دیدبان حقوق بشر : محاکمۀ جنایات جنگی ایران در سوئد آغاز میشود
دیدبان حقوق بشر : محاکمۀ جنایات جنگی ایران در سوئد آغاز میشود
(استکهلم) – سازمان دیدبان حقوق بشر امروز اعلام داشت آغاز محاکمۀ تاریخی یک شهروند ایرانی در سوئد در روز ۱۰ اوت ۲۰۲۱ (۱۹ مرداد ۱۴۰۰) به اتهام شرکت داشتن در اعدام جمعیِ زندانیان سیاسی، برای قربانیانی که مدتی طولانی مورد بی توجهی قرار گرفته و از دادخواهی محروم شده بودند، لحظۀ مهمی محسوب میشود.
در روز ۲۷ ژوئیه دادستانهای سوئد تصمیم خود را مبنی بر محاکمۀ یک شهروند ایرانی به اتهام «ارتکاب جنایات جنگی بسیار جدی و قتل در ایران در سال 1367» اعلام نمودند. دادستانها هویت فرد مظنون را که از نوامبر ۲۰۱۹ در سوئد زندانی بوده است، فاش نساختند.
بلقیس جرّاح معاون رئیس بخش عدالت بینالمللی در سازمان دیدهبان حقوق بشر اظهار داشت «این محاکمه که در سوئد برگزار میشود نقطۀ عطفی است که پس از چند دهه مداومت خانوادههای ایرانی و قربانیان اعدامهای جمعیِ سال ۱۹۸۸ واقع میشود. این پرونده، قربانیان را به عدالتخواهی در مورد جنایاتی که بیش از سی سال پیش ارتکاب یافته، نزدیکتر میسازد.»
انجام چنین محاکمهای در سوئد به این دلیل امکانپذیر است که قوانین این کشور اِعمال صلاحیت قضایی جهانی را بر اساس حقوق بینالملل در مورد جنایات شدید خاصی به رسمیت میشناسد. اِعمال چنین صلاحیتی، تحقیقات و پیگرد قانونی اینگونه جنایات را بدون در نظر گرفتن محل ارتکاب جنایت و بدون توجه به ملیت افراد مظنون یا قربانیان، امکانپذیر میسازد. کشور سوئد عناصری در اختیار دارد که محاکمۀ موفقیت آمیز جنایات عمده را ممکن میسازد، که از آن جمله، داشتنِ قوانین جامع و فراگیر، واحدهای کارآمد متخصص در جنایات جنگی، و داشتنِ تجارب قبلی در چنین مواردی را میتوان نام برد.
دادستانی سوئد این نکته را روشن نمود که «قوانین کشوری سوئد شامل آن دسته از جنایات علیه بشریت که پیش از اول ژوئیه ۲۰۱۴ ارتکاب یافتهاند، نمیشود و در این کیفرخواست نمیتوان به آنها تکیه نمود زیرا اَعمال مجرمانۀ مورد بحث پیش از آن تاریخ ارتکاب یافتهاند.
"اِعمال چنین صلاحیتی، تحقیقات و پیگرد قانونی اینگونه جنایات را بدون در نظر گرفتن محل ارتکاب جنایت و بدون توجه به ملیت افراد مظنون یا قربانیان، امکانپذیر میسازد"در نتیجه، این کیفرخواست مربوط به جنایاتی میشود که علیه حقوق بینالملل انجام یافته؛ یعنی جنایات جنگی و همچنین قتل.»
در روز ۱۸ ژوئیه ۱۹۸۸ ایران قطعنامه ۵۹۸ سازمان ملل که خواستار آتش بس در جنگ هشت سالۀ بین ایران و عراق میشد را پذیرفت. در روز ۲۴ ژوئیه ۱۹۸۸ بزرگترین گروه مسلح ایرانیِ مخالف با حکومت ایران؛ سازمان مجاهدین خلق ایران که پایگاهشان از سال ۱۹۸۶ در عراق بود، حملهای را به داخل ایران آغاز نمود.
نیروی مسلح این گروه در عراق که ارتش ملی آزادیبخش ایران نامیده میشد سعی کرد حکومت ایران را براندازد. نیروهای ایران این حمله را دفع نمودند و متعاقب این واقعه، مقامات ایران بسیاری از مخالفان سیاسی را که در آن زمان در زندان بودند، اعدام کردند، از جمله اعضاء سازمان مجاهدین خلق که از سالها پیش دستگیر شده و مجازات [حبس] دریافت کرده بودند.
به دنبال فتوایی که توسط آیتالله خمینی مبنی بر تشکیل کمیتهای برای بررسی پروندههای هزاران زندانی سیاسی صادر شد، مقامات ایران در سال ۱۹۸۸ هزاران زندانی سیاسی را که در زندانهای ایران محبوس بودند، اعدام نمودند. مقامات ایران هرگز به طور رسمی هیچگونه اطلاعاتی در مورد شمار زندانیان اعدام شده ارائه ندادهاند. اما آیتالله حسینعلی منتظری (درگذشته)، قایم مقام سابق رهبر ایران، تعداد قربانیان را بین ۲۸۰۰ و ۳۸۰۰ تخمین زد.
سازمان عفو بینالملل گزارش کرد که «کانون ایرانی دفاع از حقوق بشر در ایران که یک گروه فعال حقوق بشر در خارج از ایران میباشد .... نام ۴۶۷۲ نفر را که در طی کشتار دسته جمعی زندانیان سال ۱۹۸۸ کشته شدهاند و وابسته به ... سازمان مجاهدین خلق یا گروههای چپگرا یا گروههای مخالفان سیاسی بودهاند را ثبت نموده است.»
خانوادۀ منتظری در اوت ۲۰۱۶ یک فایل صوتی که در اصل در اوت ۱۹۸۸ ضبط شده بوده است را منتشر ساختند که وی در آن در طی گفتگویی با کمیتۀ مزبور، به شدت از این کشتارها انتقاد میکند و از آن به عنوان «بزرگترین جنایتی که در جمهوری اسلامی شده و تاریخ ما را محکوم میکند» یاد میکند.
مقامات ایران از دیرباز سعی داشتهاند صدای افرادی که در پی دادخواهی برای جنایات ارتکاب یافته در سال ۱۳۶۷ هستند را خاموش ساخته و آنها را مورد پیگرد قرار دهند. به دنبال انتشار این فایل صوتی، دادگاه ویژه روحانیت، احمد منتظری، پسر آیتالله منتظری را در نوامبر ۲۰۱۶ [آبان 1395] به اتهام جرایمی از جمله «تبلیغ علیه نظام» و «افشای طرحها، اسرار یا تصمیماتی که در مورد سیاستهای داخلی یا خارجی نظام ... به شکلی که جاسوسی محسوب میشود» به ۲۱ سال حبس محکوم نمود.
"مقامات ایران هرگز به طور رسمی هیچگونه اطلاعاتی در مورد شمار زندانیان اعدام شده ارائه ندادهاند"این حکم بعداً به حالت تعلیق درآمد.
سازمان دیدهبان حقوق بشر، سازمان عفو بینالملل و گروهی از متخصصین حقوق بشر سازمان ملل متحد همگی قبلاً اعدامهای دسته جمعی سال ۱۳۶۷ را به عنوان جنایتی که میتواند و «یا ممکن است»به سطح جنایت علیه بشریت برسد و نیز از جملۀ جنایات نفرت انگیزی است که در حقوق بینالملل مطرح شده، توصیف کردهاند. سازمان دیدهبان حقوق بشر اظهار داشت افرادی که به ظن قوی در این واقعه دست داشتهاند باید مورد تحقیق قرار گرفته و برای ارتکاب این جنایات محاکمه شوند.
مقامات ایرانی؛ مرتضی اشراقی، علی نیری، و مصطفی پورمحمدی اعضاء کمیتهای بودند که در مورد سرنوشت این زندانیان در ایران تصمیم گرفتند. به گفتۀ بازماندگان این واقعه، رئیس جمهور ابراهیم رئیسی که در آن زمان معاون دادستان تهران بود نیز در این جلسات شرکت داشت. از طرف آیتالله منتظری به همۀ این چهار نفر نامههایی ارسال شد که طی آن این اعدامهای دسته جمعی مورد بحث قرار گرفت و نیز در فایل صوتی مربوطه هم، صدای این افراد ضبط شده که در مورد این موضوع گفتگو میکنند. به نظر نمیرسد که اتهامات مربوط به شرکت رئیس جمهور رئیسی در اعدامهای جمعیِ سال ۱۳۶۷ بخشی از محاکمۀ سوئد باشد.
سازمان دیدهبان حقوق بشر اظهار کرد پروندههای مربوط به اِعمال صلاحیت قضایی جهانی به طور فزاینده، بخشی مهم از تلاشهای بینالمللی برای پاسخگویی افرادی هستند که مرتکب فجایع شدهاند، سبب اجرای عدالت برای قربانیانی میشود که هیچ مرجع دیگری برای دادخواهی ندارند، و کمک میکند تا تضمینی فراهم شود که کشورها پناهگاهی امن برای ناقضان حقوق بشر نشوند.
جرّاح اظهار داشت «قوانین اِعمال صلاحیت قضایی جهانی، ابزاری کلیدی علیه مصونیت در برابر ارتکاب جرایم وحشیانه است، به ویژه هنگامی که هیچ گزینۀ حق طلبانۀ ممکنِ دیگری وجود نداشته باشد.»
فیلمها و خبرهای بیشتر در کانال تلگرام پیک ایران
.
اخبار مرتبط
دیگر اخبار این روز
حق کپی © ۲۰۰۱-۲۰۲۴ - Sarkhat.com - درباره سرخط - آرشیو اخبار - جدول لیگ برتر ایران