ردپای انگلیس در تنش بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان

بعد از جنگ دوم قره باغ که با وساطت روسیه به آتش‌بس منجر شد، گاه‌وبیگاه درگیری‌هایی میان نیروهای ارمنستان و جمهوری آذربایجان رخ می‌دهد و هر کدام دیگری را متهم به نقض آتش‌بس می‌کنند.

پس از ایجاد ایست‌بازرسی جمهوری آذربایجان بر کریدور لاچین که تنها راهی است ارمنستان را به منطقه ارمنی‌نشین قره‌باغ متصل می‌کند، ارمنستان نسبت به وضعیت نامطلوب مردم این منطقه از نظر تامین دارو و غذا ابراز نگرانی کرده و همواره از جامعه جهانی خواسته تا به این مسئله ورود کرده و راه‌حلی برای آن بیاندیشند.

جمهوری آذربایجان اما ادعاهای ارمنستان را مبنی بر ممانعت باکو از انتقال محموله‌های ضروری از کریدور لاچین، رد و ایروان را به «فریب‌کاری» درباره وخامت وضعیت انسانی در این منطقه متهم کرده است.

شورای امنیت سازمان ملل چهارشنبه (۲۵ مرداد- ۱۶ اگوست) در پاسخ به درخواست ارمنستان که گفته بود منطقه عمدتا ارمنی‌نشین قره‌باغ محاصره شده و ۱۲۰ هزار نفر با گرسنگی و «فاجعه انسانی تمام‌عیار» مواجه هستند، تشکیل جلسه اضطراری می‌دهد.

«مهر مارگاریان» سفیر ارمنستان در سازمان ملل در نامه‌ای به سفیر ایالات متحده که در ماه جاری ریاست شورای امنیت را بر عهده دارد، خواستار برگزاری این نشست در مورد وضعیت وخیم قره‌باغ شد.

مارگاریان در نامه خود به لیندا «توماس-گرینفیلد» سفیر آمریکا گفت که محاصره کامل کریدور لاچین از ۱۵ ژوئیه به دست جمهوری آذربایجان باعث کمبود شدید غذا، دارو و سوخت شده است.

در این زمینه، «برهان حشمتی» در گفت‌وگو با ایسنا در تحلیل خود از نشست شورای امنیت در مساله قره باغ اظهار داشت: معمولا شورای امنیت در این گونه موضوعات منشا اثر نبوده؛ نه از ابتدای بحران قره‌باغ و جنگ اول و نه در سال ۲۰۲۰ و جنگ دوم قره‌باغ، نتوانست حتی جلسه‌ای تشکیل دهد.

وی تصریح کرد: از آنجا که انگلیسی‌ها منابع نفت و گاز جمهوری آذربایجان را در اختیار دارند، اعمال نفوذ بسیاری هم دارند و مسائل انسان‌دوستانه و حل بحران‌ها قربانی مطامع انگلیسی‌هاست.

این کارشناس مسائل قفقاز همچنین بیان کرد: در این مساله سایر اعضای شورای امنیت نیز خیلی جدی نیستند و چه بسا برای پیچیده‌تر شدن و ادامه‌دار شدن آن تلاش می‌کنند، لذا این نشست‌ها صوری برگزار شده و راه‌حلی برای مساله قره‌باغ ندارند. مردم ارامنه قره‌باغ با مشکل غذا و دارو مواجه هستند و آذربایجان هم که امتیازات نفتی و گازی و امنیتی را به غرب، ناتو و آمریکا واگذار کرده، به همین دلیل این‌گونه جلسات راهکاری ارائه نمی دهند.

حشمتی خاطرنشان کرد: شاید بهتر باشد جامعه جهانی ورود کرده و کمک کننند و کسانی که کلام‌شان در جمهوری آذربایجان تاثیرگذار است، آن را متقاعد کنند که اگر در ادعای خود صادق است و ارامنه قره‌باغ را جزئی از جمعیت و مردم خود می‌داند، چرا مردم این منطقه را در محاصره قرار داده است. عقل سلیم می‌پذیرد که راه حل پایان دادن به محاصره است.

«الهام علی‌اف» رئیس‌جمهور آذربایجان اخیرا در مصاحبه با شبکه «یورو نیوز» به ارامنه ساکن منطقه قره‌باغ قول و تضمین‌هایی داد و از آن‌ها خواست تا بخشی از جامعه جمهوری آذربایجان شوند.

علی‌اف گفته بود: ارامنه قره‌باغ باید درک کنند که بخشی از جامعه آذربایجان‌شدن را با تضمین‌های امنیتی درک می‌کنیم، آن هم با حقوقی از جمله حقوق آموزشی، فرهنگی، مذهبی، شهری.

"بعد از جنگ دوم قره باغ که با وساطت روسیه به آتش‌بس منجر شد، گاه‌وبیگاه درگیری‌هایی میان نیروهای ارمنستان و جمهوری آذربایجان رخ می‌دهد و هر کدام دیگری را متهم به نقض آتش‌بس می‌کنند"آنها زندگی نرمال و عادی خواهند داشت و دیگر گروگان تحریف و دستکاری نخواهند بود. ما به آنها زندگی عادی پیشنهاد می‌کنیم.

حشمتی در ادامه گفت: مساله قره‌باغ باید از طریق سیاسی حل شود و میانجی‌هایی مانند جمهوری اسلامی ایران که مطامعی در این قضایا ندارند بتوانند راه‌حل هایی ارائه دهند، البته کشورهایی مانند روسیه و ترکیه اقداماتی انجام دادند اما کمکی با حل بحران نکرد.

این کارشناس مسائل قفقاز یادآور شد: جمهوری اسلامی ایران در مقاطع مختلف بحران قره‌باغ حضور خیلی موثر و انسانی داشته و در برهه جنگ اول قره‌باغ در حمایت از مردم آذربایجان بود و از ادامه حملات نجات داد. این انتظار از طرف مردمان قفقاز می‌رود، قفقاز که جزئی از پیکره تاریخی و تمدنی ایران است، ایران همان‌طور که پیشگام بوده و حالت انفعالی نداشته اکنون نیز حضور و موضع‌گیری با درایتی داشته باشد.

حشمتی افزود: سکوت وزارت خارجه ایران پسندیده نیست. باید ورود کرده و طرح‌های ابتکاری ارائه دهد، رفتن به شورای امنیت و اتحادیه اروپا و التماس غرب جوابگو نیست. به نفع مردمان قفقاز است که جمهوری اسلامی ایران بر اساس مبانی و سیاست‌های خود در این مساله ورود کند.

قره‌باغ در ۱۹۹۴ به کنترل نیروهای ارمنی درآمد که تحت حمایت ارتش ارمنستان بودند.

نیروهای ارمنی همچنین اراضی قابل توجهی در اطراف این منطقه را به دست گرفتند. در سال ۲۰۲۰ جمهوری آذربایجان دوباره کنترل برخی مناطق را طی جنگ ۶ هفته‌ای با ارمنستان به دست گرفت. به دنبال آن، آتش‌بسی به میانجیگری روسیه حاصل شد و بعد از آن مرکز قره‌باغ صرفا از طریق کریدور لاچین به ارمنستان متصل ماند و قرار شد نیروهای صلح‌بان روسیه آزادی تردد را در این دالان تضمین کنند.

سفیر ارمنستان در سازمان ملل، باکو را به نقض آتش‌بس روسیه و قوانین بین‌المللی بشردوستانه و همچنین نقض دستورات دیوان بین‌المللی دادگستری در ماه‌های فوریه و ژوئیه متهم کرد. به گفته او، بر اساس احکام این دیوان عالی سازمان ملل، جمهوری آذربایجان باید از تردد بدون مانع اشخاص و محموله‌ها در دو جهت کریدور لاچین اطمینان حاصل می‌کرد.  

۳۱۱۳۱۱