چرا آمار مرگ و میر کرونا در ژاپن به طرز مرموزی پایین است؟
بی بی سی فارسی
حق نشر عکس
Getty Images
Image caption
ژاپن بیشترین جمعیت سالخورده را میان کشورهای دنیا دارد
چرا بیماری کووید-۱۹ در ژاپن قربانی‌های بیشتری نگرفته است؟ سوالی هولناک که به شکل‌گیری ده‌ها تئوری منجر شده؛ از نظریات مربوط به رفتار و عادات ژاپنی‌ها گرفته تا ادعاهایی که می‌گویند آن‌ها مصونیتی ویژه دارند.
ژاپن پایین‌ترین نرخ مرگ و میر ناشی از کووید-۱۹ را در منطقه ندارد؛ کره جنوبی، تایوان، هنگ‌کنگ و ویتنام می‌توانند به تلفات کمتر خود مباهات کنند.
اما در ماه‌های آغازین سال ۲۰۲۰، میزان مرگ و میر در ژاپن از حد متوسط کمتر بود. این در حالی است که در ماه آوریل، توکیو نزدیک به ۱۰۰۰ مورد مرگ و میر اضافی - که احتمالا ناشی از بیماری کووید ۱۹ بوده- به ثبت رساند. با این حال مجموع مرگ و میر در کل سال ممکن است تفاوت چندانی با آمار ۲۰۱۹ نداشته باشد.
- کرونا؛ درس‌هایی که از موج دوم همه‌گیری در هوکایدو می‌توان گرفت
- دولت ژاپن در کل کشور وضعیت اضطراری اعلام کرد
- افزایش چشمگیر موارد ابتلا به کرونا در ژاپن، هشدار نسبت به فروپاشی سیستم درمانی
این نکته بسیار جالب توجه است چون ژاپن واجد تمام شرایطی است که یک کشور را نسبت به کووید-۱۹ آسیب‌پذیر می‌کند اما هیچوقت اقدامات سختگیرانهای که برخی همسایگانش برای مهار این بیماری اعمال کردند را در پیش نگرفت.
در ژاپن چه اتفاقی افتاد؟در روزهای اوج شیوع بیماری در ووهان چین در ماه فوریه، وقتی بیمارستان‌های شهر مملو از مریض بودند و جهان درهایش را به روی مسافران چینی بسته بود، مرزهای ژاپن همچنان باز بودند.
"این در حالی است که در ماه آوریل، توکیو نزدیک به ۱۰۰۰ مورد مرگ و میر اضافی - که احتمالا ناشی از بیماری کووید ۱۹ بوده- به ثبت رساند"
با گسترش ویروس، به سرعت مشخص شد کووید-۱۹ بیشتر از میان افراد مسن قربانی می‌گیرد و ازدحام جمعیت و تماس‌های نزدیک بلند مدت در شیوع آن به شدت تاثیرگذار است. تعداد سالخوردگان در ژاپن از هر کشور دیگری در دنیا بیشتر است و تراکم جمعیت در شهرهای بزرگ این کشور بسیار بالاست.
کلان‌شهر توکیو به شکلی باورنکردنی ۳۷ میلیون جمعیت را در خود جای داده و جابجایی در سطح شهر برای بیشتر ساکنان آن تنها از طریق قطارهایی میسر است که از مسافر پر هستند.
حق نشر عکس
Getty Images
Image caption
میزان آزمایش‌های کووید- ۱۹ صورت گرفته در ژاپن از کشورهایی نظیر کره جنوبی پایین‌تر بوده است.
ژاپن علاوه بر این به توصیه سازمان جهانی بهداشت مبنی بر افزایش هر چه بیشتر آزمایش‌ها، اعتنایی نکرد. تا الان مجموع آزمایش‌های پی‌آر‌سی ( واکنش زنجیره‌ای پلیمراز) انجام شده در ژاپن ۳۴۸ هزار مورد بوده که تنها ۰/۲۷ درصد از جمعیت این کشور را دربرمی‌گیرد.
از سوی دیگر ژاپن مثل کشورهای اروپایی قرنطینه گسترده و شدید هم اعمال نکرد. در اوایل آوریل، دولت در این کشور شرایط اضطراری اعلام کرد اما ماندن در خانه برای شهروندان اختیاری بود.
دولت از کسب و کارهای غیر ضروری خواست، تعطیل کنند اما جریمه قانونی برای آن‌هایی که از این کار امتناع می‌کردند، در نظر گرفته نشد.
کشورهایی مثل نیوزیلند و ویتنام که رویکردی مثال‌زدنی در مهار کرونا داشته‌اند، به اقدامات سختگیرانه از جمله بستن مرزها، تعطیلی‌های گسترده، انجام آزمایش در مقیاس کلان و قرنطینه‌‌های شدید روی آوردند. ژاپن اما هیچ‌یک از این کارها را انجام نداد.
استفاده از ماسک‌های هوشمند در ژاپن
حالا، ۵ ماه پس از ثبت اولین بیمار کووید-۱۹ در ژاپن، این کشور کمتر از ۲۰ هزار مورد تایید شده ابتلا دارد و آمار مرگ و میر ناشی از آن به ۱۰۰۰ نفر نمی‌رسد. وضعیت اضطراری هم در این کشور لغو شده و زندگی به سرعت در حال بازگشت به حالت عادی است.
"با گسترش ویروس، به سرعت مشخص شد کووید-۱۹ بیشتر از میان افراد مسن قربانی می‌گیرد و ازدحام جمعیت و تماس‌های نزدیک بلند مدت در شیوع آن به شدت تاثیرگذار است"
در همین حال شواهد علمی که از مهار شیوع بیماری در ژاپن حکایت دارند، رو به افزایش هستند.
شرکت سافت‌بنک، یکی از غول‌های حوزه مخابرات روی ۴۰ هزار کارمند خود آزمایش پادتن انجام داد و مشخص شد تنها ۰/۲۴ درصد از آن‌ها در معرض ویروس بوده‌اند. آزمایش‌های تصادفی که روی ۸ هزار نفر از ساکنان توکیو و دو استان دیگر انجام شد حتی از آمار پایین‌تر افراد در معرض ویروس حکایت داشت. در توکیو نتیجه آزمایش تنها ۰/۱ درصد از افراد مثبت شد.
شینزو آبه، نخست وزیر ژاپن یک ماه پیش همزمان با اعلام پایان شرایط اضطراری در کشور، با افتخار از " مدل ژاپنی" مبارزه با کرونا حرف زد و به شکل تلویحی گفت سایر کشورها باید از آن‌ها درس بگیرند.
تارو آسو، معاون نخست وزیر ژاپن دلیل پایین بود تلفات کرونا را "کیفیت برتر" مردم کشورش می‌داند.
پیش‌تر آقای آسو در اظهارنظری نه چندان خوشایند گفته بود وقتی رهبران سایر کشورها از او خواستند دلیل موفقیت ژاپن را توضیح دهد، جواب داده: "به این مردم گفتم: میندو ( در ژاپنی به معنای سطح زندگی و فرهنگی مردم) در کشور شما و کشور ما فرق دارد. و همین باعث شد حرفی برای گفتن نداشته باشند و سکوت کنند. "
میندو از نظر لغوی به معنای "سطح مردم "است که عده‌ای آن را "سطح فرهنگی" ترجمه کرده‌اند.
مفهوم میندو به دوران امپراطوری ژاپن برمی‌گردد و از حس برتری نژادی و فرهنگی آن‌ها حکایت دارد. واژه‌ای که آقای آسو به دلیل استفاده از به شدت مورد انتقاد قرار گرفت.
"ژاپن علاوه بر این به توصیه سازمان جهانی بهداشت مبنی بر افزایش هر چه بیشتر آزمایش‌ها، اعتنایی نکرد"
اما هیچ شکی نیست که بسیاری از مردم ژاپن و همینطور برخی از دانشمندان معتقدند در رابطه با ژاپن مسأله‌ای متفاوت وجود دارد، عاملی موسوم به "فاکتور ایکس" که از جمعیت این کشور در برابر کووید-۱۹ حفاظت می‌کند.
این موضوع شاید به برخی جنبه‌های آداب و رسوم اخلاقی ژاپنی‌ها - مثل در آغوش گرفتن‌ها و بوسه‌های کم موقع احوالپرسی - که فاصله‌گذاری اجتماعی را در ذات خود دارند، مربوط می‌شود. اما به نظر نمی‌رسد کسی این مساله را دلیل تلفات پایین ناشی از کووید-۱۹ در این کشور بداند.
تاتسوهیکو کوداما، استاد دانشگاه توکیو که روی واکنش بیماران ژاپنی نسبت به ویروس مطالعه می‌کند، معتقد است این کشور ممکن است پیش از این بیماری کووید را تجربه کرده باشد . البته نه کووید-۱۹ بلکه چیزی شبیه به آن که احتمالا " مصونیت تاریخی" از خود به جای گذاشته است.
او این مسأله را این‌گونه توضیح می‌دهد: وقتی یک ویروس وارد بدن انسان می‌شود، سیستم ایمنی پادتن‌هایی می‌سازد که به عوامل بیماری‌زا حمله می‌کنند.
دو نوع پادتن وجود دارد: پادتن ام و پادتن جی. نحوه واکنش این پادتن‌ها می‌تواند نشان دهد فرد قبلا در معرض یک ویروس یا نمونه‌های مشابه آن قرار داشته یا نه.
حق نشر عکس
Getty Images
Image caption
فعالیت‌هایی مثل کارائوکه - که پر خطر به حساب می‌آیند- در ژاپن محبوبیت زیادی داشتند
او گفت: "در بیماری‌های ویروسی جدید، معمولا اول پادتن‌های ام واکنش نشان می‌دهند و پادتن‌های جی کمی بعدتر ظاهر می‌شوند. اما بیماری‌های ویروسی ثانویه -که انسان قبلا در معرض آن قرار گرفته - در حافظه لنفوسیت‌ها ثبت شده‌اند و به همین دلیل فقط پادتن جی به سرعت در بدن افزایش می‌یابد.
"در اوایل آوریل، دولت در این کشور شرایط اضطراری اعلام کرد اما ماندن در خانه برای شهروندان اختیاری بود""
به این ترتیب، چه اتفاقی برای بیماران او افتاد؟" وقتی به آزمایش‌ها نگاه کردیم، شگفت‌زده شدیم … در همه بیماران به سرعت شاهد واکنش پادتن‌های جی بودیم و پادتن‌های ام دیرتر وارد عمل شدند و واکنش ضعیفی داشتند. به نظر می‌آمد قبلا در معرض ویروسی مشابه قرار گرفته بودند."
به نظر او احتمالا ویروسی شبیه به سارس در گذشته در این منطقه شیوع یافته که نرخ پایین مرگ و میر نه تنها در ژاپن بلکه در بخش‌های زیادی از چین، کره جنوبی، تایوان، هنگ‌کنگ و جنوب غربی آسیا از آن نشأت می‌گیرد.
اما این ایده با شک و تردیدهای زیادی روبرو شده است.
کنجی شیبویا، مدیر موسسه سلامت جمعیت در دانشگاه کینگز کالج لندن و مشاور ارشد پیشین دولت می‌گوید: "مطمئن نیستم چطور چنین ویروسی می‌توانسته فقط به آسیا محدود شود."
او احتمال وجود تفاوت در واکنش سیستم ایمنی یا میزان آسیب‌پذیری ژنتیکی نسبت به کووید در مناطق مختلف را رد نمی‌کند، اما به ایده فاکتور ایکس به عنوان توجیهی برای تفاوت در میزان تلفات هم مشکوک است.
به نظر او کشورهایی که در مبارزه با کووید-۱۹ خوب عمل کرده‌اند، دلیل مشابهی برای انجام این کار داشته‌اند و توانسته‌اند میزان انتقال این بیماری را به شکل قابل توجهی کاهش دهند.
مردم ژاپن بیش از صد سال پیش، در دوران همه‌گیری آنفولانزا در ۱۹۱۹ شروع به پوشیدن ماسک کردند و در عمل هیچوقت دست از این کار برنداشتند. در ژاپن اگر سرفه کنید یا سرما خورده باشید، از شما انتظار می‌رود با زدن ماسک از اطرافیان خود محافظت کنید.
کیجی فوکودا، متخصص آنفولانزا و مدیر دانشکده بهداشت عمومی در دانشگاه هنگ‌کنگ می‌گوید: " فکر می‌کنم ماسک مثل یک مانع فیزیکی عمل می‌کند. اما علاوه بر این به همه یادآوری می‌کند مواظب باشند و همچنان حواسشان به یکدیگر باشد."
حق نشر عکس
Getty Images
Image caption
مقررات وضعیت اضطراری در ژاپن، ماندن در خانه را برای مردم الزامی نکرد اما باعث شد آن‌ها به این کار تشویق شوند
استفاده از سیستم شناسایی و ردیابی بیمار در ژاپن به دهه ۱۹۵۰ که با موج بیماری سل روبرو شد، برمی‌گردد. دولت شبکه‌‌‌‌ای سراسری از مراکز بهداشت عمومی در کشور برپا کرد تا موارد ابتلای جدید را شناسایی به وزارت بهداشت گزارش کند.
"دولت از کسب و کارهای غیر ضروری خواست، تعطیل کنند اما جریمه قانونی برای آن‌هایی که از این کار امتناع می‌کردند، در نظر گرفته نشد"
ژاپن خیلی زود سه راه اصلی برای مهار گسترش ویروس را یافت
ژاپن در آغاز همه‌گیری کرونا، دو الگوی اصلی انتشار این ویروس را کشف کرد.
دکتر کازواکی جیندای، محقق پزشکی در دانشگاه کیوتو و عضو کارگروه مقابله با ویروس کرونا می‌گوید بنابر داده‌ها بیش از یک سوم موارد ابتلا در مکان‌های بسیار مشابه صورت می‌گرفت.
" اعداد و ارقام ما … نشان می‌داد بسیاری از مبتلایان به مکان‌های اجرای موسیقی رفته بودند که در آن عده زیادی فریاد می‌زنند و آواز می‌خوانند … ما می‌دانستیم این‌ها مکان‌هایی هستند که مردم باید از آن‌ها دوری کنند."
این تیم دریافت "تنفس عمیق در نزدیکی یکدیگر" مثلا "آواز خواندن در سالن‌های کارائوکه، مهمانی‌ها، فریاد زدن در باشگاه‌ها، معاشرت با دیگران در میخانه‌ها و ورزش در باشگاه‌ها " از جمله فعالیت‌های پر خطر هستند.
این تیم در وهله دوم متوجه شد تنها درصد کوچکی از حاملان ویروس در انتشار بیماری نقش دارند.
یکی مطالعه که در آغاز همه‌گیری صورت گرفت نشان داد ۸۰ درصد از افرادی که در بدن خود ویروس سارس-کوو-۲ دارند دیگران را بیمار نمی‌کنند و بیماری تنها در ۲۰ درصد از آن‌ها به شدت واگیردار است.
به دنبال این کشفیات، دولت کمپینی سراسری در کشور به راه انداخت تا به مردم هشدار دهد از سه کار پرهیز کنند:
- حضور در مکان‌های بسته با تهویه ضعیف
- حضور در اماکن شلوغ مملو از جمعیت
- تماس نزدیک با دیگران از جمله مکالمه‌‌های رو در رو
دکتر جیندای می‌گوید: " فکر کنم این کار احتمالا بیشتر از این که فقط به مردم بگوییم در خانه بمانند، تاثیرگذار بود."
با این که دفاتر کاری در این فهرست قرار نداشتند، امید می‌رفت این کمپین سرعت انتشار ویروس را به اندازه‌ای کم کند که نیازی به اعمال قرنطینه نباشد.
از سوی دیگر آمار ابتلای پایین‌تر، مرگ و میر کمتری هم به دنبال دارد.
این کمپین برای مدتی نتیجه داد اما کمی بعد در اواسط ماه مارس توکیو شاهد جهشی در شیوع ویروس بود و به نظر می‌آمد این شهر هم مثل میلان، لندن و نیویورک با رشد تصاعدی موارد ابتلا روبرو شود.
این برهه‌ای است که ژاپن در آن یا هوشمندانه عمل کرده و یا شانس آورده است؛ مساله‌ای که هنوز بر سر آن توافق وجود ندارد.
پروفسور کنجی شیبویا می‌گوید درسی که می‌توان از ژاپن گرفت با جاهای دیگر دنیا فرق چندانی ندارد: " از نظر من مسأله به زمانبندی مربوط می‌شد."
شینزو آبه روز ۷ آوریل در ژاپن شرایط اضطراری - هر چند غیر اجباری- اعلام کرد و از مردم خواست " در صورت امکان" در خانه بمانند.
حق نشر عکس
Getty Images
Image caption
بخش عمده اماکن و کسب‌و‌کارها در ژاپن فعالیت خود را از سر گرفته‌اند
شیبویا می‌گوید: "اگر در انجام این اقدامات تعلل می‌شد، ممکن بود شرایطی مشابه نیویورک یا لندن را تجربه کنیم.
"استفاده از ماسک‌های هوشمند در ژاپن حالا، ۵ ماه پس از ثبت اولین بیمار کووید-۱۹ در ژاپن، این کشور کمتر از ۲۰ هزار مورد تایید شده ابتلا دارد و آمار مرگ و میر ناشی از آن به ۱۰۰۰ نفر نمی‌رسد"نرخ مرگ و میر در ژاپن پایین است. اما مطالعه‌ای که به تازگی در دانشگاه کلمبیا انجام شده نشان می‌دهد اگر نیویورک دو هفته زودتر قرنطینه را اعمال کرده بود، جلوی مرگ ده‌ها هزار نفر گرفته می‌شد. "
بنابر گزارش اخیر مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها، احتمال اینکه افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای از جمله نارسایی قلبی، چاقی و دیابت به دلیل ابتلا به کووید-۱۹ در بیمارستان بستری شوند،۶ برابر سایرین است. این افراد همچنین ۱۲ برابر دیگران در معرض خطر مرگ هستند.
ژاپن در میان کشورهای پیشرفته دنیا کمترین میزان مبتلایان به بیماری‌های قلبی عروقی و چاقی را دارد.
با این حال دانشمندان اصرار دارند این نشانه‌های حیاتی نمی‌توانند همه چیز را در مورد تعداد کم قربانیان کرونا در این کشور توضیح دهند.
" پروفسور فوکودا می‌گوید: این تفاوت‌های فیزیکی ممکن است تا حدی موثر باشند اما من فکر می‌کنم سایر زمینه‌ها مهم‌تر هستند. ما از کووید آموختیم برای هیچ‌یک از پدیده‌هایی که شاهد‌شان هستیم توضیح ساده‌ای وجود ندارند و عوامل زیادی در نتیجه نهایی موثر هستند. "
آیا در " مدل ژاپنی" مبارزه با ویروس کرونا که نخست‌وزیر ژاپن با مباهات از آن حرف می‌زد، درسی برای یاد گرفتن وجود دارد؟
آیا موفقیت ژاپن در پایین نگه داشتن آمار ابتلا به ویروس کرونا و مرگ و میر ناشی از آن بدون تعطیلی کشور و الزام مردم به ماندن در خانه، مسیر درست را به ما نشان می‌دهد؟ جواب این سوال هم بله است، هم نه.
پای "فاکتور ایکس" در میان نیست و مهار کرونا در ژاپن هم مثل هر جای دیگر در دنیا به یک چیز وابسته بوده است: شکستن زنجیره انتقال.
"در همین حال شواهد علمی که از مهار شیوع بیماری در ژاپن حکایت دارند، رو به افزایش هستند"البته دولت این کشور می‌تواند روی همکاری مردم حساب کند.
با این که دولت ژاپن ماندن در خانه را برای مردم اجباری نکرد، بیشتر آن‌ها این کار را کردند.
پروفسور شیبویا می‌گوید: " خوش‌شانس بودیم اما غافلگیر هم شدیم. به نظر می‌آید اعمال قرنطینه سبک در ژاپن به اندازه قرنطینه واقعی تأثیر داشت. اقدامات سختگیرانهای در کار نبود اما مردم به توصیه‌ها عمل کردند."
پروفسور فوکودا می‌گوید: " برای کاهش تماس میان مبتلایان و افرادی که بیمار نیستند چه راهی را در پیش می‌گیرید…؟ برای این کار به واکنشی خاص از سوی مردم نیاز دارید که فکر نمی‌کنم در سایر کشورها به آسانی قابل کپی‌برداری باشد."
ژاپن از مردم خواست مراقب باشند، از اماکن شلوغ دوری کنند و ماسک بزنند؛ این دقیقا همان کاری است که بخش عمده مردم انجام داده‌اند.
- خبرهای بیشتر را در کانال تلگرام بی‌‌بی‌سی فارسی دنبال کنید
اخبار مرتبط
دیگر اخبار این روز
حق کپی © ۲۰۰۱-۲۰۲۴ - Sarkhat.com - درباره سرخط - آرشیو اخبار - جدول لیگ برتر ایران
