌های عصبی و تغییرات خلق و خو در دوران بلوغ، مصرف چای همراه با غذا و یا بلافاصله پس از صرف غذا و مشکلات دندانی ناشی از مصرف بی رویه شکلات و شیرینی را از جمله علل کاهش دریافت مواد مغذی از جمله آهن و کم خونی ناشی از فقر آهن عنوان کرد.

رئیس گروه بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تبریز، مکمل یاری یا آهن یاری، آموزش تغذیه، غنی سازی و کنترل بیماری‌های عفونی و انگلی را از راه‌های پیشگیری و کنترل کم خونی برای فائق آمدن بر مشکلات ناشی از آن برشمرد.

وی با اشاره به عوارض مصرف آهن خوراکی، گفت: این نوع آهن ممکن است در بعضی افراد اختلالات گوارشی مانند ناراحتی معده، تهوع، استفراغ، یبوست و یا اسهال ایجاد کند. شدت عوارض ارتباط مستقیمی با میزان آهن مصرفی داشته و هر چه مقدار مصرف بیشتر باشد، عوارض جانبی آن بیشتر می‌شود.

وی بیان کرد: در موارد عدم تحمل جهاز هاضمه، باید مصرف قرص آهن در مقدار کم شروع شده و سپس به تدریج افزایش یابد تا میزان آن به حد لازم برسد و بخوبی تحمل شود. مصرف قرص آهن با معده خالی ممکن است عوارض جانبی آن را افزایش دهد، بنابراین بهتر است ترکیبات آهن بعد از غذا مصرف شوند.

وی تاکید کرد: ادامه درمان و استفاده از آهن نباید به دلیل عوارض جانبی قطع شود، چرا که این عوارض موقتی بوده و معمولا پس از چند روز بهبود می‌یابند. برای کاهش عوارض، قرص آهن را بعد از غذا و یا شب قبل از خواب مصرف کنید.

پورعلی با اشاره به آموزش روش درست تغذیه و ایجاد تنوع غذایی، اظهار کرد: یکی از مهمترین اقدامات برای پیشگیری از کم خونی فقر آهن آموزش تغذیه به منظور ایجاد تعادل و تنوع در برنامه غذایی، اصلاح رفتارهای غذایی و افزایش دریافت ریز مغذی‌ها از رژیم غذایی روزانه است.

وی گفت: اساس آموزش تغذیه برای پیشگیری از کم خونی فقر آهن بر این اصل استوار است که در وعده‌های غذایی، افزایش دهنده‌های جذب آهن و همچنین آهن منابع حیوانی مصرف شود و یا اینکه از مصرف کاهش دهنده‌های جذب آهن مانند چای همراه با غذا و یا بلافاصله پس از غذا خودداری شود.

وی متذکر شد: در برنامه غذایی روزانه ما دو نوع آهن وجود دارد، نوع اول، آهن هِم است که در گوشت قرمز، مرغ، ماهی و جگر وجود دارد و از قابلیت جذب بالایی برخوردار بوده و به میزان ۲۰ الی ۳۰ درصد جذب می‌شود.

پور علی خاطرنشان کرد: نوع دوم نیز آهن ‌غیر هِم است که در غذاهای گیاهی مانند غلات، حبوبات، سبزیجات، مغزها ( پسته، بادام، گردو، فندق ) و انواع خشکبار وجود داشته و از قابلیت جذب کمتری برخوردار است و به میزان سه الی هشت درصد جذب شده و جذب آن به وجود عوامل کاهش دهنده مانند فیتات‌ها و تانن‌ها و افزایش دهنده جذب آهن مانند ‌ویتامین C که درسبزی‌ها و میوه‌های تازه و خام موجود است، بستگی دارد.