ناظران بین‌المللی خاورمیانه از برقراری روابط ایران و عربستان استقبال کردند

تحلیلگران منطقه خاورمیانه در مورد برقراری غیرمنتظره روابط دیپلماتیک میان عربستان سعودی و ایران با میانجی‌گری چین اختلاف نظر دارند.

برخی این تحولات را به‌صورت بالقوه برای لبنان و شاید یمن، کشوری که تهران نفوذ زیادی دارد، مثبت می‌دانند. اما ناظران دیگر محتاط هستند، و برخی گمانه‌زنی می‌کنند که ایران صرفاً تلاش می‌کند تا فشار کنونی بر خود را کاهش دهد.

اما به‌طور کلی تحلیلگران خاورمیانه از خبرهای مرتبط به از سرگیری روابط دیپلماتیک میان ایران و عربستان سعودی، رقبای منطقه‌ای استقبال می‌کنند، به این امید که باعث کاهش تنش‌های موجود شود و ثبات را افزایش دهد.

ماها یحیی، مدیر مرکز خاورمیانه کارنگی در بیروت، می‌گوید زمان‌بندی توافق، به ویژه برای ایران «با توجه به فروپاشی اوضاع اقتصادی این کشور و افزایش فشار بین‌المللی، به ویژه پس از شکست در احیای توافق هسته‌ای و پیشرفت ایران در غنی‌سازی اورانیوم مناسب بود، و البته در شرایطی که ایران با اعتراضات داخلی مواجه است.»

علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران (راست)، مساعد بن محمد العیبان، مشاور امنیت ملی عربستان سعودی (چپ)، و وانگ یی، عالی‌رتبه‌ترین دیپلمات چین (وسط)

دانیا کولیات خطیب، تحلیگر لبنانی به صدای آمریکا گفت که در صورت تحقق این توافق، هم ایران و هم عربستان سعودی می‌توانند از ثبات در منطقه سود ببرند. خطیب رئیس مرکز تحقیقات همکاری و ایجاد صلح مستقر در بیروت است.

او در ادامه می‌افزاید که: «ایرانی‌ها تا حد زیادی توافق را حفظ خواهند کرد، زیرا آنها هیج انتخاب دیگری ندارند و تحت فشار زیادی هستند. فشار داخلی و خارجی وجود دارد. امیدی به احیای برجام نیست، بنابراین بهترین گزینه برای آنها این است که با همسایگان خود صلح کنند.»

به گفته این تحلیلگر «تمام بی‌ثباتی‌هایی که از سوی ایران، حزب‌الله، و حوثی‌ها در منطقه صورت می‌گیرد، در صورت توافق با ایران، و پایبندی تهران به آن کاهش میابد، و این عاملی است که عربستان برای چشم‌انداز ۲۰۳۰ به آن نیاز دارد.»

چشم‌انداز ۲۰۳۰، طرح اصلاحات اقتصادی بلندپروازانه عربستان سعودی است که با هدف کاهش وابستگی این کشور به تولید نفت از طریق تنوع‌بخشی به صنعت، لجستیک، گردشگری، و سایر بخش‌ها انجام می‌شود.

خطیب می‌گوید که هم عربستان سعودی و هم ایران ممکن است مایل به دادن امتیازاتی باشند که یکی از نتایج آن توافق بر سر گزینه‌ای برای نامزد انتخابات ریاست جمهوری لبنان باشد؛ هر چند که برخی تحلیلگران کمتر خوشبین هستند.

تحلیلگران می‌گویند که این امر همچنان می‌تواند مذاکرات صلح بین عربستان و شورشیان حوثی مورد حمایت ایران در یمن را که مدعی حملات پهپادی به تأسیسات نفتی عربستان هستند، سرعت بخشد.

علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران (راست)، با مساعد بن محمد العیبان، مشاور امنیت ملی عربستان سعودی (چپ)، و وانگ یی، عالی‌رتبه‌ترین دیپلمات چین (وسط) در یک نشست غیرعلنی در پکن که روز شنبه ۲۰ اسفند ۱۴۰۱ برگزار شد، دست می‌دهند.

اما دینا اسفندیاری از گروه بین‌المللی بحران به خبرگزاری فرانسه می‌گوید که اگر این فقط یک معامله سعودی و حوثی باشد، «باعث نارضایتی‌ طرف‌های مختلف دیگر در یمن مانند جناح جدایی‌طلب شورای انتقالی جنوب می‌شود که در این فرآیند حضور ندارند.»

فرهاد رضایی، از اعضای ارشد پروژه فیلوس نیویورک، نسبت به اینکه تندروهای ایرانی واقعا خواستار عادی‌سازی روابط با با عربستان سعودی باشند، تردید دارد.

او در توئیتی نوشت :«به محض این که فشارها کاهش یابد، احتمالاً با توجه به اعتقادات مذهبی خود به مواضع خصمانه گذشته و درگیری‌های منطقه‌ای باز خواهند گشت.»

این تحلیلگر به تلاش‌های شکست‌خورده گذشته متولیان اسلام سنی و شیعه برای آشتی اشاره می‌کند.

با این حال فیصل عباس، سردبیر روزنامه عربستان سعودی می‌گوید :«این که رهبری عربستان فرصتی برای صلح نمی‌داد، غیرمسئولانه بود.» اما او همچنین به این‌ نکته اشاره می‌کند که در «روزهای نخست توافق» قرار داریم و نمی‌توان انتظار داشت که «چهار دهه خصومت و سرمایه‌گذاری ایران در تضعیف منطقه در یک شب از بین برود.»

این مطلب با استفاده از گزارش بخش انگلیسی صدای آمریکا تنظیم شده است.