مهاجران و پناهجویان؛ گروگان‌های ژئوپلیتیکی کشورهای اروپایی

خبرگزاری میزان – موضوع پناهجویان و مهاجران در کشور‌های اروپایی در سال‌های اخیر همواره ازموضوعات جنجالی بوده و با این وجود اقدامی در جهت کاهش این بحران صورت نگرفته است.

از مسیر‌های خطرناک در دریا و خشکی گرفته تا اردوگاه‌های پناهجویی در کشور‌های عضو اتحادیه اروپا و وضعیت بررسی پناهجویی، مهاجران با مشکلات بسیاری مواجه هستند.

اتحادیه اروپا همواره مدعی تلاش برای بهبود وضعیت مهاجران بوده و این در حالی است که نتیجه واقعی تنها مرگ و میر بیشتر مهاجران و افزایش رنج آن‌ها بوده است.

روند فزاینده مرگ و میر مهاجران در مرز‌های اروپا

سازمان بین‌المللی مهاجرت طی گزارشی در ماه اکتبر اعلام کرد که از سال ۲۰۱۴ تاکنون بیش از ۲۹ هزار مهاجر در تلاش برای رسیدن به اروپا جان خود را از دست داده‌اند.

 بر اساس گزارش این نهاد بین‌المللی تنها در دو سال گذشته بیش از ۵ هزار مهاجر در مسیر‌های رسیدن به اروپا جان باخته‌اند.

سازمان بین‌المللی مهاجرات در گزارش خود می‌گوید که مرگبارترین مسیر مهاجرت اروپا همچنان مدیترانه مرکزی است، جایی که دو هزار و ۸۳۶ نفر از ژانویه ۲۰۲۱ در تلاش برای رسیدن به ایتالیا یا مالت، عمدتا از لیبی و تونس جان خود را از دست داده‎اند.

دو برابر شدن مرگ و میر‌ها طی یک سال

آژانس پناهندگان سازمان ملل سال گذشته اعلام کرد که بیش از سه هزار نفر در تلاش برای عبور از مدیترانه و اقیانوس اطلس در سال ۲۰۲۱ به امید رسیدن به اروپا جان خود را از دست دادند یا ناپدید شدند. 

بر اساس این گزارش حدود دو هزار نفر در مسیر‌های مدیترانه مرکزی و غربی جان خود را از دست داده یا مفقود شده‌اند، در حالی که هزار و ۱۵۳ نفر دیگر در مسیر دریایی شمال غرب آفریقا به جزایر قناری جان خود را از دست داده یا مفقود شده‌اند.

این رقم در مقایسه با سال پیش از آن به دو برابر افزایش یافته است.

 

گذرگاه‌های خطرناک دریایی و زمینی

سفر دریایی از کشور‌های ساحلی غرب آفریقا، مانند سنگال و موریتانی تا جزایر قناری، طولانی و خطرناک است و ممکن است تا ۱۰ روز طول بکشد.

در طول این مسیر بسیاری از قایق‌ها از مسیر منحرف یا بدون هیچ اثری در این آب‌ها ناپدید شدند.

مسیر‌های زمینی نیز همچنان بسیار خطرناک هستند، جایی که ممکن است تعداد بیشتری از آن‌ها در مسیر صحرا و مناطق دورافتاده مرزی، در مراکز بازداشت یا در حبس توسط قاچاقچیان جان خود را از دست داده باشند.

قتل‌های فراقانونی، بازداشت‌های خودسرانه، خشونت‌های جنسی و جنسیتی، کار اجباری و ... تنها بخشی از سوء استفاده‌های گزارش شده توسط افرادی است که در این مسیر‌ها تردد می‌کنند.

چالش‌های دیگر

بسته شدن مرز‌ها در ادامه سیاست‌های مرتبط با کرونا بر حرکت به سمت شمال آفریقا و کشور‌های ساحلی اروپا تأثیر گذاشت و بسیاری از پناهندگان و مهاجران ناامید به قاچاقچیان روی آوردند.

بی‌ثباتی و درگیری‌های سیاسی ادامه‌دار، وخامت شرایط اجتماعی-اقتصادی و همچنین تاثیر تغییرات آب و هوایی ممکن است جابجایی و تحرکات خطرناک بعدی را افزایش دهد.

خشونت بیشتر از سوی اتحادیه اروپا

بر اساس گزارش‌ها و مصاحبه‌های انجام شده با پناهجویان، کشور‌های اتحادیه اروپا نسبت به مهاجران در مرز‌ها خشن‌تر شده‌اند؛ در سال ۲۰۲۱، تنها ۵ درصد از مصاحبه شوندگان گفتند که در هنگام اخراج از اروپا، «خشونت بیش از حد» را تجربه نکرده یا شاهد آن نبوده‌اند.

بر اساس گزارش شبکه نظارت بر خشونت مرزی که در پارلمان اروپا منتشر شد، کشور‌های اتحادیه اروپا به طور فزاینده‌ای نسبت به مهاجران و پناهجویان در مرز‌های خود خشونت‌آمیز رفتار می‌کنند.

یک تحلیلگر ارشد اروپایی در مراسم معرفی این گزارش در پارلمان اروپا، گفت: ما ویدئو‌هایی داریم، گزارش‌های پزشکی و بیش از هزار شهادت درباره خشونت در مرز‌های اروپا داریم و این تنها داده‌هایی است که ما موفق به جمع‌آوری آن‌ها شدیم.

فعالان یک شبکه حقوق بشر با بیش از ۷۰۰ نفر که در سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ تلاش کردند به اتحادیه اروپا برسند صحبت کردند و تصویری تلخ از شرایط غیرانسانی در مرز‌های اتحادیه اروپا ترسیم کردند و در مورد «افزایش بی سابقه خشونت» صحبت کردند.

قوانین اتحادیه اروپا و قوانین بین‌المللی حق درخواست پناهندگی و عدم اخراج از مرز‌ها را برای پناهجویان تضمین می‌کند، اما این قوانین از سوی مقامات مرزی کشور‌های اروپایی همواره نقض شده است.

 

پیامد مستقیم سیاست‌های مهاجرتی اتحادیه اروپا

نخستین پیامد مستقیم سیاست‌های مهاجرتی اروپا، عمدتا عقب‌نشینی‌ها و فقدان مسیر‌های منظم، قابل دسترس و ایمن برای ورود به اروپا، افزایش تلفات در مرز‌های اروپا بوده است.

پناهجویان و مهاجرانی که سال گذشته سعی در دسترسی به اتحادیه اروپا داشتند، فقط برای زنده ماندن تلاش کردند.

سهل‌انگاری نهاد‌های اروپایی در مورد حفاظت از جان و مرگ پناهجویان و مهاجران با نگاهی به سیاست‌های بسیاری که در طول سال‌های اخیر توسط کشور‌های عضو اتحادیه اروپا اجرا شده، وحشیانه و تبعیض‌آمیز علیه مهاجران و پناهجویان بوده است.

اخراج مهاجران به کشور ثالث

تمایل و تلاش‌ها برای برون‌سپاری مسئولیت پناهندگی در سال گذشته شاهد تحول نگران‌کننده‌ای بود، به طوری که خود کمیسیون اتحادیه اروپا پیشنهاد یک توافقنامه وضعیت را به سنگال برای استقرار تیم‌های آژانس مرزی اتحادیه اروپا (فرانتکس) از نیرو و تجهیزات فنی بر اساس فرضیه ادعایی و نادرست مقابله با قاچاق ارائه کرد. 

انگلیس فهرست طولانی اقدامات سختگیرانه خود را با هدف جلوگیری از عبور قایق‌های کوچک از کانال «مانش» افزایش داده است، به‌ویژه با توافق با دولت رواندا، که در آوریل ۲۰۲۲ برای انتقال پناهجویانی که به انگلیس می‌رسند، منعقد شد.

این پیشنهادات برون‌سازی یک مسابقه بی‌رحمانه بین دولت‌ها را در اروپا ترویج می‌کند، جایی که موفقیت به جای سطح ادغام و رفاه جسمی و روانی پناهندگان در جامعه میزبان، با کاهش ورود سنجیده می‌شود. برعکس، پناهندگان اغلب نادیده گرفته می‌شوند، حتی اگر آشکارا مهار نشوند.

دانمارک به طور فزاینده‌ای سیاست‌های مهاجرتی خود را تشدید کرده و اکنون برخی از محدودکننده‌ترین قوانین را در اروپا با هدف «عدم درخواست پناهندگی» دارد. 

در واقع، موضوع منابع دولتی اروپا نیست، بلکه به روایت‌ها و اولویت‌ها مربوط می‌شود؛ در ماه دسامبر، در بحبوحه زمستان، فرانسه، هلند و بلژیک بار دیگر پناهجویان را به وضعیتی ناخوشایند کشاندند.

در این میان، در تعداد فزاینده‌ای از کشور‌های اتحادیه اروپا، با مهاجران و پناهجویان به عنوان جنایتکاران برخورد می‌کنند.

پناهجویان در اروپا طی دو سال گذشته با دو وضعیت بحرانی دیگر مواجه شده اند: بحران مرزی در مرز لهستان و بلاروس و جنگ اوکراین.

بن‌بست سیاسی در مرز‌های لهستان و بلاروس

بن‌بست سیاسی بین لهستان، بلاروس، لیتوانی و خود اتحادیه اروپا مدت طولانی است که مهاجران و پناهجویان را در میان مرز‌های غیرقابل نفوذ و قتل‌آمیز اروپا به دام انداخته و با آن‌ها به‌عنوان گروگان‌های ژئوپلیتیکی صرف رفتار می‌کند، به‌ویژه در امتداد مرز لهستان. این نیز به دلیل وضعیت اضطراری غیرقانونی است که توسط لهستان تحمیل شده است و مانع از کمک عوامل بشردوستانه به افراد نیازمند در این منطقه می‌شود.

رویکرد نژادپرستانه 

در نهایت، بحران پناهجویی اروپا در یک سال اخیر و با ورود پناهجویان اوکراینی به ویژه یک سیاست نژادپرستانه ریشه‌دار اروپایی را آشکار کرده است که قومیت‌های غیراروپایی را حتی در میانه جنگ حذف و تبعیض می‌کند.
 

کشور‌های اروپایی که پیش از این درباره محدودیت در منابع خود برای پذیرش پناهجویان سخن می‌گفتند با آغاز جنگ اوکراین با آغوش باز به استقبال پناهجویان اوکراینی رفتند و به طور همزمان رفتار‌ها و اظهارات نژادپرستانه‌ای را درباره مهاجران از کشور‌های دیگر از خود نشان دادند.

بررسی ابعاد مختلف بحران پناهجویی اتحادیه اروپا این واقعیت را آشکار می‌کند که کشور‌های عضو این اتحادیه و همچنین اتحادیه اروپا به عنوان یک مجموعه تمایلی به حل این بحران ندارد.

بسیاری از مشکلاتی که پناهجویان در مرز‌ها و داخل کشور‌های اروپایی با آن مواجه هستند نتیجه سیاست‌های قهرآمیزی است که در سوال‌های اخیر با روندی نظام‌مند به تصویب رسیده و اجرا شده‌اند.

انتهای پیام/