چالش جدید دلار و لیر در لبنان

بحران اقتصادی لبنان که عوارض آن طی ماههای گذشته در اشکال مختلف بیکاری،‌ گرانی و کاهش خدمات اجتماعی خود را نمایان ساخته و باعث کاهش ارزش پول ملی این کشور شده، با تعطیلی بیشتر کسب و کارها و پایین آمدن تقاضاها و به دنبال آن عرضه کالاها و خدمات ، ضربات شدیدتری بر پیکره مالی این کشور و لیره به عنوان نماد نظام اقتصادی لبنان برجای گذاشته است.
لیره یا به قول خارجی‌ها "پوند لبنان" طی سالیان متمادی و با وجود بحران‌های سیاسی در این کشور به ویژه پس از ترور سال ۱۳۸۳ "رفیق حریری" نخست وزیر فقید این کشور، همچنان ارزش خود را حفظ کرد و در مقابل هر دلار آمریکا هزار و ۵۰۰ لیره مبادله می‌شد.
اما طی ماههای گذشته پول ملی این کشور با تجربه بحران بدهی‌های خارجی و انباشت مشکلات اقتصادی ،‌ ورشکستگی پنهان بسیاری از بانک‌ها و دیگر مسایل اقتصادی نیمی از ارزش خود را از دست داده و بر اساس اعلام رسانه‌های لبنانی در روزهای گذشته در مقابل هر دلار سه هزار لیره لبنانی پرداخت شده است.

نقش بانکها در کاهش ارزش پول ملی لبنان

روزنامه "الاخبار"‌ از معتبرترین رسانه‌های لبنان در این زمینه نوشت:‌ تولید ناخالص ملی انگلیس سه هزار و ۸۰۹ میلیارد دلار است با فعالیت ۱۰ بانک،‌ حال آنکه در لبنان کل تولید ناخالص ملی به ۵۸ میلیارد دلار می‌رسد اما ۶۲ بانک در این کشور فعالیت  دارد.

به نوشته این روزنامه، هفت بانک از ۱۰ بانک بزرگ لبنان که ۸۰ درصد سپرده‌ها را در اختیار دارند، در واقع ورشکسته شده‌اند و بانک‌های کوچکتر هم از بسیاری از مقررات بین‌المللی تبعیت نمی‌کنند و اگر اینگونه بانکها را نیز در زمره موسسات مالی دارای مشکل بدانیم شاید مجموع بانک‌های ورشکسته در لبنان به ۲۲ مورد برسد بگونه‌ای که برخی اقتصاددان‌ها می گویند، هزینه نگهداری بانکهای ورشکسته بیش از بانک‌هایی است که تاسیس می‌شوند.

بر همین اساس یکی از برنامه‌های مهم دولت "‌حسان دیاب " نخست وزیر فن‌سالار لبنان اصلاح نظام بانکی و ادغام برخی از آنها،‌ کنترل سرمایه و نظارت بر عملکرد مالی بانکها است، موضوعی که هنوز برای تنظیم مفاد و اجرای آن اختلاف نظرهایی بین سیاستمداران این کشور وجود دارد.
حتی بحث حسابرسی از بانکها توسط شرکت‌های بزرگ مالی بین‌المللی مطرح شده تا شفافیت اقدامات دولت به منظور مبارزه با فساد برای مردم آشکار شود.

مشکلات لبنانی‌های خارج از کشور در زمینه دریافت ارز 

به دلیل کمبود دلار هم اکنون بانکهای لبنانی امکان ارسال دلار از سوی شهروندان این کشور برای دانشجویان شاغل به تحصیل در خارج  از لبنان را ندارند و این موضوع به یکی از مشکلات اساسی در این کشور تبدیل شده است.

علاوه بر این بسیاری از سپرده‌گذاران کوچک در لبنان که طی سالها و ماههای گذشته اندوخته‌های ارزی خود را در بانکها گذاشته‌اند، اکنون با محدودیت‌های شدید در برداشت آنها مواجه هستند و حتی مسوولان بانکها به مردم و سپرده‌گذاران توصیه می‌کنند به جای دلار معادل لیره پول ملی خود را دریافت کنند و سپرده‌گذاران نیز با این امر مخالفند، چون امروز ارزش پول کشورشان در مقابل ارزی که نزد بانکها به امانت گذاشته‌اند به شدت کاسته شده است.

دیدگاه مقامات حزب الله

"سید حسن نصرالله" دبیر کل "حزب الله" لبنان هفته گذشته در یک سخنرانی با انتقاد از کمک شش میلیون دلاری بانکهای لبنان برای کمک به مبارزه با بیماری کرونا گفت: بانکهای لبنان از سال ۱۹۹۲ دهها میلیارد دلار از محل سپرده‌های مردم سود عایدشان شده و ارایه چنین مبلغی که معادل هزینه خرید یک ملک در شهر بیروت است و حتی هزینه برای برگزاری برخی جشن‌های افراد دو میلیون دلار هزینه می‌شود، شرم‌آور است .
وی افزود که بانکهای لبنان باید به درخواست سپرده‌گذاران برای دریافت سپرده‌های ارزی خود دستکم به سپرده‌گذاران خرد عمل کرده و طلب آنها را بپردازند.

دبیرکل حزب الله لبنان گفته نمی‌خواهد در این شرایط که کشور در وضعیت خاصی هست، پرونده‌های سودآور گذشته را باز کند، اما اگر لازم باشد در آینده اینکار انجام خواهد شد.

نصرالله به مسوولان بانکی لبنان توصیه کرده تا هزینه دانشجویان لبنانی خارج از کشور را ارسال کنند تا به مشکلی برنخورند .

تاثیر کرونا بر ارزش پولی ملی

شیوع کرونا و قطع پروازهای تجاری و گردشگری به لبنان باعث کاهش شدید فعالیت صدها هتل،‌ رستورانها و مراکز تفریحی و در نتیجه کاهش شدید درآمدهای ارزی این کشور و ته کشیدن ذخایر ارزی بانکها شده است.

علاوه بر این ، تصمیم دولت مبنی بر پرداخت یارانه ۴۰۰ هزار لیره‌ای (‌ حدود ۳۰۰ دلار )‌ به خانواده‌های لبنانی آسیب دیده از قرنطینه در نتیجه از دست دادن کسب و کارهایشان، می‌تواند بار سنگینی مالی بر دوش دولت ایجاد کند.

فرار سرمایه‌ها

بسیاری از لبنانی‌ها طی ماههای گذشته و با ظهور علایم بحران مالی و اقتصادی در این کشور، ترجیح دادند به جای کشور خود سرمایه‌هایشان را به بانکهای کشورهای دیگر از جمله قبرس انتقال دهند و این موضوع باعث خالی شدن بسیاری از ذخایر ارزی بانکهای لبنان شد.

علاوه بر این با ناتوانی دولت لبنان در پرداخت بدهی‌های خارجی، این بیم در جامعه این کشور ایجاد شده که ممکن است طلبکاران خارجی در دادگاههای بین‌المللی با محکوم کردن لبنان،‌ به ذخایر ارزی خارجی این کشور از جمله طلاهای آن دست یابند که در این صورت اعتبار بین‌المللی لبنان برای انجام معاملات اقتصادی کاهش خواهد یافت و بازرگانان لبنانی ناچار خواهند شد با چمدان‌های دلار و به شکل نقدی کالا وارد کنند.

تعلیق پروازها در نتیجه بسته شدن فرودگاه "رفیق حریری" به دلیل جلوگیری از ورود افراد مبتلا به کرونا نیز بر ورود دلار و دیگر ارزهای بین‌المللی به صورت نقد به لبنان تاثیرات زیادی گذاشته است.

وجود این مشکلات و دیگر عوامل باعث بالا رفتن تب افزایش قیمت دلار در این کشور شده ،‌ مشکلی که اگر با همدلی مردم و تدبیر دولت و مسوولان مالی و اقتصادی لبنان حل نشود، ممکن است تاثیرات بیشتری بر وضعیت نامساعد اقتصادی این کشور بگذارد.